Франсуа Дзювалье

Франсуа Дзювалье (гаіц. крэольск.: Franswa Divalye, фр.: François Duvalier, вядомы таксама як «Тата Док»; 14 красавіка 1907, Порт-о-Прэнс, Гаіці — 21 красавіка 1971) — дзяржаўны і палітычны дзеяч Гаіці.

Франсуа Дзювалье
фр.: François Duvalier гаіц. крэольск.: Franswa Divalye
прэзідэнт Гаіці[d] 22 кастрычніка 1957 — 21 красавіка 1971
Папярэднік	Antonio Thrasybule Kébreau[d]
Пераемнік	Жан-Клод Дзювалье
Нараджэнне	14 красавіка 1907(1907-04-14)[1][2][…] Порт-о-Прэнс, Порт-о-Прэнс[d], Заходні дэпартамент Гаіці[d], Гаіці
Смерць	21 красавіка 1971(1971-04-21)[1][2][…] (64 гады) Порт-о-Прэнс, Порт-о-Прэнс[d], Заходні дэпартамент Гаіці[d], Гаіці
Бацька	Дзюваль Дзювалье
Маці	Улусія Аўраам
Жонка	Simone Duvalier[d]
Дзеці	сын: Жан-Клод дочкі: Мары Дэніс, Ніколь і Сімонэ
Веравызнанне	вуду і каталіцтва
Партыя	National Unity Party[d]
Адукацыя	University of Haiti[d] Мічыганскі ўніверсітэт
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Скончыў медыцынскі факультэт універсітэта Гаіці (1932) — адсюль і яго вядомая мянушка — «Тата Док». У 1947—1949 намеснік міністра працы, у 1949—1950 міністр працы і аховы здароўя. Адыграў пэўную ролю ў барацьбе з тыфам, дзякуючы чаму стварыў сабе добрую рэпутацыю. 3 1957 лідар Партыі нацыянальнага адзінства (з 1963 Адзіная партыя рэвалюцыйнага і ўрадавага дзеяння). 3 1957 прэзідэнт Гаіці.

Абвясціў сябе ведзьмаком вуду і правадыром мёртвых («Баронам Суботай»), выклікаючы ў насельніцтва містычны страх. Ён абапіраўся на тантон-макутаў — добраахвотніцкія фарміраванні, якія ўзамен на права рабаваць і забіваць знішчалілі тых, хто быў заўважаны ў палітычнай нядобранадзейнасці. У самога «Таты Дока» ў прэзідэнцкім палацы была ўласная камера катаванняў.

Усе бізнесмены вострава павінны былі выплачваць «добраахвотныя ахвяраванні» ў яго фонд. Таксама кроў суайчыннікаў ён ператварыў у даход: два разы на месяц у ЗША з Гаіці адпраўлялі 2500 літраў донарскай крыві. ЗША выкарыстоўвалі Дзювалье ў якасці процівагі Кубе. Да таго ж «Тата Док» стварыў спрыяльыя ўмовы для дзейнасці амерыканскіх кампаній. Джон Кенэдзі аднак даў зразумець, што трываць «Тату Дока» не збіраецца. У адказ Дзювалье зрабіў ляльку вуду і стаў публічна пратыкаць яе іголкай, абяцаючы амерыканскаму прэзідэнту страшную смерць. Над «Татам Докам» пасмейваліся да таго часу, пакуль Джона Кенэдзі не застрэлілі ў Даласе.

У 1964 правёў праз Нацыянальны сход канстытуцыю, паводле якой абвясціў сябе «пажыццёвым прэзідэнтам» і ўстанавіў рэжым дыктатуры, праводзіў палітыку рэпрэсій, пераследаваў апазіцыю. Пост прэзідэнта перадаў сыну Жан-Клоду Дзювалье. За час кіравання сям’і Дзювалье было знішчана не менш за 50 тысяч гаіцянцаў, больш за 300 тысяч вымушаны былі эміграваць^[3].

Зноскі

1. Francois Duvalier // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
2. François Duvalier // Brockhaus Enzyklopädie

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227'></a>
3. zviazda.by (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 22 красавіка 2019. Праверана 9 красавіка 2019.