10-я армія (Расійская імперыя)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. 10-я армія.

10-я а́рмія — агульнавайсковае аператыўнае фарміраванне (аб'яднанне, палявая армія) рускай арміі, узброеных сіл Расіі імперскага перыяду падчас Вялікай вайны.

10-я армія (палявая) 10А
Гады існавання	ліпень 1914 года — пачатак 1918 года
Краіна	Расія
Уваходзіць у	гл. спіс франтоў
Тып	армія
Дыслакацыя	Расійская імперыя
Удзел у	Першая сусветная вайна 1914—1918
Камандзіры
Вядомыя камандзіры	гл. Галоўнакамандуючыя

Скарочанае найменне — 10 А ці 10 ПА.

Гісторыя

Палявое ўпраўленне 10 ПА ўтворана ў жніўні 1914 года. На канец 1917 года штаб арміі размяшчаўся ў Маладзечне. Ліквідавана ў пачатку 1918 года. У перыяд Першай сусветнай вайны армія змагалася ў складзе Паўночна-Заходняга фронту. Удзельнічала ў Жнівеньскіх баях (12 — 30 верасня 1914 года). 15 верасня III армейскі корпус арміі захапіў горад Аўгустаў і выйшаў у тыл нямецкіх войскаў, прымусіўшы іх да адступлення.

Камандуючы арміяй В. Я. Флуг так ахарактарызаваў вынікі бітвы:

1) адбіцце суперніка ад Нёмана і прымус яго да паспешлівага адыходу; 2) дэблакада Асаўца; 3) авалоданне Аўгустовым і нанясенне моцнаму заслону немцаў паражэння ў жнівеньскіх лясах; 4) ачышчэнне ад праціўніка амаль усёй нашай тэрыторыі на захад ад сярэдняга цячэння Нёмана; 5) уварванне войскаў 10-й арміі ў Усходнюю Прусію з авалоданнем гг. Лыкам і Бялай; 6) пазбаўленне праціўніка ініцыятывы і магчымасці: а) распачаць штосьці супраць тылу нашых армій, якія дзейнічаюць на Вісле; б) узмацняць за кошт пакінутых у Усходняй Прусіі войскаў сваю армію, прызначаную для нанясення галоўнага ўдару ў Польшчы^[1].

Па словах камандуючага, за ўсю аперацыю рускія страцілі «да 20 000 чалавек забітымі, параненымі і без вестак прапаўшымі», а «страты немцаў былі не менш нашых»^[1].

Аб’яднанне рускіх войскаў удзельнічала ў аперацыях:

• Усходне-Прускай (1914);
• Жнівеньскай (1915);
• Свянцянскай (1915).

у абарончых баях:

• на тэрыторыі Заходняй Беларусі (1915—1916)
• летнім наступленні 1917 года.

Склад

Палявое ўпраўленне 10 ПА ўтворана ў жніўні 1914 года. На канец 1917 года штаб арміі размяшчаўся ў Маладзечне. Ліквідаваны ў пачатку 1918 года.

• Палявое ўпраўленне (штаб)
• Часткі армейскага падпарадкавання

На канец 1917 года 10 А мела ў сваім складзе:

• Палявога ўпраўлення
• III армейскі корпус
• XXXVIII армейскі корпус
• II Каўказскі армейскі корпус
• I Сібірскі армейскі корпус
• Авіяцыйная рухомая база 10-й арміі

У складзе

• Паўночна-Заходняга фронту (жнівень 1914 — жнівень 1915 г.)
• Заходняга фронту (жнівень 1915 г. — пачатак 1918 г.)

Камандуючы войскамі

• 11.08.1914 — 22.08.1914 генерал ад інфантэрыі Аляксей Ермалаевіч Эвэрт;
• 22.08.1914 — 23.09.1914 генерал-лейтэнант Васіль Ягоравіч Флуг;
• 23.09.1914 — 25.04.1915 генерал ад інфантэрыі Фадзей Васільевіч Сіверс;
• 25.04.1915 — 4.10.1916 генерал ад інфантэрыі Яўген Аляксандравіч Радкевіч;
• 4.10.1916 — 12.12.1916 генерал ад кавалерыі Апанас Андрэевіч Цурыкаў;
• 12.12.1916 — 1.04.1917 генерал ад інфантэрыі Уладзімір Мікалаевіч Гарбатоўскі;
• 8.04.1917 — 4.07.1917 генерал-лейтэнант Мікалай Міхайлавіч Кісялеўскі;
• 4 — 31.07.1917 і 5.08 — 9.09.1917 генерал-лейтэнант Пётр Мікалаевіч Ламноўскі;
• 9.09.1917 — 01.11.1917 генерал-лейтэнант Алі-Ага Ісмаіл-Ага аглы Шыхлінскі;
• 1.11.1917 — 16.11.1917 В генерал-лейтэнант Георгій Іванавіч Чагалкоў;
• з лістапада 1917 г. генерал ад кавалерыі Сяргей Міхайлавіч Шэйдэман.

Зноскі

1. Флуг В. Е. X армия в сентябре 1914 г. Воспоминания участника//Военный сборник общества ревнителей военных знаний. Белград, 1924. Кн. 5. С.256.