Т-55

Т-55 — савецкі сярэдні танк^[3]. Створаны на базе танка Т-54. Вырабляўся з 1958 па 1979 год. Першы ў свеце серыйны танк, абсталяваны аўтаматычнай сістэмай проціатамнай абароны (ПАА) — піянер новага пакалення баявых машын, здольных весці баявыя дзеянні ва ўмовах прымянення ядзернай зброі. Стаў першым баявым танкам ў наяўнасці ў войсках, якія атрымалі комплекс актыўнай абароны (КАА «Дрозд»)^[4].

Т-55
Сярэдні танк Т-55 у музеі Т-34
Т-55
Класіфікацыя	сярэдні танк
Краіна	СССР
Баявая маса, т	36,0
Кампанавальная схема	класічная
Экіпаж, чал.	4
Гісторыя
Распрацоўнік	Kharkiv Morozov Machine Building Design Bureau[d]
Вытворца	СССР  Польшча  Чэхаславакія
Гады вытворчасці	1958 — 1979
Гады эксплуатацыі	з 1958
Колькасць выпушчаных, шт.	23 600
Асноўныя аператары	СССР  Расія  ГДР  Польшча  Сірыя  Сербія і Чарнагорыя  Чэхаславакія
Габарыты
Даўжыня, мм	6200
Даўжыня з гарматай наперад, мм	9000
Шырыня, мм	3270
Вышыня, мм	2350
База, мм	3840
Каляіна, мм	2640
Дарожны прасвет, мм	425
Браніраванне
Тып брані	стальная катаная і літая
Лоб корпуса (верх), мм/град.	100 / 60°[1]
Лоб корпуса (ніз), мм/град.	100 / 55°[1]
Борт корпуса (верх), мм/град.	60 / 60°[2]
Борт корпуса (ніз), мм/град.	80 / 0°
Кармы корпуса (верх), мм/град.	30 / 60°[2]
Кармы корпуса (сярэдзіна), мм/град.	45 / 17°
Кармы корпуса (ніз), мм/град.	20 / 70°[2]
Дно корпуса, мм	20
Дах корпуса, мм	15—30[2]
Лоб вежы, мм/град.	200 / 0°[1] 70 / 52°[2]
Борт вежы, мм/град.	160 / 0°[1] 115 / 45°[2]
Карма вежы, мм/град.	65 / 0° 50 / 45°[2]
Дах вежы, мм	30
Узбраенне
Калібр і марка гарматы	100-мм Д-10Т2С
Тып гарматы	наразная гармата
Даўжыня ствала, калібраў	56
Боекамплект гарматы	43
Вуглы ВН, град.	−5…+18°
Вуглы ГН, град.	360°
Далёкасць стральбы, км	0,02—14,6
Прыцэлы	ТШ2Б-32П, ТПН-1-22-11
Кулямёты	1 × 12,7-мм ДШК, 2 × 7,62-мм СГМТ
Рухомасць
Тып рухавіка	В-55 вытворца: Чалябінскі трактарны завод Марка: В-55 Тып: дызельны аб'ём: 38 880 см3 Максімальная магутнасць: 427 кВт (581 к. с.), пры 2000 аб/хв Максімальны круцільны момант: 2 254 Н·м, пры 1400 аб/хв канфігурацыя: V12 Цыліндраў: 12 Клапанаў: 8 Расход паліва пры змешаным цыкле: 300—330 л/100 км Расход паліва па трасе: 190—210 л/100 км Дыяметр цыліндра: 550 мм Ход поршня: 180 мм Ступень сціскання: 15 Ахалоджванне: вадкаснае Тактнасць (колькасць тактаў): 4 Рэкамендаванае паліва: ДЛ, ДЗ, ДА
Магутнасць рухавіка, к. с.	580
Хуткасць па шашы, км/г	50
Хуткасць па перасечанай мясцовасці, км/г	22—27
Запас ходу па шашы, км	485—500
Запас ходу па перасечанай мясцовасці, км	290—320
Удзельная магутнасць, к. с./т	16,1
Тып падвескі	індывідуальная тарсіённая
Удзельны ціск на грунт, кг/гл2	0,81
Пераадольваемы ўздым, град.	32
Пераадольваемая сценка, м	0,8
Пераадольваемы роў, м	2,7
Пераадольваемы брод, м	1,4 (5 з ОПВТ)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Т-55 у трох праекцыях

Т-55 і яго мадыфікацыя Т-55А шырока экспартаваліся і знаходзяцца на ўзбраенні многіх краін свету. У заходніх крыніцах Т-54 і Т-55 часта згадваюцца як Т-54/55.

