Arch Linux

Arch Linux — незалежны дыстрыбутыў GNU / Linux, аптымізаваны для архітэктуры x86-64. Для ўстаноўкі, выдалення і абнаўлення пакетаў выкарыстоўваецца пакетны менеджэр Pacman^{[3][4][5][6][7][8][9]}.

Arch Linux
Распрацоўшчык	Ааран Грыфін[d][1], Алан Макрэй[d][1], Анатолій Памозаў[d][1] і Фелікс Ян[d]
Сямейства АС	Linux
Першы выпуск	сакавік 2002[2]
Метад абнаўлення	Rolling Release
Менеджары пакетаў	Pacman
Падтрымлівае платформы	x86-64, ARM и RISC-V
Тып ядра	Linux
Ліцэнзія	GNU GPL
Стан	актыўны
Рэпазітар зыходнага коду	git.archlinux.org
Вэб-сайт	archlinux.org
Медыяфайлы на Вікісховішчы

У афіцыйных рэпазіторыях Arch Linux змяшчаецца пераважна праграмы са свабоднай ліцэнзіяй. GNU рэкамендуе да ўсталёўкі разроблены на Arch Linux дыстрыбутыў Parabola^[10]. У афіцыйных рэпазіторыяз налічваецца больш за 14 500 пакетаў^[11], у AUR^[12] — больш за 93 500^[13].

Arch Linux мае шырокі раздзел дакументацыі ў паддамене ArchWiki^[14], заснаванай на MediaWiki. Дакументацыя перакладзеная на дзясяткі моў, аднак асноўнай з’яўляецца англійская. У дакументацыі таксама можна знайсці афіцыйны мануал па ўстаноўцы^[15].

У канцы студзеня 2017 года распрацоўшчыкі паведамілі, што спыняюць падтрымку 32-разраднай версіі^[16]. Падтрымка малюнкаў і пакетаў для працэсараў x86 будзе працягвацца супольнасцю^[17]. Як высветлілася пазней, супольнасць Parabola GNU/Linux-libre неафіцыйна працягнула падтрымку x86^[18].

Асаблівасці Arch

Філасофія Arch Linux грунтуецца на некалькіх асноўных прынцыпах^[19]:

• Прастата
• Сучаснасць
• Прагматызм
• Нацэленасць на пэўных карыстальнікаў (user-centric, а не user-friendly)
• Гнуткасць

Устаноўка

У адрозненне ад большасці дыстрыбутываў, ўстаноўка Arch Linux адбываецца практычна «ўручную». Замест графічнага ўсталёўшчыка прадастаўляецца Grml-кастамізаваны^[20] zsh у якасці каманднай абалонкі і набор спецыялізаваных скрыптоў (англ.: Arch Install Scripts). Для рэдагавання канфігурацыйных файлаў падчас ўстаноўкі даступныя тэкставыя рэдактары vi, vim і nano. Больш раннія версіі сістэмы ўключалі ўсталёўшчык з псеўдаграфічным інтэрфейсам, але яго афіцыйная падтрымка скончана. Таксама ў 2021 годзе распрацоўшчыкі прадставілі кансольную праграму ўстаноўкі archinstall, якая дазваляе цалкам аўтаматызаваць працэс ўстаноўкі за кошт скрыптоў.

Pacman

Адной з галоўных асаблівасцяў Arch з’яўляецца пакетны менеджэр Pacman, які імкнецца спрасціць кіраванне пакетамі. Па аналогіі з іншымі пакетнымі мэнэджэрамі, для падтрымання сістэмы ў актуальным стане, Pacman сінхранізуе спісы (базы дадзеных) пакетаў з галоўным серверам Arch, звычайна з дапамогай люстэркаў.

Pacman забяспечвае просты і адначасова вельмі магутны CLI з мноствам пашыраных магчымасцяў (напрыклад такіх як выяўленне пакетных файлаў, якія былі зменены карыстальнікам або сістэмай).

Pacman здольны самастойна знайсці залежнасці, аўтаматычна загрузіць і ўсталяваць усе неабходныя пакеты. Як правіла, карыстачу дастаткова выканаць толькі адну каманду для поўнага абнаўлення ўсёй сістэмы.

Пачынаючы з сакавіка 2010 года^[21] усе пакеты Pacman ўяўляюць сабой tar- архівы, сціснутыя па алгарытме сціску LZMA2, кожны з якіх змяшчае праграмы ў скампіляваным выглядзе і дадатковую інфармацыю. Аднак алгарытм сціску GZIP, які выкарыстоўваецца раней, па-ранейшаму падтрымліваецца^[22]. З нагоды наймення і фармату пакетаў вяліся дэбаты. Было прынята рашэнне пакінуць пакеты звычайнымі архівамі, так як гэта дазваляе лёгка атрымаць і прааналізаваць змесціва пакета. Імя файла пакета выглядае так: {імя пакета}-{версія}-{архітэктура}.pkg.tar.xz, напрыклад: linux-4.14.13-1-x86_64.pkg.tar.xz

Таксама любыя пакеты могуць быць сабраны з зыходных кодаў (уключаючы бінарныя) з дапамогай «makepkg».