Manipola (lat. manipulus, manus - ruka + pulus, vjerovatno napuniti = naramak) je bila taktička jedinica u rimskim legijama u vrijeme Rimske Republike. U njenom sastavu su bile dvije centurije kojima su komandovali centurioni. Broj legionara u pojedinim centurijama zavisio je od vrste jedinice:^[1]

• hastati i principes su imali po 120 legionara
• Triarii su imali po 60 legionara.

Hastati su činili prvu borbenu liniju, principes drugu a triarii treću.

Sistem podjele legije na manipole usvojen je oko 315. godine p. n. e. tokom drugog rata protiv Samnita. Prije ovog rata, Rimljani su primijenjivali taktiku borbe u falangama što se pokazalo neefikasno na teškom brdovito-planinskom terenu Apenina, naime, falangama je nedostajala pokretljivost i fleksibilnost. Inače, Rimljani su naslijedili način borbe u falangama od Etruraca.^[1]

Dakle, nakon serije poraza koje su kulminirale porazom cijele jedne legije, Rimljani su potpuno napustili falangu kao prevaziđeni način borbe i počeli primijenjivati fleksibilniji sistem manipola.

Podjelu legije na manipole ustanovio je Marcus Furius Camillo a reformom Gaiusa Maria uvedene su kohorte koje su otprilike nastale spajanjem tri manipole.^[1]