Шурык

Шурык (руск.: Шурик), поўнае імя Аляксандр Сяргеевіч Цімафееў (руск.: Александр Сергеевич Тимофеев) — герой шэрагу папулярных савецкіх кінакамедый, вечны студэнт або інжынер. У арыгінальнай серыі фільмаў ролю Шурыка гуляў акцёр Аляксандр Дзям’яненка, а ў рымейку Каўказскай палонніцы — Дзмітрый Шаракоіс.

Шурык (Аляксандр Сяргеевіч Цімафееў)
руск.: Шурик (Александр Сергеевич Тимофеев)
Першае з'яўленне	Аперацыя «Ы» і іншыя прыгоды Шурыка
Апошняе з'яўленне	Іван Васілевіч мяняе прафесію
З'яўленні	Аперацыя «Ы» і іншыя прыгоды Шурыка Каўказская паланянка, або Новыя прыгоды Шурыка Іван Васілевіч мяняе прафесію
Стваральнік	Леанід Гайдай
Выкананне	Арыгінал Аляксандр Дзям’яненка Пародыі і рымейкі Дзмітрый Шаракоіс Дзяніс Дорахаў Дэміс Карыбідзіс
Інфармацыя
Мянушка	Шурык
Від	чалавек
Пол	мужчынскі
Грамадзянства	СССР Расія
Дата нараджэння	1942
Shurik на Вікісховішчы

Удзел у фільмах

Шурык з’яўляецца адным з галоўных герояў у фільмах-кінакамедыях:

• Аперацыя «Ы» і іншыя прыгоды Шурыка (зняты ў 1965 годзе). Тут Шурык трапляе ў пацешныя прыгоды самага рознага характару, з якіх выходзіць пераможцам дзякуючы свайму інтэлекту, высакароднасці і адвазе.
• Каўказская паланянка, або Новыя прыгоды Шурыка (зняты ў 1966 годзе). Тут Шурык міжволі становіцца саўдзельнікам выкрадання студэнткі-спартсменкі Ніны, пасля чаго сам, з маленькай дапамогай свайго сябра Эдзіка, ратуе яе і адпраўляе зламыснікаў за краты.
• Іван Васілевіч мяняе прафесію (зняты ў 1973 годзе) — ужо сталы Шурык стварае машыну часу, чым міжволі запускае серыю даволі пацешных прыгод з удзелам цара Івана Грознага. У гэтай частцы Шурык упершыню паўстае брунетам, а не бландзінам, а таксама названы поўным імем.
• Гэтыя неверагодныя музыкі, або Новыя сны Шурыка (зняты ў 1977 годзе).
• Старыя песні пра галоўнае — 2 (1996)
• Старыя песні пра галоўнае — 3 (1997, частковае працяг сюжэту папярэдняга фільма).
• Каўказская паланянка! (выпушчаны ў 2014). Рымейк арыгінальнай стужкі, дублюе яе амаль пакадрава. Роля Шурыка аналагічная арыгіналу, за выключэннем, што тут ён не студэнт, а журналіст.
• Самаіронія лёсу (2022). У канцы фільма ў кватэры Надзі знікае сценка і з’яўляюцца Шурык і Іван Грозны, далей ідуць міні-сцэнкі, якія парадыруюць фільм Гайдая.
• Іван Васілевіч мяняе ўсё (2023) — пародыя на «Іван Васілевіч мяняе. прафесію»
• Не Брыльянтавая рука (2024) - у канцы фільма паказваецца анонс фільма Каўказская палонніца... (Шурык- Цімур Батрутдінов)
• Некаўказская паланянка (2025) — пародыя на «Каўказская палонніца».

• 
  Помнік Шурыку і Лідзе.
• 
  Шурык у фільме «Самаіронія лёсу».
• Шурык у фільме «Іван Васільевіч мяняе ўсё».
  Шурык у фільме «Іван Васільевіч мяняе ўсё».
• 

Стварэнне персанажа і характарыстыка

У 1964 годзе Гайдай прыступіў да працы над стварэннем камедыі «Несур’ёзныя гісторыі» па сцэнарыі Морыса Слабадскога і Якава Касцюкоўскага. Сувязным звяном паміж трыма кароткаметражнымі навеламі павінен быў стаць дзіўны персанаж, які выходзіць пераможцам з разнастайных жыццёвых пераробак^[1].

