Operacija "Althea" (EUFOR)

Operacija Althea, formalno Snage Evropske unije za Bosnu i Hercegovinu (EUFOR), vojno je raspoređivanje u Bosni i Hercegovini radi nadgledanja vojne implementacije Dejtonskog sporazuma.^[1] Nasljednik je NATO-ovog SFOR-a i IFOR-a. Tranzicija iz SFOR-a u EUFOR uglavnom je bila promjena imena i komandanata: 80% trupa je ostalo na mjestu.^[2] Zamijenio je SFOR 2. decembra 2004.

Snage Evropske unije za Bosnu i Hercegovinu
Amblem EUFOR-a.
Aktivna	od 2. decembra 2004.
Osnovana	2. decembar 2004.
Vrsta	Komanda
Dio	Evropska unija
Nadimak	EUFOR, Operacija Althea
Boje	plava   žuta   bijela
Komandanti
Komandant	General-major Florin-Marian Barbu
Zamjenik komandanta	Brigadni general Lorenzo Dal Maso
Načelnik štaba	Brigadni general Herbert Sailer
Komandni narednik	Četni vodnik-major Ilie Fratoștițeanu

U Bosni i Hercegovini trenutno se nalazi oko 1.100 vojnika EUFOR-a, koji su raspoređeni u više gradova u oba entiteta. Prisustvo strane vojske u BiH dio je već ranije odobrene misije u Bosni i Hercegovini uz odobrenje institucija u BiH, ali i Vijeća sigurnosti Ujedinjenih nacija.^[3]

Opći aspekti

Civilnu implementaciju Dejtonskog sporazuma provodi Ured visokog predstavnika.

Komandant EUFOR-a je rumunski general-major Florin-Marian Barbu.^[4] Za ovu misiju, Vojni štab Evropske unije koristi Vrhovni štab savezničkih snaga u Evropi (SHAPE) kao Operativni štab EU (OHQ) i radi preko zamjenika vrhovnog komandanta savezničkih snaga za Evropu, evropskog oficira.

EUFOR je preuzeo sve misije SFOR-a, osim lova na osobe optužene od strane Tribunala za ratne zločine, posebno Radovana Karadžića, bivšeg predsjednika Republike Srpske, i Ratka Mladića, njihovog bivšeg vojnog generala, koji je ostao misija za NATO kroz NATO štab u Sarajevu.^[2][5] EUFOR ima policijske dužnosti protiv organiziranog kriminala, za koji se vjeruje da je povezan sa osumnjičenim ratnim zločincima.^[6] Radio je sa Policijskom misijom Evropske unije u Bosni i Hercegovini i bosanskohercegovačkom policijom. Specijalni predstavnik Evropske unije u Bosni i Hercegovini EUFOR-u daje političke smjernice o vojnim pitanjima s lokalnom političkom dimenzijom.

Od februara 2023, ukupne broj snaga EUFOR-a je oko 1.000 vojnika iz 22 države, uključujući zemlje članice EU i „zemlje koje doprinose vojnicima“ (TCC), koje nisu članice EU, prisutne su unutar EUFOR-a (Albanija, Austrija, Belgija, Bugarska, Čile, Češka, Francuska, Njemačka, Grčka, Mađarska, Irska, Italija, Nizozemska, Poljska, Portugal, Sjeverna Makedonija, Rumunija, Slovačka, Slovenija, Španija, Švedska, Švicarska i Turska).^[7] Ujedinjeno Kraljevstvo je 18. decembra 2020. označilo kraj svog 16-godišnjeg doprinosa EUFOR-u, nakon Brexita.^[8]

Od početka 2021. osoblje EUFOR-a su baze koje uključuju:

• Multinacionalni bataljon je vojna manevarska jedinica EUFOR-a za BiH, smještena u kampu Butmir u Sarajevu i sastoji se od trupa iz Austrije, Mađarske i Turske
• 19 LOT kuća koje se nalaze širom BiH za povezivanje EUFOR-a sa lokalnim zajednicama i vlastima. Kuće se nalaze u narednim općinama: Cazin, 2 Banja Luka (Rumunija i Čile), Brčko, Doboj, Tuzla, Zavidovići, Travnik, Bratunac, Zenica, Vlasenica, Sarajevo (sjedište), Livno, Jablanica, Višegrad, Foča, Mostar, Čapljina i Trebinje.^[9]

