Hilion

Hilion (skrivet Hillion e galleg) a zo ur gumun eus eus kanton Tregaeg, e departamant Aodoù-an-Arvor, e norzh Breizh.

Hilion
Ar vourc'h.
Anv gallaouek	Hilion
Anv gallek (ofisiel)	Hillion
Bro istorel	Bro-Sant-Brieg
Melestradurezh
Departamant	Aodoù-an-Arvor
Arondisamant	Sant-Brieg
Kanton	Langaeg (betek 2015) Tregaeg (abaoe 2015)
Kod kumun	22081
Kod post	22120
Maer Amzer gefridi	Annie Guennou 2022-2026
Etrekumuniezh	Sant-Brieg Arvor Tolpad-kêrioù
Bro velestradurel	Bro Sant-Brieg
Lec'hienn Web	(fr)Blog ofisiel ar gumun
Poblañsouriezh
Poblañs	4 335 ann. (2023)[1]
Stankter	175 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù lec'hiañ	48° 30′ 51″ Norzh 2° 40′ 03″ Kornôg
Uhelderioù	kreiz-kêr : 25 m bihanañ 0 m — brasañ 86 m
Gorread	24,76 km²
Hilion
kemmañ

Douaroniezh

Bras eo eo ar gumun-se (gorread: tost da 2 500 ha peogwir ez eus div barrez en unan: Hilion ha Sant-Reunan.

• Teir stêr: an Evron, ar C'haler hag an hini vrasañ, ar Gouesan
• Ur stank: er Pontoù-Nevez

Hir eo an aod ivez: 12 km, peogwir eo Hilion ur c'hourenez (kelc'het gant "mirlec'h naturel Bae Sant-Brieg", an hini vrasañ e Breizh).

• Tevennoù Bon Abri (180 spesad struzh, 36 spesad laboused hag 7 spesad divelfenneged)
• Ur porzh bihan: E «Saint-Guimond»
• Teir zraezhenn: Traezhennoù «Bon Abri», «Lermot» hag ar Gerveur (La Grandville).

Armerzh

• Meskl Hilion: 10 % eus kenderc'h Bro-Frañs war tost da 100 km peulioù (sevel meskl).

Anv

• Erwan Vallerie ː Aula Helyoni, XII^vet; Hillion, 1219; Hyllion, 1216; Hylion, Hilion, 1224; Hillion, 1287; Hylion, 1330; Hillion, 1516

Ardamezioù

En gul, e sourin en argant karget gant teir brizhenn erminig en sabel ouzh red ar sourin Diforc'h ardamezioù Roland de Hilion (1278) Kuzul ar Gumun ː 29 Ebrel 1989

Istor

Orinoù

• Istor Hilion 'zo teñval met un dra a zo sur: ar Romaned hag ar C'halianed a oa staliet eno (kavet e oa bet roudoù porzh kozh, tiez-annez, ur templ, un hent eus ar Romaned...).
• Betek ma'c'h erruas ar Vrezhoned e oa kazi didud an dachenn. Riwal, roue Domnonea a oa staliet e Hilion. Kastell Riwal e oa ar c'hastell kentañ e Hilion lec'hiet e Leshilion («Licellion», skrivet ivez «Lissilion»).

XIX^vet kantved

• Krouet e voe parrez katolik Sant-Reunan e 1870 diwar goust parrez Hilion.

XX^vet kantved

Brezel-bed kentañ

• Mervel a reas 80 gwaz ag ar gumun abalamour d'ar brezel hervez monumant ar re varv, da lavaret eo 3,45 % ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911^[2]; daou anezhe a varvas e Belgia d’an 22 a viz Eost 1914, unan e Sambreville, serjant-major e oa en 118vet Rujumant Troadegiezh^[3] hag egile e Maissin, soudard e oa er 118vet Rujumant Troadegiezh^[4].

Eil Brezel-bed

• D'ar 21 a viz Ebrel 1944 e kouezhas un nijerez F-5B (marilhet 42-67367) eus aerlu ar Stadoù-Unanet en Hilion; tapet e voe an nijour d'an Alamaned^[5].
• Mervel a reas daouzek den ag ar gumun abalamour d'ar brezel^[2].

Brezelioù didrevadennañ

Norzh-Afrika

• Mervel a reas meur a vilour ag ar gumun.

Brezhoneg

• 20,5 % eus anvioù-lecʼh ar gumun a zo brezhonek^[6].

Monumantoù ha traoù heverk

• 
  Monumant ar re varv, 1920-1922.
• 
  Iliz katolik Sant Ronan, 1872-1875.

• Maen-hir «Carquitté».
• Hent ar Romaned er Pontoù-Nevez.
• Villa Granville hag an annezadenn Hôtellerie (ma voe dizoloet moneiz keltiek, aspadennoù Romaned hag ivez un arched graet e plom gant an endalc'h (III^e kantved) eus amzer ar C'halianed-ha-Romaned.
• Iliz katolik Sant Yann-Vadezour (XIV^vet-XV^vet kantved)
• Maner «Licantois» (XVI^vet kantved), maner ar werjeoù (XV^vet K.).
• Kouldri «Clos-Guéguen« (XVI^vet kantved), hag ivez kouldrioù Kerbihan ha Bonabry.
• Kalvar Bonabry (XVII^vet kantved).
• Chapel Sant-Laorañs ha Sant-Maour (hag ar feuteun Sant-Maour e-kichen), Chapel Sant-Erwan ha Sant-Matulin ar gwernoù, chapel Sant-Loup ha Sant-Jili e Bonabry.
• Kroaz Meheut (kroaz kozh Sourdrais) ha kroaz Terterien (1832) savet el lec'h ma oa ur chapel gozh.
• Kastell Bonabry, Kastell ar Gwernoù ha dreist-holl kastell "Gwenngoad".
• Iliz katolik Sant Reunan (XIX^vet kantved).
• Trenbont ar Pontoù Nevez savet war ar Gouesan gant Louis Harel de la Noë (1913).
• Tredanva dre dour ha stankell Pont-Rolant (1935).
• Monumant ar re varv e-tal iliz katolik Sant Yann-Vadezour er vourc'h, luc’hskeudenn^[7]. Dioueliet e voe d’an 3 a viz Ebrel 1921^[8].
• Monumant ar re varv e-tal iliz katolik Sant Reunan, luc’hskeudenn ha kartenn-bost^[9].

Emdroadur ar boblañs abaoe 1962

Demografiezh

1962	1968	1975	1982	1990	1999	2006	2012
2122	2235	2858	3232	3591	3786	4001	4049	4066
Abaoe 1962 : Poblañs hep kontoù doubl

Emdroadur ar boblañs abaoe 1793

Melestradurezh

Tud

Tud marvet eno

• 1925 : Georges Palante, prederour.

Tud liammet gant Hilion

• Sant Ronan.
• Patrice Carteron, melldroader, en deus bevet eno.

Ardamezeg ar familhoù

	Auffray [10]	Treustellet etre argant ha sabel a c'hwec'h pezh, e leon en aour balirant
	Guéguen [11]	En argant e wezenn-olivez geotet; e c'hrenn balefarzh en erminoù, karget gant div kadvouc'hal en gwad peuliek
	Micault [12]	En glazur, e alarc'h en argant melezouriñ war vord ur veunteun ivez en argant, hag heuliet ouzh kab gant un heol en aour

Liammoù etrebroadel

Gevelliñ

bro	kêr	abaoe
Italia	Ballabio	2003

Liammoù diavaez

Commons

Muioc'h a restroù diwar-benn

Hilion

a vo kavet e Wikimedia Commons.

• (br) Hilion war lec'hienn Geobreizh
• (fr)Hilion infos
• (fr)Glad Hilion war lec'hienn dielloù an departamant
• (fr)mirlec'h naturel Bae Sant-Brieg
• (fr)Ti ar Bae / Maison de la Baie

Levrlennadur

• (fr)Michel Froger & Michel Pressensé : Armorial des communes des Côtes-d'Armor & Ille-et-Vilaine. 2008 Michèle Gaillard : Topographie chrétienne des cités de la Gaule, des origines au milieu du VIIIè siècle. XIV. Province ecclésiastique de Reims (Belgica Secunda). De Boccard. 2006
• (fr)Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014
• (fr)Bernard Tanguy : Dictionnaire des noms de communes, trèves et paroisses des Côtes d'Armor. Chasse-Marée. ArMen. 1992
• (br)Erwan Vallerie : Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus. An Here. 1995