Amazon (kompanija)

Amazon.com, Inc. (NASDAQ: AMZN) jest američka e-komercijalna kompanija sa sjedištem u Seattleu. Jedna je od prvih velikih kompanija koja je prodavala razna dobra preko interneta.

Amazon.com, Inc.
Vrsta	Javna (NASDAQ: AMZN)
Industrija	Prodaja
Osnovano	1994.
Sjedište	Seattle, SAD
Ključne osobe	Jeff Bezos, osnivač, predsjednik Rick Dalzell, glavni zamjenik predsjednika/CIO
Proizvodi	Amazon.com, A9.com, IMDb
Prihod	14,84 milijarde US$
Neto dobit	476 miliona US$
Zaposleni	17.000 (2007)
Slogan	...and you're done (...i završili ste)
Veb-sajt	www.amazon.com

Osnovan od Jeffa Bezosa 1994, a pokrenut 1995, Amazon.com počeo je kao online knjižara iako je ubrzo proširio ponudu, dodajući DVD-ove, muzičke CD-ove, softver, videoigre, elektroniku, garderobu, namještaj, hranu, igračke i mnogo više.

Amazon je pokrenuo i veb-sajtove u Kanadi, Ujedinjenom Kraljevstvu, Njemačkoj, Austriji, Francuskoj, Kini i Japanu.

Uvod

Amazon.com, Inc. (/ˈæməzɒn/) je američka multinacionalna tehnološka kompanija^[1] koja se fokusira na e-trgovinu, računarstvo u oblaku, online oglašavanje, digitalni streaming i umjetnu inteligenciju. Često se spominje kao "jedna od najutjecajnijih ekonomskih i kulturnih sila u svijetu",^[2] i često se smatra jednim od najvrjednijih svjetskih brendova.^[3] Smatra se jednom od velikih pet američkih tehnoloških kompanija, uz Alphabet (matična kompanija Googlea), Apple, Meta (ranije Facebook, Inc.) i Microsoft.

Amazon je osnovao Jeff Bezos iz svoje garaže u Bellevueu, Washington,^[4] 5. jula 1994. godine. Prvobitno online tržište za knjige, proširilo se na mnoštvo kategorija proizvoda, strategijom koja mu je donijela nadimak The Everything Store.^[5] Ima više podružnica uključujući Amazon Web Services (računarstvo u oblaku), Zoox (autonomna vozila), Kuiper Systems (satelitski internet) i Amazon Lab126 (R&D računarskog hardvera). Njegove druge podružnice uključuju Ring, Twitch, IMDb i Whole Foods Market. Njegova kupovina Whole Foods u augustu 2017. za 13,4 milijarde US$ značajno je povećala udio u fizičkoj trgovini na malo.^[6]

Historija

1994–2009

Amazon je osnovan 5. jula 1994. godine od strane Jeffa Bezosa, koji je prethodno preselio iz New Yorka u Bellevue, savezna država Washington, nedaleko od Seattlea, kako bi pokrenuo online knjižaru. Seattle je odabran zbog velike koncentracije tehničkog kadra iz Microsofta i Univerziteta Washington, manjeg broja stanovnika što je bilo povoljno sa aspekta poreza na promet, kao i blizine velikog distributivnog centra za knjige u Roseburgu, Oregon. Među razmatranim lokacijama bile su i Portland, Oregon, te Boulder, Colorado. Kompanija je prvobitno nosila naziv "Cadabra", a osnovana je u preuređenoj garaži Bezosove kuće, što je imalo simboličan značaj. U novembru 1994. godine naziv je promijenjen u "Amazon".

Amazonova web stranica za javnu prodaju lansirana je 16. jula 1995. godine, a knjige su se u početku nabavljale direktno od izdavača i veleprodaja. U maju 1997. godine kompanija je postala javna, a 1998. proširila je ponudu na muziku i video sadržaje te započela međunarodne operacije kupovinom online knjižara u Ujedinjenom Kraljevstvu i Njemačkoj. Već naredne godine Amazon je dodatno diverzifikovao svoju ponudu uključujući video igre, potrošačku elektroniku, softver, igračke i proizvode za uređenje doma.

Amazon Web Services (AWS) lansiran je 2002. godine sa početnim fokusom na pružanje API-ja za web developere radi kreiranja aplikacija na Amazonovoj e-trgovinskoj platformi. Tokom 2004. godine AWS se proširio na pružanje podataka o popularnosti web stranica i informacija prikupljenih putem web pretraživača zahvaljujući Alexa Web Information Service. Od 2006. godine AWS se usmjerio na enterprise rješenja uvođenjem servisa Simple Storage Service (S3), a zatim Elastic Compute Cloud (EC2) u 2008. godini—omogućujući kompanijama najam kapaciteta za pohranu podataka i računske snage. Te iste godine pokrenut je i program Fulfillment by Amazon (FBA), koji omogućava pojedincima i malim biznisima, tzv. trećim stranama, prodaju proizvoda koristeći Amazonovu infrastrukturu skladištenja i dostave.

2010–danas

Amazon je 2017. godine kupio lanac supermarketa Whole Foods Market. Kompanija je tada postala vodeći online prodavač u Sjedinjenim Američkim Državama, sa približno 178 milijardi američkih dolara neto prodaje i preko 300 miliona aktivnih korisničkih računa širom svijeta.

Tokom pandemije COVID-19, Amazon je zabilježio značajan rast, zapošljavajući više od 100.000 novih radnika u SAD-u i Kanadi. Radnici u SAD-u, Francuskoj i Italiji protestovali su protiv odluke kompanije da nastavi s "normalnim smjenama", uprkos lakoći širenja virusa u skladištima. U Španiji su protiv Amazona podnesene pravne prijave, dok je grupa američkih senatora uputila otvoreno pismo Jeffu Bezosu izražavajući zabrinutost za sigurnost radnika.

Dana 2. februara 2021. godine, Jeff Bezos je najavio da će se povući s pozicije izvršnog direktora i preuzeti funkciju izvršnog predsjednika Upravnog odbora Amazona. Promjena je službeno stupila na snagu 5. jula 2021. godine, a novim direktorom postao je Andy Jassy, bivši izvršni direktor Amazon Web Services (AWS).

U januaru 2023. godine Amazon je otpustio preko 18.000 radnika, uglavnom u sektoru maloprodaje i odjelu za ljudske resurse, u nastojanju da smanji troškove.

Dana 8. novembra 2023. godine usvojen je plan da Jeff Bezos tokom naredne godine proda približno 50 miliona dionica kompanije (rok za realizaciju plana je 31. januar 2025). Prvi korak bio je prodaja 12 miliona dionica u vrijednosti od oko 2 milijarde američkih dolara.

Dana 26. februara 2024. godine Amazon je postao dio indeksa Dow Jones Industrial Average.

Dana 19. decembra 2024. godine radnici Amazona, predvođeni sindikatom International Brotherhood of Teamsters, stupili su u štrajk u najmanje četiri američke savezne države, dok su radnici u drugim objektima pozvani da se pridruže protestima.

Dana 2. aprila 2025. godine, više medijskih kuća izvijestilo je da je Amazon podnio ponudu za kupovinu društvene mreže TikTok, s ciljem da spasi platformu od najavljene zabrane u SAD-u, koja bi trebala stupiti na snagu u subotu, 5. aprila 2025. Cijena ponude još uvijek nije objavljena.

Lokacije

Sjedište

Sjedište Amazon.com u Beacon Hillu (Seattle)

Sjedište kompanije jest u Beacon Hillu (Seattle).