Мангольская мова

Мангольская мова (манг.: Монгол хэл, ) — мова манголаў, дзяржаўная мова Манголіі. Тэрмін можа ўжывацца шырэй: для мангольскай мовы Манголіі і Унутранай Манголіі ў Кітаі, для ўсіх моў мангольскай групы, у гістарычным кантэксце для такіх моў як старажытная агульнамангольская і старапісьмовая мангольская мовы. Агульная колькасць носьбітаў - 5,2 млн чал. (2005 г.)^[2]

Надпіс на бензакалонцы на мангольскай мове на аснове кірыліцы: "Шунхлай Оху-ын" (Паліва з Расіі)

Мангольская
Саманазва	Монгол хэл,
Краіны	Манголія, Кітай
Афіцыйны статус	Манголія, Унутраная Манголія (Кітай)
Агульная колькасць носьбітаў	5,2 млн (2005 г.)
Рэйтынг	13-17
Класіфікацыя
Катэгорыя	Мовы Еўразіі
Алтайскія мовы Мангольскія мовы
Пісьменнасць	старамангольскае пісьмо[1] і кірыліца[1]
Моўныя коды
ДАСТ 7.75–97	мон 463
ISO 639-1	mn
ISO 639-2	mon
ISO 639-3	mon khk - халха-мангольская mvf - знешняя мангольская
Ethnologue	mon
ABS ASCL	7902
IETF	mn
Glottolog	mong1331
Вікіпедыя на гэтай мове

Сучасная літаратурная мангольская мова Манголіі складзеная на аснове паўночнага халхаскага дыялекта. Да сяр. ХХ ст. існавала некалькі варыянтаў мангольскай пісьмовасці. Першыя пісьмовыя крыніцы на мангольскай мове вядомыя з ХІІІ ст. Яны складаліся на аснове ўйгурскай літарнай вязі. Акрамя таго, у кан. ХІІІ ст. па запыту хана Хубілая тыбецкі вучоны Пагба-лама склаў “квадратную” пісьмовасць на аснове тыбецкіх літар. У XVII ст. джунгарскі манах Зая распрацаваў асновы ўласна мангольскай пісьмовасці. У XVIII ст. узнік яшчэ адзін варыянт мангольскай пісьмовай мовы – саёмбо. У ХІХ ст. манчжурская адміністрацыя ўводзіла пісьмовую мову на аснове лацініцы. Але пісьмовасць на аснове ўйгурскай вязі заставалася асноўнай да 1941 г., калі быў прыняты алфавіт на аснове кірыліцы.

У апошнія гады сярод моладзі Манголіі і манголаў, што жывуць у іншых краінах, таксама ў побыце распаўсюджаная лацінка. Гэта тлумачыцца недахопам тэхнічна-інфармацыйных прыстасаванняў (сотавых тэлефонаў, камп’ютараў, факсаў і г. д.) з раскладкай на кірыліцы.

Ва Унутранай Манголіі афіцыйна карыстаюцца пісьмовасцю на аснове ўйгурскай літарнай вязі.

Зноскі

1. ScriptSource - Mongolian Праверана 24 чэрвеня 2024.
2. Estimate from Svantesson et al. 2005: 141

Спасылкі

• Мангольская мова на Omniglot