Jerevan

Jerevan (arm.: Երևան – Jerevan) najveći je i glavni grad Armenije i jedan od najduže u kontinuitetu naseljenih gradova na svijetu.^[1] Smješten na rijeci Hrazdan, Jerevan je administrativni, kulturni i industrijski centar države.

Jerevan
Jerevan
Grb
Država	Armenija
• Gradonačelnik	Hajk Marutjan (Građanski dogovor)
Površina
• Ukupno	227 km2
Nadmorska visina	989,4 m
Stanovništvo (2007)
• Ukupno	1.107.800
Pozivni broj	+374 10
Veb-sajt	www.yerevan.am

Glavni grad Armenije je od 1918. godine^[2] i 13. je po redu glavni grad u historiji ove države.

Osnovan je 782. p.n.e. na rijeci Hrazdanu na zapadu zemlje, na istočnoj strani podnožja planine Ararat. Grad ima vrlo turbulentnu historiju punu raznih bitaka, paleža i potresa. Nakon skoro tri hiljade godina postojanja, ovaj grad postao je glavni grad Armenije nakon Prvog svjetskog rata i genocida nad Armenima. Grad se relativno brzo razvio u 20. stoljeću, kad je od malenog grada s nekoliko hiljada stanovnika narastao u glavno kulturno, umjetničko, industrijsko i političko središte zemlje.

Godine 2007., broj stanovnika Jerevana procjenjen je na 1.107.800 stanovnika, dok aglomerizacijsko područje okuplja oko 1.245.700 stanovnika, što je više od 42 % ukupne populacije zemlje.^[3]

Historija

Arheološki nalazi svjedoče da je urartijanska vojna tvrđava zvana Erebuni (Էրեբունի) ustanovljena 782. p. n. e. po naređenju kralja Argistisa I na mjestu današnjeg Jerevana, da bi služila kao stražarska utvrda protiv barbarskih napada sa sjevernog Kavkazа, te zbog toga važi kao jedan od najstarijih gradova na svijetu. Od tada je mjesto bilo od strateškog značaja kao raskršće karavanskih puteva između Evrope i Indije. Naziv Jerevan dobio je još u 7. vijeku, kada je bio glavni grad Armenije pod perzijskom vlašću.

Zbog svojeg strateškog značaja Jerevan je vijekovima bio stalan uzrok sukoba i mijenjao je gospodare, Perzijance i Osmanlije. Godine 1827. zauzela ga je Rusija a službeno ga je otcijepila od Perzijanaca 1828. Poslije Oktobarske revolucije 1917. Jerevan je tri godine bio glavni grad nezavisne Armenije, a 1920. postao je prijestolnica novoosnovane Armenske Sovjetske Socijalističke Republike, jedne od 15 republika Sovjetskog Saveza. S raspadom Sovjetskog Saveza, Jerevan je postao glavni grad nezavisne Republike Armenije 1991.

Kultura

Hraparak

Jerevan je vodeći industrijski, kulturni i naučni centar u kavkaskoj regiji. Kao centar armenske kulture, Jerevan je i sjedište Armenskog državnog univerziteta (osnovanog 1920), Armenske akademije nauka, historijskog muzeja, opere, muzičkog konzervatorija i nekoliko tehničkih institucija. Matenadaranski arhivi imaju bogatu kolekciju drevnih armenskih, starogrčkih, sirijskih, jevrejskih, rimskih i perzijskih zapisa. Jerevan ima nekoliko velikih javnih biblioteka, veći broj muzeja i pozorišta, botanički vrt i zoološki vrt. On je također i važan željeznički čvor i veliki trgovački centar poljoprivrednih proizvoda. Industrija u gradu proizvodi predmete od metala, strojeve i alate, električnu opremu, hemikalije, tekstil i prehrambene proizvode.

Dvije najveće turističke atrakcije su ruševine Urartu i rimske tvrđave. Aerodrom u Jerevanu zove se Zvartnots. Armenski hotel "Marriott" u centru je grada, na Trgu Republike (poznat kao Hraparak).

Razvoj grada

Odnedavno, armenske vlasti počele su ambiciozni proces razvoja u kojem se stanovi i zgrade sovjetskog socijalističkog stila ruše i zamjenjuju modernim zgradama. Međutim, taj plan obnove grada na udaru je opozicije i nekih stanovnika grada.

Znamenite ličnosti

• Vladimir Akopjan, šahist
• Levon Aronjan, šahist
• Gevorg Emin, pjesnik
• Aleksander Arutiunjan, kompozitor
• Đivan Gasparjan, kompozitor
• Sergej Parajanov, filmski režiser
• Sargis Sargsjan, tenisač
• Aleksander Širvanzade, pisac
• Robert Kočarjan, trenutni predsjednik Armenije
• Levon Ter-Petrosjan, predsjednik Armenije (1991–1998)