Свята-Ушэсцеўская царква (Забычанне)

Свята-Ушэсцеўская царква — праваслаўны храм у в. Забычанне Касцюковіцкага раёна Магілёўскай вобласці. Размешчана ў цэнтры вёскі, на плошчы.

Праваслаўны храм
Свята-Ушэсцеўская царква
53°25′40,60″ пн. ш. 31°52′29,10″ у. д.HGЯO
Краіна	Беларусь
Вёска	Забычанне
Канфесія	Праваслаўе
Епархія	Магілёўская і Мсціслаўская
Благачынне	Клімавіцкае
Архітэктурны стыль	эклектыка
Архітэктар	Зімберг
Заснавальнік	Аркадзь Астанкевіч
Дата заснавання	пачатак XVII ст.
Будаўніцтва	1893—1897 гады
Стан	дзейнічае
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Першая драўляная царква ў імя апосталаў Пятра і Паўла згадваецца ў 1511 годзе. У пачатку XVII стагоддзя мясцовы шляхціч збудаваў у Забычанні новую драўляную царкву Святога Духа. Калі ў ёй перастала хапаць месца, было вырашана ўзвесці каменны храм^[1].

Будоўля пачалася ў 1893 годзе і вялася за кошт сродкаў памешчыка Аркадзя Астанкевіча і тутэйшых жыхароў нямецкім архітэктарам Зімбергам, запрошаным з Пецярбурга. Будаўнікамі былі запрошаныя спецыялісты з Магілёўскай губерні. Абразы для храма пісаліся афонскімі майстрамі на кіпарысавых дошках, пакрытых разьбой, аконныя рашоткі каваліся ў Пецярбургу і дастаўляліся ў Забычанне абозамі. У 1897 годзе да дня Ушэсця Гасподняга будаўніцтва царквы скончылася. Аднак, зрабіць роспіс інтэр’еру да рэвалюцыі не паспелі^[2].

У савецкія часы храм дзейнічаў да 1932 года, калі быў рэпрэсаваны святар Віктар Барташэвіч. З храма былі скінуты крыжы і званы, спалены абразы і царкоўныя рэчы. Будынак перадалі калгасу, які ўладкаваў у ім зернесховішча. Падчас Другой сусветнай вайны царква значна пацярпела: калі ішоў бой за вызваленне вёскі, на званіцы схаваліся 3 нямецкія снайперы^[2].

У пасляваенны час пабудова выкарыстоўвалася для захоўвання гною, заняпала і стаяла без даха. У 1990-я гады пачаліся працы па аднаўленні храма, і 23 верасня 2018 года адрэстаўрваная царква была паўторна асвечана ў гонар Ушэсця Гасподняга^[3].

Настаяцель царквы — айцец Міхаіл Салабуцін, па сумяшчальніцтве святар храма ў Фёдараўцы^[1].

Архітэктура

Выгляд храма да рэстаўрацыі, 2010 г.

Помнік эклектычнай архітэктуры з элементамі рэтраспектыўна-рускага стылю і неаготыкі. Чатырохчасткавая падоўжна-восевая кампазіцыя будынка складаецца з прытвора, трапезнай, малітоўнай залы і пяціграннай апсіды. Вертыкальнымі дамінантамі з’яўляюцца васьмігранныя шатровыя барабаны надбудаванай над прытворам званіцы і цэнтральнага кубападобнага аб’ёму.

Фасады крапаваны вуглавымі трохчвэртнымі калонкамі, зубчастымі фрызамі, аркатурнымі паясамі, прарэзаны падвойнымі арачнымі аконнымі праёмамі ў пластычных ліштвах. Вокны падвойныя, з паўцыркульнымі завяршэннямі. Асаблівасцю пластычнага вырашэння будынка з’яўляюцца шчытавыя завяршэнні сцен аб’ёмаў і барабанаў, абрысы якіх паўтараюць шматсхільны дах. У якасці гідраізаляцыі была выкарыстана бярозавая кара^[4].

Унутры ў малітоўную залу адкрываецца светлавы барабан з самкнутым скляпеннем, абапёрты праз парусы на шырокія аркі прыдзелаў, апсіды і прытвора; апсіда перакрыта конхай. Арыгінальнае дэкаратыўнае ўбранне не захавалася. Ад першапачаковых рэліквій захаваўся драўляны вынасны запрастольны крыж, пакрыты разьбой, які сёстры Федарыставы, пеўчыя храма, паспелі схаваць, калі зачынялі царкву.

Вышыня будынка — 23–25 м, таўшчыня вонкавых сценаў — да 2 м. Для гідраізаляцыі ў падмурку пакладзены пласт бяросты^[1].

Першапачаткова храм быў абнесены мураванай агароджай, у левым вуглу якой знаходзілася вартоўня^[1].

Зноскі

1. Л. Смолякова.. Второе рождение Забычанского храма (+ фото, + видео) (руск.). Касцюковічы: Голас Касцюкоўшчыны (29 мая 2017). Праверана 24.06.2020.
2. Вярнуць храм да жыцця  (бел.)(недаступная спасылка). Звязда (11 лістапада 2014). Архівавана з першакрыніцы 18 ліпеня 2019. Праверана 19.07.2019.
3. В Костюковичском районе освятили восстановленный храм (руск.). Могилёвская епархия Белорусской Православной Церкви (23 верасня 2018). Праверана 19.07.2019.
4. Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі / АН БССР. Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1986. — Магілёўская вобласць. — 408 с., іл. — с. 217