Паводле першапачатковага сцэнарыя героя звалі Уладзік. Цэнзары забракавалі ідэю, палічыўшы, што глядач расшыфруе імя як Уладлен, і ў народа эксцэнтрычная камедыя пачне асацыявацца з правадыром сусветнага пралетарыяту. Гайдай з лёгкасцю пагадзіўся перайменаваць персанажа: рэжысёру прынцыпова было не імя само па сабе, а суфікс, які надае памяншальна-ласкательный адценне^[1].

Спіс прэтэндэнтаў на ролю быў нязграбны высокі чалавек: Аляксандр Лянькоў, Віталь Саломін, Сяргей Ніканенка, Яўген Жарыкаў, Уладзімір Коранеў, Генадзь Каралькоў, Іван Бортнік, Валерый Носік, Усевалад Абдулаў, Аляксей Эйбажэнка, Барыс Амарантаў, Аляксандр Збруеў, Алег Відаў, Андрэй Міронаў (толькі на ўзроўні перамоў). Ніводзін з іх не задаволіў рэжысёра, які ляпіў характар персанажа са свайго: сарамлівы, сціплы, недарэчны, не ўмее мець зносіны з дзяўчатамі, але бясконца добры, спагадны і заўсёды гатовы дапамагчы. Падабенства ладу персанажа з асобай рэжысёра адзначалі яго блізкія, уключаючы Ніну Грабяшкову. Прыдатным выканаўцам ролі Гайдай палічыў маладога ленінградскага акцёра Дзям’яненка, у рэальным жыцці таксама сарамлівага і замкнёнага; дзеля ролі ён пагадзіўся нават змяніць колер валасоў^[1].

Іншым прататыпам персанажа быў Чарлі Чаплін, фільмы з удзелам якога Гайдай любіў яшчэ з дзяцінства і шмат у чым лічыў сваім настаўнікам. Так, адзначаюцца багатыя паралелі паміж навэлай «Напарнік» і фільмам 1917 года «Ціхая вуліца»^[1].

У «Каўказскай палонніцы» яшчэ мацней прасочваецца сувязь вобраза Шурыка з характарам Гайдая. Асабліва падобныя яго заляцанні за Нінай — «кранальныя і шмат у чым недарэчныя». Невыпадкова і супадзенне імёнаў гераіні фільма і жонкі рэжысёра^[1].

У «Івана Васілевіча» вобраз Шурыка значна трансфармуецца. Характар змяняецца на больш сур’ёзны, зараз ён вучоны з рэпутацыяй, з выразна пазначанай жыццёвай мэтай — стварыць машыну часу. Знікаюць элементы парадыйнасці на інтэлігента: фарбаваныя валасы, кароткія штаны, доўгія чаравікі, буйныя акуляры. «Шурыкам» яго называе толькі жонка, ды і цэнтральным персанажам фільма ён ужо не з’яўляецца, саступаючы месца ў кадры вобразам цара Івана Васілевіча, домакіраўніка Буншы і Жоржа Міласлаўскага^[1].

Думкі пра ўплыў на лёс персанажа акцёра

Да Аляксандра Дзям’яненка пасля здымак у першых фільмах пра студэнта Шурыка прымацаваўся гэты вобраз. Пазней, на думку тэлегледачоў і рэжысёраў, у іншых фільмах Дзям’яненку гледачы ўспрымалі толькі як студэнта Шурыка. Гэта часткова паслужыла прычынай расстання Дзям’яненкі з Гайдаем пасля фільма «Іван Васілевіч мяняе прафесію», бо роля Шурыка, нават які пасталеў, пачала перашкаджаць акцёру. Доўгі час пасля гэтага Дзям’яненка не здымаўся ў вялікім кіно, а больш агучваў мультфільмы або дубляваў замежных акцёраў у замежных фільмах. На экраны Дзям’яненка вярнуўся ў канцы 80-х-пачатку 90-х, згуляўшы ролю ў серыяле «Клубнічка», дзе яго персанаж не асацыяваўся з Шурыкам. Апошні раз Дзям’яненка сыграў ролю Шурыка ў навагоднім музычным тэлефільме канала АРТ «Старыя песні пра галоўнае — 3», у аснову якога было пакладзена працяг сюжэту «Івана Васілевіча…». Гэты фільм стаў для акцёра апошнім у жыцці.

Гл. таксама

• Баязлівец, Балбес і Бывалы
• Жорж Міласлаўскі