Androstendion

Androstenedion ili 4-androstenedion (skraćeno A4 ili Δ⁴-dion), poznat i kao androst-4-en-3,17-dion, je endogeni slabi androgeni steroidni hormon i intermedijar u biosintezi estrona i testosterona iz dehidroepiandrosterona (DHEA). Usko je povezan sa androstenediolom (androst-5-en-3β, 17β-diol).

Androstendion
Naziv lijeka	Androstendion
Druga imena	A4; Δ4-dion; Androstendion; Androst-4-en-3,17-dion; 4-Androsten-3,17-dion; 17-Ketotestosteron; 17-Oksotestosteron
Grupa	Hormonski lijekovi
Klasifikacija
CAS registarski broj	63-05-8
Dostupnost bez recepta: Djelimično
Stručne informacije
Hemijske osobine
Ime po IUPAC (8R,9S,10R,13S,14S)-10,13-dimetil-2,6,7,8,9,11,12,14,15,16-dekahidro-1H-ciklopenta[a]fenantren-3,17-dion
Sumarna formula	C19H26O2
Tačka ključanja	173-174[1]
Farmakokinetičke osobine
Metabolizam	Jetreni
Izlučivanje	Bubrežno PubChem: 6128

Biološka funkcija

Androstenedion je u tijelu preteča testosterona i drugih androgena, kao i estrogena poput estrona. Osim što funkcionira kao endogeni prohormon, ima i slabu androgenu aktivnost.

Utvrđeno je da androstenedion ima određenu estrogenu aktivnost, slično ostalim metabolitima DHEA.^[2] Međutim, za razliku od androstenediola, njegov afinitet za receptor estrogena je vrlo nizak, sa manje od 0,01% afiniteta estradiola za i ERα i ERβ.^[3]

Biosinteza

Steroidogeneza: Androstenedion je u centru.^[4]

Androstenedion je uobičajeni preteča androgena i estrogena, spolnih hormona.^[5]

Androstendion se može biosintetizirati na jedan od dva načina. Primarni put uključuje konverziju 17α-hidroksipregnenolona u DHEA, putem 17,20-liaze, uz naknadnu konverziju DHEA u androstenedion putem enzima 3β-hidroksisteroidne dehidrogenaze. Sekundarni put uključuje konverziju 17α-hidroksiprogesterona, najčešće preteče kortizola u androstenedion, direktno putem 17,20-liaze. Dakle, 17,20-liaza je potrebna za sintezu androstenediona, bez obzira da li se uklanja odmah ili u jednom koraku.

Androstenedion se proizvodi u nadbubrežnim žlijezdama i gonadama. Proizvodnjom androstenediona nadbubrežne žlijezde upravlja adrenokortikotropni hormon (ACTH), dok proizvodnju gonadnog androstenediona kontroliraju gonadotropin. Kod žena u premenopauzi nadbubrežne žlijezde i jajnici proizvode oko polovine ukupnog androstenediona (oko 3  mg/dan). Nakon menopauze proizvodnja androstenediona prepolovljena je, prvenstveno zbog smanjenja steroida koji luči jajnik. Ipak, androstenedion je glavni steroid koji proizvodi postmenopauzni jajnik.

Dio androstenediona se takođe izlučuje u plazmu i može se pretvoriti u perifernim tkivima u testosteron i estrogene.

