Чорная ножка

Чорная ножка — група хвароб раслін, выкліканая рознымі паразітнымі і паўпаразітнымі грыбамі, радзей бактэрыямі. Агульная прыкмета — пачарненне каранёвай шыйкі (адсюль назва).

Чорная ножка бульбы

Чорная ножка бабовых

Чорная ножка струковага перцу

Апісанне

Пры пашкоджванні чорнай ножкай маладыя ўсходы і тронкі чарнеюць і вытанчаюцца ў аснове, карані пачынаюць гніць, расліны губляюць тургар  (руск.), жоўкнуць і нікнуць. У рэшце рэшт надыходзіць гібель расліны^[1][2][3]. Крыніцай хваробы могуць быць як глеба, так і заражанае насенне^[2].

Віды

Чорная ножка сустракаецца ў розных агароднінных, палявых і кветкавых культур, а таксама ў іглічных і лісцевых раслін^[3]. Шырока распаўсюджаная ў наступных раслін:

• бульбы (узбуджальнік — бактэрыі роду Dickeya^[3]): асновы сцёблаў загніваюць ад клубня, лісце жоўкне і скручваецца. Пасля клубні пры захоўванні размякчаюцца і гніюць. Развіццю хваробы спрыяе пераўвільгатненне глебы^[2].
• капусты (узбуджальнікі — альпідый капусны (Olpidium brassicae), пітый Дэбарыяна (Pythium debaryanum), Rhizoctonia solani, Phoma lingam і інш.^[4][5]): пашкоджвае як маладую, так і падрошчаную расаду^[4]. Каранёвая шыйка, у залежнасці ад віду ўзбуджальніка, чарнее або бурэе, перакрыўляецца сцяблінка, расліна палягае і засыхае^[5]. Развіццю хваробы спрыяюць высокая вільготнасць і тэмпература, а таксама празмерная гушчыня пасеву^[4].
• агурка (узбуджальнік — Pythium debaryanum, Pythium aphanidermatum, Rhizoctonia aderholdii): ніжняя частка сцябла набывае цёмна-зялёны колер і пачынае мокнуць; карані цямнеюць і размякчаюцца; ніжняе лісце жоўкне і завядае. Заражэнне раслін адбываецца праз каранёвую сістэму, асабліва пры вырошчванні культуры ў цяпліцы на адным і тым жа месцы^[5].
• тамату (узбуджальнік — Rhizoctonia solani): прыкаранёвая частка сцябла пакрываецца белым налётам грыбніцы, каранёвая шыйка чарнее, развіваецца гніль. Распаўсюджваецца з міцэліем праз глебу^[4].

Чорная ножка можа таксама паражаць моркву, кармавыя бабы, радыску, буракі, сеянцы пладовых раслін^[1][2].

Меры прафілактыкі і барацьбы

Для прафілактыкі чорнай ножкі неабходна не дапускаць парушэнні рэжымаў вільготнасці, тэмпературы і асветленасці, а таксама пазбягаць загушчаных пасадак^[3]. Для пасеву варта выкарыстоўваць толькі здаровыя глебы^[2]. Пры ўзнікненні захворвання неабходныя замена або дэзінфекцыя глебы з дапамогай фунгіцыдаў, знішчэнне пашкоджаных раслін, унясенне угнаенняў, якія падвышаюць устойлівасць да хваробы, аэрацыя парнікоў^[3][2].