Цэнтральна-юпікская мова

Цэнтральна-юпікская мова (саманазвы: Yup'ik, Cup'ik) — мова юпікскай групы эскімоскай галіны эскімоска-алеуцкай сям'і^[1], на якой размаўляюць юпік Цэнтральнай Аляскі. У нашы дні налічваецца 19 000 носьбітаў^[2].

Цэнтральна-юпікская мова
Саманазва	Yup'ik, Cup'ik
Краіны	ЗША
Агульная колькасць носьбітаў	19 000
Класіфікацыя
Катэгорыя	Мовы Паўночнай Амерыкі
Эскімоска-алеуцкая сям'я эскімоская галіна мовы юпік Цэнтральна-юпікская
Пісьменнасць	лацінскае пісьмо і Yugtun script[d]
Моўныя коды
ISO 639-1	—
ISO 639-2	—
ISO 639-3	esu
WALS	yun, ych і ypk
Atlas of the World’s Languages in Danger	690 і 691
Ethnologue	esu
Linguasphere	60-ABA-c
ELCat	845
IETF	esu
Glottolog	cent2127
Вікіпедыя на гэтай мове

Пісьмовасць

Югтун

У 1900 г. шаман Уякук склаў піктаграфічную складовую пісьмовасць югтун^[3]. Пазней ён замяніў піктаграмы на знакі, падобныя на лацінскае пісьмо. Югтун выкарыстоўваўся некаторымі місіянерамі сярод юпік. Адначасова каталіцкія і пратэстанцкія місіянеры ўжывалі для цэнтральна-юпікскай мовы літары лацінскага алфавіта.

У 1960-я гг. група амерыканскіх лінгвістаў з Фэрбанксу на чале Айрын Рыд^[4] распрацавала варыянт арфаграфіі, прыдатны для англійскай клавіатуры. У ім спалучэнні лацінскіх літар і знакаў адлюстроўвалі спецыфіку маўлення юпік^[5]. Дзякуючы гэтаму стала магчымым друкаванне тэкстаў на цэнтральна-юпікскай мове без дадатковага абсталявання і з 1973 г. — выкладанне на ёй у школах Аляскі.

Зноскі

1. Alaska Native Language Relationships and Family Trees Архівавана 5 студзеня 2016.
2. Central Alaskan Yup'ik (Yugtun)
3. Yugtun script
4. Irene Reed(недаступная спасылка)
5. A.C. Heinrich, Yup'ik Eskimo Grammar; Irene Reed, Osahito Miyaoka, Steven Jacobson, Paschal Afcan, Michael Krauss