Гісторыя стварэння

Працы па стварэнні танка на базе сярэдняга танка Т-54Б былі пачаты ў 1957 годзе на Заводзе № 183 у ініцыятыўным парадку пад кіраўніцтвам Л. М. Карцава. Працы вяліся паралельна з арганізацыяй серыйнай вытворчасці Т-54Б. Машына атрымала пазначэнне «Аб’ект 155». Пры стварэнні танка быў выкарыстаны ўвесь зачын канструктыўных рашэнняў, атрыманы пры мадэрнізацыі Т-54. Першыя дасведчаныя ўзоры, а таксама першая серыйная партыя былі выраблены з выкарыстаннем вежаў танка Т-54Б. У 1957 годзе былі выраблены два вопытных узора. У перыяд з зімы 1957 года да вясны 1958 года, машыны прайшлі дзяржаўныя выпрабаванні. Пасля чаго, 8 мая 1958 года пастановай Савета Міністраў СССР № 493-230 «Аб’ект 155» быў прыняты на ўзбраенне Савецкай арміі УС СССР пад пазначэннем Т-55.^[5]

Галоўнае ўдасканаленне заключалася ў устаноўцы паўнавартаснай сістэмы проціатамнай абароны з лічыльнікам рэнтгенаўскага выпраменьвання. Сярод іншых удасканаленняў:

• Павышэнне магутнасці рухавіка на 60 к. с.
• Устаноўка тэрмадымавой апаратуры, ствараючай дымавую заслону шляхам упырску паліва ў выхлапны калектар.
• Устаноўка бакаў-стэлажоў, што дазволіла павялічыць боекамплект да гарматы з 34 да 43 стрэлаў, а таксама павялічыць ёмістасць паліўных бакаў.
• Замена паветраных балонаў паветраным кампрэсарам для больш надзейнага пуску рухавіка, захавання рэсурсу акумулятарных батарэй і выключэння неабходнасці замяняць адпрацаваныя паветраныя балоны на зараджаныя.
• Аўтаматычная сістэма пажаратушэння «Раса»^[6].
• Гідрапнеўмаачыстка назіральнага прыбора механіка-кіроўцы і планетарны бартавы рэдуктар.
• У адрозненне ад Т-54 на новым танку не ўсталёўваўся зенітны кулямёт ДШКМ, так як пры павышаных хуткасцях самалётаў і (як чакалася) прымяненні ядзернай зброі ён быў неэфектыўны. У канцы 1960-х, калі з’явіліся ударныя супрацьтанкавыя верталёты, зенітны кулямёт вярнулі.
• Сістэма падачы стрэлаў — паўаўтаматычная. Стрэл падаецца на ўзровень замка і затым уручную дасылаецца ў замок. 

Серыйная вытворчасць

У 1958 годзе ў Савецкім Саюзе было разгорнута серыйная вытворчасць танкаў Т-55 і яго мадыфікацый на Заводзе № 75, Заводзе № 183 і Заводзе № 174, якая працягвалася да 1979 года. За гады серыйнай вытворчасці толькі на заводзе № 174 было выпушчана 13 032 танка Т-55 (уключаючы танкі Т-55 з плаўсродкамі), Т-55К, Т-55А і Т-55АК. Па звестках заходніх СМІ, усяго ў СССР было выпушчана 20 тыс. машын усіх мадыфікацый.^[7] Акрамя СССР танкі Т-55 выпускаліся і ў шэрагу іншых краін^[8]:

•  Польшча — 1500 адзінак Т-55 выраблена ў перыяд з 1964 па 1978 гады;
•  Румынія — 400 адзінак Т-55 выраблена пад пазначэннямі TR-580 і TR-77 у перыяд з 1970 па 1977 гады;
•  Чэхаславакія — 1700 адзінак Т-55 выраблена па ліцэнзіі ў перыяд з 1964 па 1973 гады на заводзе ZTS у Марціне.

На ўзбраенні

• сірыйская апазіцыя — некалькі дзясяткаў адзінак Т-55МВ і Т-55 захопленна падчас наступлення ХТШ на паўночным захадзе Сірыі.

Служба і баявое прымяненне

• Шасцідзённая вайна
• Вайна Суднага дня
• Грамадзянская вайна ў Ліване
• Вайна за Агадэн (1977—1978)
• Карабахская вайна
• Грамадзянская вайна ў Сірыі

Зноскі

1. М. В. Павлов, И. В. Павлов. Отечественные бронированные машины 1945—1965 гг. // Техника и вооружение: вчера, сегодня, завтра. — М.: Техинформ, 2011. — № 3. — С. 59.
2. М. В. Павлов, И. В. Павлов. Отечественные бронированные машины 1945—1965 гг. // Техника и вооружение: вчера, сегодня, завтра. — М.: Техинформ, 2011. — № 9. — С. 61.
3. Глава 1. Общее описание танка // Руководство по материальной части и эксплуатации танка Т-55. — М.: Военное издательство Министерства обороны СССР, 1969. — С. 3. — 676 с.
4. КАА «Дрозд»
5. М. В. Павлов, И. В. Павлов. Отечественные бронированные машины 1945—1965 гг. // Техника и вооружение: вчера, сегодня, завтра. — М.: Техинформ, 2011. — № 2. — С. 54.
6. Средний танк Т-55 — 10 Октября 2009 — 3v-Soviet
7. М. Барятинский. Все танки СССР. С. 367
8. Stockholm Internation Peace Research Institute — Arms Transfers Database (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 14 красавіка 2010. Праверана 11 кастрычніка 2017.