Фрыдрых Дзюрэнмат

Фрыдрых Іозеф Дзюрэнмат (ням.: Friedrich Josef Dürrenmatt; 5 студзеня 1921, Кональфінген — 14 снежня 1990, Нёўшатэль) — швейцарскі празаік, публіцыст, драматург і мастак-экспрэсіяніст. Адзін з майстроў псіхалагічнага дэтэктыва.

Фрыдрых Дзюрэнмат
Friedrich Durrenmatt
Фрыдрых Дзюрэнмат у 1989 годзе
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	5 студзеня 1921(1921-01-05)[1][2][…]
Месца нараджэння	Konolfingen[d], Konolfingen District[d], Берн, Швейцарыя[3]
Дата смерці	14 снежня 1990(1990-12-14)[4][2][…] (69 гадоў)
Месца смерці	Нёўшатэль, кантон Нёўшатэль, Швейцарыя[5]
Пахаванне	Centre Dürrenmatt Neuchâtel[d][6]
Грамадзянства	Швейцарыя
Бацька	Reinhold Dürrenmatt[d]
Маці	Hulda Dürrenmatt[d]
Жонка	Lotti Dürrenmatt[d] і Charlotte Kerr[d]
Дзеці	Ruth Dürrenmatt[d], Peter Dürrenmatt[d] і Barbara Dürrenmatt[d]
Альма-матар	Цюрыхскі ўніверсітэт Бернскі ўніверсітэт
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	публіцыст, драматург, мастак
Гады творчасці	з 1943
Жанр	п’еса і проза
Мова твораў	нямецкая
Грамадская дзейнасць
Член у	Асацыяцыя сучаснай мовы[d][7] Нямецкая акадэмія мовы і паэзіі[d]
Прэміі	Прэмія Шылера[d] (1960) Franz-Grillparzer-Preis[d] (1968) Q105870591? (1981) Аўстрыйская дзяржаўная прэмія па еўрапейскай літаратуры[d] (1983) медаль Карла Цукмаера[d] (1984) Jean-Paul-Preis[d] (1985) прэмія Георга Бюхнера[d] (1986) Прэмія памяці Шылера[d] (1986) Ernst Robert Curtius Award[d] (1989)
Узнагароды	Schillerpreis der Stadt Mannheim[d] (1958) медаль Бубера-Розенцвайга[d] (1977) honorary doctorate from the University of Nice-Sophia Antipolis[d] (1977)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Спектаклі паводле п'ес Дзюрэнмата неаднаразова ставіліся на беларускай сцэне, у прыватнасці «Ромул Вялікі» — у Нацыянальным акадэмічным тэатры імя Янкі Купалы, «Фізікі» — у Нацыянальным акадэмічным драматычным тэатры імя Максіма Горкага.

Творы

П'есы

• 1947 — «Бо сказана» («Es steht geschrieben»)
• 1948 — «Сляпы» («Der Blinde»)
• 1949 — «Ромул Вялікі» («Romulus der Grosse»)
• 1952 — «Шлюб спадара Місісіпі» («Die Ehe des Herrn Mississippi»)
• 1953 — «Анёл прыходзіць у Вавілон» («Ein Engel kommt nach Babylon»)
• 1957 — «Візіт старой дамы» («Der Besuch der alten Dame»)
• 1959 — «Франк V: Опера прыватнага банка» («Frank der Fünfte: Oper einer Privatbank»). П'еса для музычнага тэатра.
• 1962 — «Фізікі»
• 1970 — «Граем Стрынберга» («Play Strindberg»)
• «Titus Andronicus»
• «Метэор»
• 1971 — «Партрэт планеты» («Porträt des Planeten», бел. пераклад: Лявон Баршчэўскі)
• 1972 — «Саўдзельнікі»

Раманы

• 1952 — «Суддзя і яго кат» («Der Richter und sein Henker»)
• 1953 — «Падазрэнне» («Der Verdacht»)
• 1958 — «Абяцанне», («Das Versprechen»)
• 1985 — «Юстыцыя» (бел. пераклад: Васіль Сёмуха)
• 1989 — «Цясніна Дагарынагамі» («Durcheinandertal»)

Беларускія пераклады

• Партрэт планеты / Пераклад Л. Баршчэўскага // Пры зачыненых дзвярах. Мінск, 1994.
• Юстыцыя / Пераклад В. Сёмухі. Мінск, 2009.

Зноскі

1. Дюрренматт Фридрих // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a>
2. Friedrich Duerrenmatt // Internet Broadway Database — 2000. Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q31964'></a>
3. Дюрренматт Фридрих // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a>
4. Friedrich Dürrenmatt // SIKART — 2006. Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q683543'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2256716'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q135273871'></a>
5. Deutsche Nationalbibliothek Record #118527908 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 30 снежня 2014.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578'></a>
6. https://www.tagesspiegel.de/kultur/dichtung-und-liebe-die-ehe-des-herrn-duerrenmatt/12542242.html Праверана 25 лістапада 2021.
7. http://www.mla.org/honfell_past