Сырдар’я

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Сырдар’я (значэнні).

Сырдар’я́ (каз.: Сырдария, узб.: Sirdaryo, тадж.: Сирдарё, стар.-грэч.: Ἰαξάρτης, Якса́ртэс) — рака ў Сярэдняй Азіі, у Казахстане, Узбекістане, Таджыкістане і Кыргызстане.

Сырдар’я
кырг. Сыр-Дарыя, каз. Сырдария, узб. Sirdaryo, тадж. Сирдарё
Сырдар’я ў Таджыкістане
Характарыстыка
Даўжыня	2212 (разам з ракой Нарын 3019) км
Басейн	219 000 км²
Расход вады	703 м³/с
Вадацёк
Выток
• Каардынаты	40°54′02″ пн. ш. 71°45′29″ у. д.HGЯO
Вусце	North Aral Sea[d]
• Каардынаты	46°09′15″ пн. ш. 60°52′25″ у. д.HGЯO
Размяшчэнне
Водная сістэма	North Aral Sea[d]
Краіна	Казахстан  Узбекістан  Таджыкістан  Кыргызстан
выток вусце
выток вусце
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Утвараецца пры зліціі рэк Нарын і Карадар’я. Даўжыня ракі 2212 км, разам з ракой Нарын — 3019 км. Плошча дэльты 100 тыс. км²^{[крыніца?]}. Плошча вадазбору на выхадзе з гор 219 тыс. км²^[1][2][3] (умоўна^[3]). Далей плошча вадазбору не мяняецца^[2]. Сярэднегадавы расход вады ў вусці 0,446 тыс. м³/сек^{[крыніца?]}. Сярэдні шматгадовы расход вады ракі Нарын каля кішлака Уч-Курган 434 м³/сек, ракі Карадарья каля пасёлка Кампырават 122 м³/сек, ніжэй іх зліцця каля кішлака Каль 492 м³/сек, на выхадзе з Ферганскай даліны 566 м³/сек, ніжэй ўпадзення ракі Чырык 703 м³/сек, каля горада Казалінск 446 м³/сек {{sfn|ВСЭ|1976}. Найбольш водная ў сярэднім цячэнні. Каля чыгуначнай станцыі Цюмень-Арык (за 996 км ад вусця) складае 618 м³/с^[1].

У даліне ракі густая сетка арашальных каналаў. З ракой Нарын злучаецца Вялікім Ферганскім каналам. Кайракумская, Фархадская, Чардарынская гідраэлектрастанцыі і вадасховішчы. Каля ракі гарады Гулістон, Худжанд (Таджыкістан), Сырдар’я, Бекабад (Узбекірстан), Шандара, Кызыларда, Джалагаш, Джусалы, Байканур, Казалінск (Казахстан).