Селагінела

Селагіне́ла (Selaginella) — род вышэйшых споравых раслін сямейства селагінелавых.

Селагінела
Селагінела дробназубчастая (Selaginella denticulata)
Навуковая класіфікацыя
Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Дзеразападобныя Клас:  Палушнікападобныя Парадак:  Селагінелавыя (Selaginellales) Сямейства:  Селагінелавыя Род:  Селагінела
Міжнародная навуковая назва
Selaginella P.Beauv., 1805
Сінонімы
Didiclis P.Beauv. ex Mirb. Diplostachyum P.Beauv. Gymnogynum P.Beauv. Heterophyllium Hieron., Börner Hypopterygiopsis Sakurai Lycopodioides Boehm. Lycopodion Adans. Mirmau Adans. Polycocca Hill Selaginoides Ség. Selago P.Browne, nom. illeg. Stachygynandrum P.Beauv. Trispermium Hill
Тыпавы від
Selaginella selaginoides Beauv.
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   17064 NCBI   3246 EOL   38351 IPNI   63705-3 FW   282557

Апісанне

Шматгадовыя травы вышынёй ад 5–10 см да 1 м (некаторыя віды сцелістыя, іх даўжыня некалькі метраў). Парасткі са спіральна або чатырохрадна размешчаным простым суцэльнакраёвым, зубчатым або раснічастым лісцем з адной жылкай. На верхняй плоскасці ліста, каля яго асновы, ёсць невялікая плевачная нарасць — лігула, або язычок. У відаў, дзе парасткі размешчаны плагіятропна, у развілках сцябла з яго ніжняга боку фарміруюцца рызафоры — асаблівыя, анатамічна падобныя да сцябла структуры, на якіх развіваюцца прыдаткавыя карані. У відаў з артатропнымі парасткамі няма рызафораў, і таму прыдаткавыя карані фарміруюцца на сцябле.

Разнаспоравыя расліны. Мікра- і мегаспарангіі размяшчаюцца на верхнім баку спарафілаў. Мікраспоры прарастаюць, знаходзячыся ў мікраспарангіі, і фарміруюць моцна рэдукаваны мужчынскі гаметафіт. Ён складаецца толькі з адной вегетатыўнай клеткі і антэрыдыю. Такія мужчынскія гаметафіты высейваюцца з мегаспарангіяў і з патокам ветру пераносяцца да жаночых гаметафітаў. Мегаспоры прарастаюць і пачынаюць фарміраваць жаночы гаметафіт таксама ўнутры мегаспарангіяў, але завяршае ён развіццё, як правіла, ужо пасля высейвання з мегаспарангія. Жаночы гаметафіт мнагаклетачны, але большая яго частка знаходзіцца ўнутры абалонкі мегаспоры. Трапіўшы ў спрыяльныя ўмовы, абалонка мегаспоры лопаецца, і частка жаночага гаметафіту выходзіць вонкі, у гэтым месцы фарміруюцца рызоіды і некалькі архегоніяў з яйцаклеткай унутры. У мужчынскіх гаметафітаў, якія апынуліся побач з архегоніямі, разрываецца антэрыдый і 2‑жгуцікавыя сперматазоіды разам з токам вадкасці трапляюць да архегоніяў, дзе адбываецца працэс апладнення і ўтварэння зіготы. Пасля апладнення з зіготы развіваецца новае пакаленне спарафіту.

Пашырэнне

Род уключае 750–770 відаў, распаўсюджаных пераважна ў вільготных трапічных лясах з нешматлікімі відамі ў больш высокіх шыротах. У цяперашні час сістэматыка роду крытычна пераглядаецца, і многія даследчыкі дзеляць яго на вялікую колькасць родаў (да 19).

Практычнае значэнне невялікае. Выкарыстоўваецца як дэкаратыўная ці лекавая расліна (у традыцыйнай тыбецкай і кітайскай медыцыне)

Шэраг відаў культывуецца на Беларусі ў адкрытым грунце, напрыклад селагінела швейцарская (Selaginella helvetica), селагінела дробназубчастая (Selaginella denticulata), або выкарыстоўваюцца ў пакаёвым кветкаводстве, напрыклад селагінела бязножкавая (Selaginella apoda). Шмат відаў вядома ў выкапнёвым стане.

Спасылкі

• СЕЛАГІНЕЛА на сайце анлайн-энцыклапедыі «Беларуская энцыклапедыя»