Шаць

Шаць^[2], Шача, Шачка — рака на тэрыторыі Уздзенскага і Пухавіцкага раёнаў Мінскай вобласці Беларусі, правы прыток ракі Пціч (басейн Прыпяці).

Шаць
Рака каля Шацка
Характарыстыка
Даўжыня	35 км
Басейн	293 км²
Расход вады	1,82 м³/с (у вусці)
Вадацёк
Выток
• Каардынаты	53°30′14″ пн. ш. 27°28′48″ у. д.HGЯO
Вусце	Пціч
• Вышыня	161,8[1] м
• Каардынаты	53°23′59″ пн. ш. 27°51′03″ у. д.HGЯO
Размяшчэнне
Водная сістэма	Пціч → Прыпяць → Дняпро → Чорнае мора
Краіна	Беларусь
Рэгіён	Мінская вобласць
выток вусце
— выток, — вусце

Назва

Назва балцкага паходжання.

Гідранімічныя аналагі — літоўскія рачныя назвы Šata (Šatė), Šačia, Šat-upis, таксама Šėta, Šatrija^[3]. Адпаведнікі на ўсходзе старабалцкай тэрыторыі — балцкія рачныя назвы Шат, Шача (адпаведна, у Тульскай і Разанскай абласцях цяперашняй Расіі, у басейне Волгі). Таго ж паходжання, імаверна, і тапонім Шацк на Валыні (каля возера з яцвяжскай назвай Свіцязь), утвораны так жа сама, як і Шацк на Шаці.

Корань Šat- у літоўскім šatra(s) «дубец, галінка, доўгая тонкая жэрдзь», šatrus «шпаркі, увішны, гарэзлівы», *šatas «свавольнік, гарэза» (> šatija «банда»), šėtoti «бушаваць, ятрыцца».

У назве Шаць семантыка звілістасці, «гнуткасці» рэчышча, як і ў літоўскай рачной назве Žagaris (ад žagaras «дубец»)^[4], у нярэдкіх рачных назвах тыпу Жэрдзь.

Гідраграфія

Перад мостам цераз Шаць

Даўжыня ракі 35 км, з іх 19 км на тэрыторыі Пухавіцкага раёна^[5]. Плошча вадазбору 293 км². Сярэдні расход вады ў вусці складае 1,82^[2] м³/с. Берагі нізкія і стромкія.

Выток каля вёскі Целякова (у напрамку на ўсход ад вёскі Карпілаўка^[5]). Упадае ў Шаць за 2 км на ўсход ад вёскі Лучкі (Пухавіцкі раён).

Рэчышча Шаці моцна звілістае, каналізаванае ў верхнім і ніжнім цячэнні. Шырыня рэчышча складае 1—3,5 м.

Асноўны прыток — Кавалёўка^[5] (злева). Каля аграгарадка Шацк на рацэ плаціна і вадасховішча.

Зноскі

1. Ліст карты N-35-92. Выданне 1979 г. (руск.)
2. ЭПБ 1986.
3. A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. Vilnius, 1981. С. 326—327.
4. A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. Vilnius, 1981. С. 396.
5. Общая характеристика речной сети Минской области (в разрезе районов) // Справочник «Водные объекты Республики Беларусь» Архівавана 20 кастрычніка 2016. (руск.)