Сонечная радыяцыя
From Wikipedia, the free encyclopedia
Сонечная радыяцыя — электрамагнітнае і карпускулярнае выпраменьванне Сонца. Варта адзначыць, што гэты тэрмін з'яўляецца калькай з англ.: Solar radiation («Сонечнае выпраменьванне»), і ў дадзеным выпадку не азначае радыяцыю ў «бытавым» сэнсе гэтага слова (Іанізавальнае выпраменьванне).
Сонечная радыяцыя вымяраецца па яе цеплавога дзеяння ( калорыі на адзінку паверхні за адзінку часу ) і інтэнсіўнасці ( ват на адзінку паверхні ) . У цэлым , Зямля атрымлівае ад Сонца менш 0,5×10−9 ад яго выпраменьвання .
Электрамагнітны складнік сонечнай радыяцыі распаўсюджваецца з хуткасцю святла і пранікае ў зямную атмасферу. Да зямной паверхні сонечная радыяцыя даходзіць у выглядзе прамой і рассеянай радыяцыі. Усяго Зямля атрымлівае ад Сонца менш за адну двухмільярдную яго выпраменьвання. Спектральны дыяпазон электрамагнітнага выпраменьвання Сонца вельмі шырокі — ад радыёхваль да рэнтгенаўскіх прамянёў — аднак максімум яго інтэнсіўнасці прыпадае на бачную (жоўта-зялёную) частку спектру.
Існуе таксама карпускулярная частка сонечнай радыяцыі, якая складаецца пераважна з пратонаў, якія рухаюцца ад Сонца са хуткасцямі 300-1500 км/с (гл. Сонечны вецер). Падчас сонечных успышак ўтвараюцца таксама часціцы вялікіх энергій (у асноўным пратоны і электроны), якія ўтвараюць сонечнае кампаненту касмічных прамянёў.
Энергетычны ўклад карпускулярнага складніку сонечнай радыяцыі ў яе агульную інтэнсіўнасць невялікі ў параўнанні з электрамагнітным. Таму ў шэрагу прыкладанняў тэрмін «сонечная радыяцыя» выкарыстоўваюць у вузкім сэнсе, маючы на ўвазе толькі яе электрамагнітную частку.
Сонечная радыяцыя — галоўная крыніца энергіі для ўсіх фізіка-геаграфічных працэсаў, якія адбываюцца на зямной паверхні і ў атмасферы (гл. Інсаляцыя). Колькасць сонечнай радыяцыі залежыць ад вышыні Сонца, пары года, празрыстасці атмасферы. Для вымярэння сонечнай радыяцыі служаць піранометры і піргеліёметры. Інтэнсіўнасць сонечнай радыяцыі звычайна вымяраецца па яе цеплавога дзеяння і выражаецца ў ватах на адзінку паверхні (гл. Сонечная пастаянная).