Цыкорыя звычайная

Цыкорыя звычайная^[1][2] (Cichorium intybus) — від шматгадовых травяністых раслін з роду цыкорыя (Cichorium) сямейства астравыя (Asteraceae).

Цыкорыя звычайная
Кветкі
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Двухдольныя Парадак:  Астракветныя Сямейства:  Астравыя Падсямейства:  Cichorioideae Трыба:  Cichorieae Падтрыба:  Cichoriinae Род:  Цыкорыя Від:  Цыкорыя звычайная
Міжнародная навуковая назва
Cichorium intybus L.
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   36763 NCBI   13427 EOL   467862 GRIN   t:10543 IPNI   77032 TPL   gcc-37233

Назва

Цыкорыя звычайная, мачаўнік, падрожнік^[3], мацаўнік, падарожнік^[4], цыкор’я^[5][6], цыкора^[7].

Апісанне

Мнагалетнік (у культуры двухлетнік) вышынёй 30—100 см, з тоўстым верацёнападобным коранем і прутападобнымі галінкамі. Прыкаранёвае лісце доўгаэліпсападобнае, выемчата-перыстараздзельнае, у разетцы. Кветкавыя кошыкі блакітныя, іншы раз ружовыя.

Распаўсюджанне і экалогія

Святлалюбная расліна. Сустракаецца ва ўмераным і трапічным клімаце Еўразіі, ад Скандынавіі да Міжземнамор’я і ад Брытанскіх астравоў да Усходняй Сібіры і Індыі на поўдні, расце на Поўначы Афрыкі. Як заноснае сустракаецца ў Паўднёвай Афрыцы, Паўночнай і Паўднёвай Амерыцы, Аўстраліі і Новай Зеландыі.

Звычайна расце на лугах, лясных палянах, травяністых схілах, часта як пустазельная расліна на пустках, палях, каля дарог, паблізу жылля. У гарах падымаецца да сярэдняга горнага пояса. Добра расце на супясчаных камяністых і сугліністых глебах.

Размнажаецца насеннем і каранёвымі чаранкамі.

Выкарыстанне

Ёсць каранёвыя і лісцевыя формы: каранёвыя — сыравіна для сурагату кавы^[8], лісцевыя (напрыклад вітлуф) выкарыстоўваюцца як салатная расліна.

Зноскі

1. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 37. — 160 с. — 2 350 экз.
2. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2003. — 512 с.: іл.
3. Federowski M. Lud Bialoruski na Rusi litewskiej. Krakow, I, 1897
4. З. Верас. Беларуска-польска-расейска-лацінскі ботанічны слоўнік. — Вільня, Субач 2: Выданне газеты «Голас беларуса», Друкарня С. Бэкэра, 1924.
5. Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. Горы-Горкі, 1927
6. Чоловский К. Опыт описания Могилевской губернии. По программе и под редакцией А. С. Дембовецкого, кн. I. Могілев.
7. Шатэрнік М. В. Краёвы слоўнік Чэрвеньшчыны. Мінск, 1929
8. Сергей Бесараб Цикорий? Цикорий! // Патрэон — patreon.com, 24 жніўня 2021, 02:35