Сафія Губайдуліна

Сафія Губайдуліна (татар.: Софья (Сания) Гобәйдуллина; Sofiya (Saniya) Ğobäydullina; 24 кастрычніка 1931(1931-10-24)^[1][2][…], Чыстапаль, РСФСР, СССР^[3][4] — 13 сакавіка 2025(2025-03-13)^[5][6], Апен^[d], Шлезвіг-Гольштэйн) — татарская кампазітарка, з 1991 года жыла ў Германіі. Аўтар больш за сотню сімфанічных твораў, твораў для салістаў, хору і аркестра, інструментальных ансамбляў, музыкі для тэатра, кіно і мультфільмаў. Заслужаны дзеяч мастацтваў РСФСР (1989).

Сафія Губайдуліна
Асноўная інфармацыя
Дата нараджэння	24 кастрычніка 1931(1931-10-24)[1][2][…]
Месца нараджэння	Чыстапаль, РСФСР, СССР[3][4]
Дата смерці	13 сакавіка 2025(2025-03-13)[5][6] (93 гады)
Месца смерці	Апен[d], Пінеберг[d], Шлезвіг-Гольштэйн, Германія
Краіна	СССР  Расія
Альма-матар	Казанская кансерваторыя[d] (1954) Маскоўская дзяржаўная кансерваторыя імя П. І. Чайкоўскага (1963)[7]
Музычная дзейнасць
Педагог	Albert Leman[d][4], Salix Säydäşef[d], Назіб Жыганаў[8], Q41890274?, Мікалай Іванавіч Пяйко[d][4] і Вісарыён Якаўлевіч Шабалін[d][4]
Прафесіі	кампазітарка, кінакампазітар, classical pianist
Інструменты	фартэпіяна
Жанры	класічная музыка
Лэйблы	Deutsche Grammophon[d] і Мелодыя
Грамадская дзейнасць
Член у	Берлінская акадэмія мастацтваў Акадэмія мастацтваў ГДР[d] Баварская акадэмія прыгожых мастацтваў[d] Амерыканская акадэмія мастацтваў і літаратуры[d]
Узнагароды	Гамбургская прэмія імя Баха[d] (2007) прэмія імя айца Аляксандра Меня[d] Імператарская прэмія (1998) прэмія Леоні Сонінг[d] (1999) BBVA Foundation Frontiers of Knowledge Award[d] (2016)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

З 1946 па 1949 гадах вучылася ў казанскай музычнай гімназіі па фартэпіяна (клас М. А. Пятніцкай) і кампазіцыі, а з 1949 па 1954 гады — у Казанскай кансерваторыі па класе кампазіцыі ў прафесара Альберта Лемана, а таксама па класе фартэпіяна. У 1954 годзе паступіла ў Маскоўскую кансерваторыю, клас кампазіцыі Юрыя Шапорына, а затым Мікалая Пейкі, клас фартэпіяна Якава Зака. Сталінская стыпендыятка. У 1963 годзе скончыла аспірантуру Маскоўскай кансерваторыі па кампазіцыі ў прафесара Вісарыёна Шабаліна. Важным было для яе ў гэтыя гады слова-наказ, сказанае ёй Дзмітрыем Шастаковічам: «Я вам жадаю ісці вашым „няправільным“ шляхам».

У 1969—1970 гадах працавала ў Маскоўскай эксперыментальнай студыі электроннай музыкі ў музеі імя А. Скрабіна і напісала там электронную п’есу Vivente — non vivente (Жывое — нежывое, 1970). Губайдуліна пісала таксама музыку для кіно. Усяго яна напісала музыку да 25 фільмаў, уключаючы «Вертыкаль» (1967), «Маўглі» (мультфільм, 1971), «Чалавек і яго птушка» (мультфільм, 1975), «Пудзіла» (рэж. Ралан Быкаў, 1983), «Марыя — каралева Шатландыі» (2013).

У 1979 году на VI з’ездзе кампазітараў у дакладзе Ціхана Хрэннікава яе музыка падвергнулася крытыцы, і Губайдуліна патрапіла ў так званую «хрэннікаўскую сямёрку» — «чорны спіс» сямі кампазітараў, на працягу шэрагу гадоў не магла выступаць на радыё і тэлебачанні.

У 2011 годзе з асабістым патранатам і ўдзелам Сафіі Губайдулінай у Казані сіламі Дзяржаўнага сімфанічнага аркестра Рэспублікі Татарстан заснаваны штогадовы фестываль сучаснай музыкі яе імя «Канкордыя», у якім выступаюць вядомыя расійскія і замежныя кампазітары і выканаўцы. Мастацкі кіраўнік фестывалю — заслужаны артыст Расіі Аляксандр Сладкоўскі.

У Казані праводзіцца міжнародны конкурс піяністаў яе імя з удзелам студэнтаў Казанскай і іншых кансерваторый.