Operacija Althea u Bosni i Hercegovini dugi niz godina djeluje nepromijenjeno kada se radi o stavu vezanom za jedinstvenu političku i vojnu snagu. S ciljem provedbe Dejtonskog sporazuma u Bosni i Hercegovini, i osiguranja poštivanja teritorijalnog integriteta Bosne i Hercegovine, od početka 2022. zabilježen je i dolazak novih 500 pripadnika.^[10]

Doprinosne države

Ukupno 23 države trenutno doprinose operaciji, od kojih su 18 članice EU. Četiri države povukle su se iz operacije.^[1]

Države članice Evropske unije

Država	NATO	Snage	Ref.
Austrija	Ne	221	[11]
Belgija	Da	1
Bugarska	Da	10	[12]
Češka	Da	2	[13]
Francuska	Da	250	[14]
Grčka	Da	2	[15]
Irska	Ne	7	[16]
Italija	Da	4	[17]
Mađarska	Da	30	[18]
Nizozemska	Da	160	[19][20]
Njemačka	Da	50	[21]
Poljska	Da	39	[22]
Portugal	Da	1
Rumunija	Da	39	[23]
Slovačka	Da	40	[24]
Slovenija	Da	9	[25]
Španija	Da	4	[26]
Švedska	Da	2
18	16	871

Države nečlanice Evropske unije

Država	NATO	Snage	Ref.
Albanija	Da	1	[27]
Čile	Ne	15	[28]
Sjeverna Makedonija	Da	3	[29]
Švicarska	Ne	26	[30]
Turska	Da	150	[31]
5	3	195

Države koje su se povukle iz operacije

Država	EU	NATO	Godina povlačenja	Ref.
Estonija	Da	Da	2012.
Finska	Da	Da	2018.	[32]
Luksemburg	Da	Da	2013.
Ujedinjeno Kraljevstvo	Ne	Da	2020.	[8][33]

Komandanti

#	Čin	Ime i prezime	Mandat
			Od	Do	Trajanje
1.	General-major	David Leakey	2. decembar 2004.	6. decembar 2005.	1 godina i 5 dana
2.		Gian Marco Chiarini	6. decembar 2005.	5. decembar 2006.	1 godina
3.	Kontraadmiral	Hans-Jochen Witthauer	5. decembar 2006.	4. decembar 2007.
4.	General-major	Ignacio Martín Villalaín	4. decembar 2007.	4. decembar 2008.
5.		Stefano Castagnotto	4. decembar 2008.	3. decembar 2009.
6.		Bernhard Bair	4. decembar 2009.	6. decembar 2011.	2 godine i 3 dana
7.		Robert Brieger	6. decembar 2011.	3. decembar 2012.	363 dana
8.		Dieter Heidecker	3. decembar 2012.	17. decembar 2014.	2 godine i 15 dana
9.		Johann Luif	17. decembar 2014.	24. mart 2016.	2 godine i 98 dana
10.		Friedrich Schrötter	24. mart 2016.	28. mart 2017.	1 godina i 5 dana
11.		Anton Waldner	28. mart 2017.	28. mart 2018.	1 godina
12.		Martin Dorfer	28. mart 2018.	26. juni 2019.	1 godine i 91 dan
13.		Reinhard Trischak	26. juni 2019.	14. januar 2021.	1 godina 203 dana
14.		Alexander Platzer	14. januar 2021.	20. januar 2022.	1 godina i 7 dana
15.		Anton Wessely	20. januar 2022.	18. januar 2023.	364 dana
16.		Helmut Habermayer	18. januar 2023.	22. januar 2024.	1 godina i 5 dana
17.		László Sticz	22. januar 2024.	21. januar 2025.	1 godina
18.		Florin-Marian Barbu	21. januar 2025.	trenutno	190 dana

Također pogledajte

• EUFOR
• Dejtonski sporazum
• IFOR
• SFOR
• Zajednička sigurnosna i odbrambena politika
• Mehanizam brze reakcije Evropske unije
• Vojna operacija Evropske unije u Makedoniji