Stope proizvodnje i sekrecije, klirens i nivo glavnih spolnih hormona u krvi

Spol	Spolni hormon	Reproduktivna faza	Krvna stopa proizvodnje	Gonadna stopa sekrecije	Stopa metaboličkog klirensa	Referentni raspon (serumski nivo)
						SI jedinice	Ne-SI jedinice
Muškarci	Androstenedion	–	2,8 mg/dan	1,6 mg/dan	2.200 L/dan	2,8–7,3 nmol/L	80–210 ng/dL
	Testosteron	–	6,5 mg/dan	6,2 mg/dan	950 L/dan	6,9–34,7 nmol/L	200–1000 ng/dL
	Estron	–	150 μg/dan	110 μg/dan	2.050 L/dan	37–250 pmol/L	10–70 pg/mL
	Estradiol	–	60 μg/dan	50 μg/dan	1.600 L/dan	<37–210 pmol/L	10–57 pg/mL
	Estron-sulfat	–	80 μg/dan	Neznačajno	167 L/dan	600–2.500 pmol/L	200–900 pg/mL
Žene	Androstenedion	–	3,2 mg/dan	2,8 mg/dan	2.000 L/dan	3,1–12,2 nmol/L	89–350 ng/dL
	Testosteron	–	190 μg/dan	60 μg/dan	500 L/dan	0,7–2,8 nmol/L	20–81 ng/dL
	Estron	Folikulska faza	110 μg/dan	80 μg/dan	2.200 L/dan	110–400 pmol/L	30–110 pg/mL
		Luteusna faza	260 μg/dan	150 μg/dan	2.200 L/dan	310–660 pmol/L	80–180 pg/mL
		Postmenopauza	40 μg/dan	Neznačajno	1.610 L/dan	22–230 pmol/L	6–60 pg/mL
	Estradiol	Folikulska faza	90 μg/dan	80 μg/dan	1200 L/dan	<37–360 pmol/L	10–98 pg/mL
		Luteusna faza	250 μg/dan	240 μg/dan	1.200 L/dan	699–1250 pmol/L	190–341 pg/mL
		Postmenopauza	6 μg/dan	Neznačajno	910 L/dan	<37–140 pmol/L	10–38 pg/mL
	Estron-sulfat	Folikulska faza	100 μg/dan	Neznačajno	146 L/dan	700–3.600 pmol/L	250–1.300 pg/mL
		Luteusna faza	180 μg/dan		146 L/dan	1.100–7.300 pmol/L	400–2.600 pg/mL
	Progesteron	Folikulska faza	2 mg/dan	1,7 mg/dan	2.100 L/dan	0,3–3 nmol/L	0,1–0,9 ng/mL
		Luteusna faza	25 mg/dan	24 mg/dan	2.100 L/dan	19–45 nmol/L	6–14 ng/mL

Napomene:
Koncentracija steroida u cirkulaciji određuje se brzinom kojom se on luči iz žlijezda, brzinom metabolizma prekursora ili prehormona u steroid i brzinom kojom ga tkiva izlučuju i metaboliziraju.
Stopa sekrecije steroida odnosi se na ukupno lučenje spoja iz žlijezde po jedinici vremena. Stope sekrecije procjenjivane su uzorkovanjem venskog izliva iz žlijezde tokom vremena i oduzimanjem arterijskog i perifernog venskog hormona.
Metabolički klirens steroida definira se kao količina krvi koja je u potpunosti očišćena od hormona u jedinici vremena.
Stopa proizvodnje steroidnog hormona odnosi se na ulazak u krv spoj iz svih mogućih izvora, uključujući sekreciju iz žlijezda i pretvorbu prohormona u steroid koji nas zanima. U stabilnom stanju količina hormona koja ulazi u krv iz svih izvora bit će jednaka brzini kojom se uklanja (stopa metaboličkog klirensa) pomnožena sa koncentracijom u krvi (stopa proizvodnje = stopa metaboličkog klirensa × koncentracija). Ako je mali doprinos metabolizma prohormona cirkulacijskom bazenu steroida, tada će se stopa proizvodnje približiti brzini sekrecije.
Izvori: ^[6][7]

Metabolizam

Androstenedion se pretvara u testosteron ili estron. Za konverziju androstenediona u testosteron potreban je enzim 17β-hidroksisteroidna dehidrogenaza. Androstenedion se oslobađa u krv iz tekinih ćelija. Za konverziju androstenediona u estron potreban je enzim aromataza. Androstenedion je supstrat za proizvodnju estrogena, u ćelijama granuloze koje proizvode aromatazu. Dakle, ćelije teke i ćelije granuloze rade zajedno, kako bi stvorile estrogene.^[8]

Androstandion je 5α-reducirani metabolit 4-androstenediona, koji služi kao intermedijar u biosintezi androgena i neurosteroida androsterona.^[9]