Сярэдняя школа № 19 (Мінск)

Дзяржаўная ўстанова адукацыі «Сярэдняя школа імя Я. Купалы № 19 г. Мінска» — сярэдняя навучальная ўстанова ў Мінску.

Дзяржаўная ўстанова адукацыі «Сярэдняя школа імя Я. Купалы № 19 г. Мінска»
Заснавана	1919
Дырэктар	Ала Віктараўна Жукоўская
Тып	сярэдняя школа[d]
Вучняў	35 класаў, 931 вучань (2022)
Краіна	Беларусь
Размяшчэнне	Мінск
Адрас	220005, Беларусь, Мінск, вул. Залатая Горка, д. 18/2
Сайт	sch19.minsk.edu.by
Мовы	беларуская, расійская, англійская

Гісторыя

Школа заснавана як 19-е гарадское ніжэйшае пачатковае вучылішча па вул. Каломенскай-38. У 1919 годзе называлася ўжо 19-й беларускай савецкай школы I ступені г. Менска^[1], тым часам яе загадчыкам быў Іван Казіміравіч Ярашэвіч. У час кіраўніцтва І. Ярашэвіча ў школе выкладала пісьменніца і педагог Ванда Лявіцкая^[1].

Штамп сярэдняй школы № 19 на дакуменце 11 кастрычніка 1928 года.

З пачатку 1920-х гадоў яе афіцыйная назва «Сямёхгадовая працоўная савецкая школа № 19 г. Менска» (арфаграфія захавана), у 1920—1930-х гадах размяшчалася па Лагойскім тракце-28. Сярод настаўнікаў 1924 года — Ніна Мікалаеўна Улашчык^[2][3], сястра гісторыка Мікалая Улашчыка.

Паводле пастановы СНК БССР і ЦК КП(б)Б ад 4 жніўня 1945 года № 1139—292 «Аб увекавечанні памяці народнага паэта Беларусі Янкі Купалы» школе нададзена імя класіка беларускай літаратуры Янкі Купалы.

З увядзеннем у СССР раздзельнага навучання^[ru], з 1944/45 навучальнага года 19-я школа стала мужчынскай беларускай.

У 1944—1962 гадах у школе працавала настаўніцай рускай мовы Гэлена Людвікаўна Раманоўская.

У 1974—2008 гадах 19-я школа была школай з паглыбленым вывучэннем матэматыкі, зрабіла за гэты час 32 выпускі. У 1989 годзе атрымала права на сумяшчэнне ўступных і выпускных экзаменаў па матэматыцы ў Мінскім радыётэхнічным інстытуце.

З 1968 года матэматыку ў школе выкладае Аляксандр Фельдман, найстарэйшы з педагогаў Беларусі, які працуе^[4].

Школьны музей

З 1976 года ў школе дзейнічае музей Народнай Славы^[5], якому пастановай Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь ад 10.06.2019 № 35 нададзена званне Народнага. Адна з галоўных яго задач — захоўваць памяць пра выдатных вучняў і настаўнікаў 19-й школы.

Пачынаўся музей у 1972 годзе з малога школьнага пакоя, дзе захоўваліся экспанаты ваеннага часу. Ініцыятарам і арганізатарам пошукавай работы навучэнцаў быў дырэктар школы, удзельнік Вялікай Айчыннай вайны Уладзімір Пятровіч Гуд.

Дзякуючы створанаму ў 1974 годзе настаўнікамі гісторыі — Рудольфам Васілевічам Трычэнкам і геаграфіі — Валерыем Міхайлавічам Гелерам «Клубу Следопытов-Искателей Отцовских Подвигов» («КСИОП — 19»^[6]), былі сабраны не толькі матэрыялы часоў вайны, але і прадметы этнаграфіі, геалогіі.

У 1981 годзе Усесаюзнай камісіяй Міністэрства асветы СССР музею было прысвоена званне «Отличный школьный музей».

Гонар экспазіцыі — этнаграфічны збор, прадметы якога былі знойдзены ў асноўным на гарышчах сялянскіх хат на Міншчыне і Віцебшчыне: збаны, ступа, бязмен, кашы з лазы, калоды для бортніцтва, дымакур, кавальскі мех з кляймом майстра, дзверцы ад печы і кафля з замка Радзівілаў, матавілы, прасы, каганец і інш.

