Талібан

Ісламскі рух «Талібан» (пушту: طالبان) — ісламісцкі ваенна-палітычны рух у Афганістане. Арганізацыя прызнана тэрарыстычнай некаторымі краінамі свету^[5].

Талібан
Ідэалогія	ісламізм[1], Pashtunwali[d][2], Deobandi[d][3], religious nationalism[d], Islamic fundamentalism[d] і Jihadism[d]
Рэлігійная прыналежнасць	суніты
Лідары	Мухамед Амар, Akhtar Mansour[d] і Хайбатула Ахундзада
Штаб-кватэра	Афганістан Пакістан Катар
Актыўная ў	Афганістан
Сфарміравана	1994
Колькасць членаў	70 000[4]
Сайт	alemarahenglish.af

Назва

Назва руху паходзіць ад араб. طالب‎ («таляба»), што ў мове пушту перакладаецца як «навучэнцы», «студэнты» або «шукальнікі» і звычайна выкарыстоўваецца для абазначэння студэнтаў рэлігійных школ (медрэсэ)^[5][6].

Ідэалогія

Ідэалогія руху «Талібан» вельмі кансерватыўная і засноўваецца на^[6]:

• Вахабізме — плыні ў ісламе, якое выступае за чысціню рэлігіі;
• Дэабандызме — ісламскім руху, які паўстаў у Брытанскай Індыі;
• Пуштунвалі — зборы законаў пуштунскіх плямёнаў.

Гісторыя

Рух, які ўзначаліў мула Мухамед Амар, першы раз праявіў сябе ў 1994 годзе, калі група маджахедаў, на фоне хаосу і слабасці ўрада нядаўна ўтворанай Ісламскай Дзяржавы Афганістан, захапіла вёску ў наваколлях горада Кандагар^[5][6].

Асноўны артыкул: Ісламскі Эмірат Афганістан (1996—2001)

З 1994 па 1996 год «Талібану» ўдалося ўсталяваць кантроль больш чым над 90 % афганскай тэрыторыі^[5]. У той час уладу талібаў прызнавалі толькі тры дзяржавы ў свеце: Пакістан, Саудаўская Аравія і ААЭ, якія лічыліся спонсарамі руху^[6].

Асноўны артыкул: Вайна ў Афганістане (2001—2021)

У 2001 годзе пасля тэрактаў 11 верасня ЗША і іх саюзнікі пачалі аперацыю супраць саюзнай талібам групоўкі «Аль-Каіда», якая была адказная за гэтыя напады і хавалася на чале са сваім лідарам Усамай бін Ладэнам на афганскай тэрыторыі. У выніку да канца 2001 года талібы страцілі Кабул і іншыя найбуйнейшыя гарады і перайшлі да падпольнай узброенай барацьбы.

Асноўны артыкул: Наступленне талібаў (2021)

У 2021 годзе на фоне згортвання амерыканскай прысутнасці ў Афганістане талібы перайшлі ў маштабны наступ і да канца жніўня захапілі ўсю тэрыторыю краіны. Ісламская Рэспубліка Афганістан спыніла існаванне, на яе месцы талібы ўжо другі раз у гісторыі абвясцілі стварэнне «Ісламскага Эмірата Афганістан».