![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Architrave_with_sculpted_metope_showing_sun_god_Helios_in_a_quadriga%253B_from_temple_of_Athena_at_Troy%252C_ca_300-280_BCE%253B_Altes_Museum%252C_Berlin_%252825308440197%2529_%2528cropped%2529_1.jpg/640px-thumbnail.jpg&w=640&q=50)
Геліяс
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ге́ліяс (стар.-грэч.: Ἥλιος або Ἠέλιος, Гелій, часам Ээліяс[3] «сонца») — у старажытнагрэчаскай міфалогіі[4] сонечнае бажаство, сын тытана Гіперыёна (адкуль пахабна яго мянушка «Гіперыёнід») і Тэі[5] (або сын Гіперыёна і Ірыфесы[6]), брат Селены і Эас.
Геліяс | |
---|---|
стар.-грэч.: Ἥλιος | |
![]() | |
Міфалогія | старажытнагрэчаская рэлігія[d] |
Сфера ўплыву | Сонца |
Пол | мужчынскі пол |
Бацька | Гіперыён[1][2] |
Маці | Тэя[1] або Ірыфеса[d] |
Браты і сёстры | Эас і Селена |
Жонка | Рода, дачка Пасейдона, Кета[d], Айглэ[d] і Antiope[d] |
Дзеці | Эгіяла[d], німфа ў старажытнагрэчаскай міфалогіі[d], Фаэтон[d], Фаэтуса[d], Лампеція[d][1], Перс, Асцерыя[d], Ээт[d], Цырцэя[d], Пасіфая[d], геліяды[d], Керкаф, Кандал, Актый, Тэнаг, Трыяп, сын Геліяса, Охім, Ліндус[d], Макарэй[d], Трынакс[d], Аўг[d], Электрыёна[d], Ефрасіння[d], Талія[d], Аглая, Алоэй[d], Этэрыя[d], Бісальт[d], Аўгій, Эга[d], Клімен[d], харыты[d], фаэтаніты[d], Фазыс[d], Діаксіп[d], Хелія[d], Амалфея, Дірцэя[d] і Lelex[d] |
У іншых культурах | Сол[d], Сонца[d], Сур'я, Хвар[d], Virotutis[d], Baal-hamon[d], Ра, Anextiomarus[d], Alaunus[d] і Zun[d] |
![]() |
З часу Еўрыпіда Геліяса, як усёвідушчага бога Сонца, сталі атаясамляць з Апалонам, усёведным богам-прадракальнікам; адсюль іншае імя Геліяса — Феб. У Ферэкіда Сірскага Геліяс атаясамляецца з Зеўсам[7], у Феагена — з Гефестам, Апалонам і агнём[8]. Паводле Дзіянісія Скітабрахіёна, сам Геліяс — хлопчык, патоплены ў Эрыдане[9].
Паводле прамовы Коты[10], было пяць Геліясаў:
- Сын Зеўса, унук Эфіра.
- Сын Гіперыёна.
- Сын Гефеста, унук Ніла, з Геліяпаля.
- Народжаны німфай Аканфа на Родасе, продак родаскіх герояў.
- Бацька Ээта і Кіркі, з Калхіды.
Геліяс расказаў Гефесту, што Афрадыта ляжыць з Арэсам[11], за гэта Афрадыта была варожая да нашчадства Геліяса[12].
Распавёў Дэметры, што гэта Аід выкраў яе дачку Персефону.
Паводле Гамера, Геліяс — уладальнік сямі статкаў кароў і сямі статкаў авечак[13]. Яго каровы жылі ў Артэмісія ў Сіцыліі[14], іх пасвілі німфы Фаэтыса і Ламптыя. Штораніцы, паднімаючыся ў небе, і кожны вечар, апускаючыся ў Акіян, Геліяс любаваўся на сваіх вечна юных жывёл. Аднойчы Адысей высадзіўся на востраве, і яго спадарожнікі забілі некалькі быкоў сонечнага бога. У пакаранне за гэта Зеўс па просьбе Геліяса разбіў іх карабель маланкай. Выжыў толькі Адысей.
Культ Геліяса быў асабліва распаўсюджаны ў Карынфе, у Аргасе, у Элідзе і на востраве Родасе, дзе пры ўваходзе ў гавань стаяла яго каласальная выява. З жывёл яму былі прысвечаны певень і белыя коні. Адлюстроўваецца Геліяс амаль гэтак жа, як і Апалон, з якім збліжаўся па сонечных функцыях.
У рымскай міфалогіі Геліясу адпавядае Соль (лац.: Sol).