Загадчыца музея — настаўніца беларускай мовы і літаратуры Іна Шапкова.

Вядомыя выпускнікі

• Яўген Дзмітрыевіч Белаенка — беларускі вучоны ў галіне траўматалогіі, артапедыі, артралогіі і біятрыбалогіі, акадэмік Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. Выпускнік 1964 года.
• Сяргей Аляксандравіч Самаль — доктар эканамічных навук. Выпускнік 1974 года.
• Аляксандр Аляксандравіч Іванюк — доктар тэхнічных навук. Выпускнік 1990 года.
• Ігар Аляксандравіч Фількевіч — доктар эканамічных навук. Выпускнік 1983 года.
• Генадзь Мікалаевіч Мухін — доктар юрыдычных навук. Выпускнік 1973 года.
• Вера Даніілаўна Міцкевіч — беларуская архівістка, даследчыца літаратуры. Унучка Якуба Коласа. Выпускніца 1978 года.
• Юрый Уладзіміравіч Кур’яновіч — беларускі пісьменнік, перакладчык, гісторык. Выпускнік 1985 года.
• Наталля Яўгенаўна Чамадурава — беларуская актрыса тэатра і кіно. Выпускніца 1961 года.
• Мікалай Паўлавіч Мілігула — савецкі гімнаст, прызёр Алімпійскіх гульняў. Заслужаны майстар спорту СССР (1968). Выпускнік 1951 года.

Кіраўнікі школы

• 1919—1921 — Іван Казіміравіч Ярашэвіч (1895—1937).
• 1922—1924 — Сяргей Міронавіч Мялешка (1900—1938).^[7]
• 1924—1925 — Каршукоў
• 1925—1927 — Міхаіл Касьянавіч Курэц (1882 — ?).^[8]
• 1927—1929 — Мітрафан Лукіч Тамільчык^[9] (1896—1938).
• 1929—1931 — Нікан Мамантавіч Сіўко
• 1944—1969 — Васіль Паўлавіч Шляхцін (1911—1995).
• 1972—1983 — Уладзімір Пятровіч Гуд
• 1983—1993 — Уладзімір Міхайлавіч Варывода (1952—1998).
• 1993—2006 — Валянціна Аляксандраўна Александровіч
• 2006—2007 — Таццяна Алегаўна Ваніцкая
• 2007—2013 — Георгій Уладзіміравіч Ляховіч^[10]
• з 2013 — Ала Віктараўна Жукоўская

Зноскі

1. Ведомость на содержание 19 белорусской Советской школы 1-й ступени на II полугодие 1919 года. // ДАМВ. — Фонд 322. — Воп. 1. — Спр. 61. — Арк. 116.
2. Улашчык Ніна Мікалаеўна
3. Личный состав сотрудников 19 школы за 1922-23 уч. год. // ДАМВ. — Фонд 322. — Воп. 1. — Спр. 115. — Арк. 3.
4. Администрация Советского района — Легендарный учитель ГУО «СШ № 19 г. Минска» Александр Фельдман: «Планирую проработать до 99 лет» minsk.gov.by
5. Музей СШ № 19 г. Минска (edu.by) (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 16 красавіка 2022. Праверана 25 красавіка 2022.
6. История КСИОП-19
7. Пратакол № 16 Пасяджэньня Пэдагогічнай Рады 19 Сямёхгадовай Працоўнай Школы ад 18 сакавіка 1924 года // ДАМВ. — Фонд 320. — Воп. 1. — Спр. 337. — Арк. 7
8. Пэдагогічны і тэхнічны пэрсанал 19 школы. 1925—1926 гг. // Дзяржаўны архіў Мінскай вобласці (ДАМВ). — Фонд 320. — Воп. 1. — Спр. 476. — Арк. 21ад, 22.
9. Возвращенные имена: Сотрудники Академии наук Беларуси, пострадавшие в период сталинских репрессий
10. Упразднение гимназий: профильное образование уже не в моде? Новостной портал ERA.BY(недаступная спасылка)