Kawan
kumun Aodoù-an-Arvor From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Kawan (distaget [ˈka.wãn]) zo ur gumun eus Bro-Dreger e kanton Bear, e departamant Aodoù-an-Arvor, e norzh Breizh.
Remove ads
Douaroniezh
Anv
- Berard Tanguy ː Ecclesia de Cavan, 1170; Kaguan, 1283; Cavan, c. 1330; fin XIVvet kvd
- Erwan Vallerie ː Kaguan, 1283; Cavarn ?, 1298; Cavan, 1371, 1516; Caven, 1592; Cahoen, 1630
Gerdarzh
Distaget e vez ['kawèn] anv ar barrouz gant tud ar vro ha n'eo ket [ka'wann] evel ma vez klevet re alies gant nevez-vrezhonegerien 'zo. Dont a rafe an anv-se eus un adanv da sant c'hGaran, Kadvan, moarvat, hag a zo testeniekaet e Kembre. Div skol a zo diwar talvoudegezh anv ar Gumun :
- ar re hag a zo stag gant un anv den :
Ne deu ket anv ar gumun-mañ diwar ar ger kaouenn. - B. Tanguy : diouzh henbrezhoneg Catman. (dislaret er bajenn Kaouenneg)
- ar re a zo kentoc'h a du gant : kaouenn, an evn:
- Marteville & Varin (1843); - Jean-Yves Le Moing (2007); pajennoù 24 & 72. gwelout er bajenn kaozeadenn. - Hervez Froger ha Pressensé, teir gaouenn a zo en ardamezioù (kanus) familh Cavan, XIIIvet kantved (lodenn war ar stern)
Remove ads
Ardamezioù
En aour e deir c'haouenn en sabel, 2, 1.[2]
Istor
Nevezoadvezh ar maen hag ar mare gall-ha-roman
Abaoe nevezoadvezh ar maen e tle bezañ tud o vevañ e-lec'h m'emañ ar barrez. Er mare galian-ha-roman e tremene an hent eus Landreger da g-Karaez hag an hini eus ar Roc'h da Louergad e-kichen ar bourk.
Kartenn. La Messelière 1933
Kartenn. Alan An Diuzet. 1960
Ar grennamzer
E 1030 e oa bet renablet ar barrez er "Pouillé de Tours". D'ar veskontez Royanteline e oa en XIvet kantved. Pa varvas ar veskontez e voe roet he douaroù da Zuk Breizh. War-lerc'h e kouezhas Kawan etre daouarn tud Pentevr ha goude re tud Avaogour. E kentañ lodenn an XIIvet kantved perc'henn aotrouniezh Kawan ha Kaouenneg a oa anvet Aymeri, bev e oa c'hoazh e 1280. Klask a reas e vab, Yann, stourm a-enep Dug Breizh, Yann Iañ, da sikour konted Pentevr. Koll a reas hag e tapas dug Breizh aotrouniezh Kawan digantañ, da reiñ da Yann a Kersaliou. Aotrouien Kawan a douge ur skoed "aour e deir c'haouenn sabel". Er XIVvet kantved e voe reuz e Bro-Dreger etre tiegezh Moñforzh a oa skoazellet gant ar Saozon hag hini Bleaz a oa eus kostezenn ar C'hallaoued. Mervel a reas kalz a Saozon e Kawan setu perak ez eus bet anvet ul lec'h "Bered ar Saozon". Echuiñ a reas al luz pa oant bet skarzhet e 1347. Er mare-se e oa Kawan ha Kaouenneg dindan dalc'h Gwengamp. Rannet e oa ar barrez hag e trev e meur a dalc'h lezennel bras.
Ar C'hevre
E-kerzh brezelioù ar C'hevre Katolik en emgannas arme Bro-C'hall hag hini dug Mercœur, hag e voe distrujet bro Kawan e fin ar XVIvet kantved.
An Dispac'h Gall
Feulster ha krizder a voe kaset gant an Dispac'h Gall e Kawan. D'an 10 a viz Gwengolo 1792 e oa bet tapet meur a zegad a annezidi eus ar barrez en un emgann etre ar Warded Broadel Lannuon ha 4 000 emsavad eus ar parrezioù tro-war-dro, ha rediet da dennañ warne. Ar c'huzul-kêr kentañ da vezañ dilennet a oa e 1790.
XXvet kantved
Brezel-bed kentañ
- Mervel a reas 77 gwaz abalamour d'ar brezel hervez monumant ar re varv, da lavaret eo 5,27 % ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911[3].
Eil Brezel-bed
- Kemeret e voe 29 000 Lur en ti-post, gant tri ezel eus ar Rezistañs moarvat, d’an 21 a viz Mae 1944, hag 20 000 Lur d'an 31 a viz Mae gant pevar ezel eus ar Rezistañs moarvat, hervez danevelloù sizhuniek Titouroù Hollek Sant-Brieg[4].
- Mervel a reas nav den eus ar gumun abalamour d'ar brezel[3].
Remove ads
Monumantoù ha traoù heverk
Iliz katolik Sant C'haran
Diavaez
Diabarzh
Itron Varia Kawan
Enskrivadur war traoñ delwenn Itron Varia
Itron Varia Druez
Sant Cheron
Zant Garan, Pedet Evidomp
Chapel Barderoù
Maner Koad-Riou
Koad-Riou. La Messelière. 1929
Ti ar Vro (er presbital kozh)
Ti ar Vro Treger ha Goueloù.
Monumant ar re varv.
- Monumant ar re varv e-tal an iliz katolik, luc’hskeudenn ha kartenn-bost[5].
Brezhoneg
A-bell 'zo ez eus panelloù divyezhek e Kawan
Ya d'ar brezhoneg
- D’ar 27 a viz Mae 2006 eo bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun ha roet d'ar gumun war un dro al label Ya d'ar brezhoneg live 2.
Deskadurezh
Remove ads
Emdroadur ar boblañs abaoe 1962
Niver a annezidi
Melestradurezh
An amzer a-vremañ
Pierre-Yvon Tremael
- Pêr ar Floc'h a voe dilennet maer e 1801. War-lerc'h e vezas heuliet gant Gwilhom Tremel, Gwilhom Razavet, F. Loeiz Droumaget, Yves-Marie Unwaz, Loeiz ar C'hwerv, Jozef Klec'h, Jozef ar Rolant, Jozef Helkin, Ujen an Hegarad, Fañch-Mari Perrot, Pierre-Yvon Tremael ha Pierre-Yves Nikol.
Tud
Deuet eo Kawan da vezañ ur seurt "kêr-benn" evit sevenadur ar vro, ha deuet ez eus ur bern sonerien hag arzourien brudet e metoù sonerezh Breizh da vevañ e Kawan. En o zouez emañ: Gweltaz Moal, Hugues Besco, Louis-Jacques Suignard, Ifig Troadeg...
Ardamezeg ar familhoù
 |
Le Borgne
Aotrounez la Bouëxière / Ar Veuzit |
En argant e gab dentek en gul |
 |
Michel [7] Aotrou Kerdaniel |
En argant e benn Morian en sabel, talwedek en argant |
Darempredoù etrebroadel
Gevelliñ
Gevellet eo Kawan gant ur gêr eus Kontelezh An Cabhán (Cavan e saozneg) en Iwerzhon.
Liammoù diavaez
Levrlennadur
- (fr)Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014
- (fr)J. Rigaud : Géographie historique des Côtes du Nord. Ti-moulerezh Guyon, Saint-Brieuc. 1890. Adembannet gant La Tour Gile, 1995.
- (fr)Régis de Saint-Jouan : Dictionnaire des communes. Département des Côtes-d'Armor. Eléments d'histoire et d'archéologie. Conseil Général des Côtes d'Armor. Saint-Brieuc. 1990
- (fr)Bernard Tanguy : Dictionnaire des noms de communes, trèves et paroisses des Côtes d'Armor. Chasse-Marée. ArMen. 1992
- (br)Erwan Vallerie : Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus. An Here. 1995
Notennoù ha daveoù
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads