Бангладеш

Бүгэдэ Найрамдаха Бангладеш Арад Улас (бенгалаар গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ). богонёор хэлэбэл Бангладеш (бенгалаар বাংলাদেশ — «Бангла орон»), Урда Азиин улас, Энэдхэгэй далайн Бегалиин булангай уһаар угаажа байна. Зүүн урда хэһэгтэнь Мьянматай хилын хэһэг гадна Энэдхэгээр хүреэлэгдэһэн байна. Нютаг дэбисхэрынь 144 мянган км²оршом, хүн зониинь 169 сая хүн (2015), 98 % үлүү бенгалнууд. Албан еһоной хэлэн — бенгал хэлэн. 85 % үлүү лалын шажантад, 12 % оршом энэдхэгэй шажантад.

Бүгэдэ Найрамдаха Бангладеш Арад Улас ᠪᠦᠭᠦᠳᠡ ᠨᠠᠶᠢᠷᠠᠮᠳᠠᠬᠤ ᠪᠠᠩᠯᠠᠳ᠋ᠧᠱ ᠠᠷᠠᠳ ᠤᠯᠤᠰ গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ
Түрын туг Түрын һүлдэ
Түрын дуулалай нэрэ: «Алтан Бангла оромни»
Бангладеш һуури байра
Ниислэл		Дакка
Албан хэлэн		Бенгал хэлэн
Захиргаан
-	Юрэнхылэгшэ	Абдул Хамид
-	Юрэнхы сайд	Шейх Хасина Вазед
Тусгаар тогтонол		Пакистанһаа
-	26.03.1971	Тусгаар амяарлан тогтобо
Дэбиcхэр газар
-	Бүхэлидөө	144 000 км2 (94)
-	Уһанай процент (%)	7 %
Хүн зон
-	Тоосоо ()	168 957 745 (8)
ДНБ (ХАШТ)		2013 оной тоосоо
-	Бүгэдэ	$324.628 тэрбум[1] (43)
-	Нэгэ хүндэ	$2,083[1] (154)
ДНБ (Нэрлэһэн)		2013 оной тоосоо
-	Бүгэдэ	$153.58 тэрбум[1]
-	Нэгэ хүндэ	$1,044[1] (150)
ОТББЭ (2010)		32.1[2] (дундажа)
ХХИ (2013)		0.515[3] (муу) (145)
Мүнгэн тэмдэгтэ		така (BDT)
Сагай бүһэ		+6
Интернет домэйн		.bd
Телефоной код		+880

8 можодо хубаагдана (бенгалаар বিভাগ). Ниислэл хото — Дакка. Хамтын Нүхэрлэлэй гэшүүн байна. Түрын тэригүүниинь юрэнхылэгшэ, хуули тогтоохо эмхи — нэгэ танхимтай Үндэһэтэнэй суглаан.

Улас гүрэнэй нютаг дэбисхэрэй ехэнхи хуби Ганга, Брахмапутра болон Мегхна мүрэнүүдэй ниитын адаг соо байна. Субэкваторой бороотой уларилтай. 1 һарын дундажа температура 12-25 °C, 4 һарын (эгээн халуун һара) температура 23-34 °C. Жэл бүри 2000-3000 мм шииг нойтонтой. Борооной саг уларилда (6 — 10 һарада) ба үерэй саг уларилда адагта хүнды үер болоно. Нютаг дэбисхэрэй 14 % халуун ороной ой эзэмдэнэ.

Мүнөөгэй Бангладешэй нютаг дэбисхэртэ түрүүшын уласууд МЭҮ VII—VI зуун жэлдэ байгуулаа (Ванга гэхэ мэтэ). VIII—XIII зуун жэлэй үедэ нэгэдэһэн бенгал гүрэн байгаа. XIII зуунай эртэ хахадһаа XVIII зуун хүрэтэр Бангладеш лалын обогуудай засаг доро байгаа, энэ тоодо XVI зуунда Ехэ Могол уласай хамаанда ороо. XVIII зуунай эхиндэ Даккада түблэрһэн Могол уласай амбан можо үнэндөө бэе даанги гүрэн байгаа. 1757 оной Плессиин байлдаанай һүүлдэ Бенгали англиин колонизаторнуудай засаг доро орожо, Британиин Ранзын нэгэ хэһэг болобо. 1947 ондо Энэдхэгые хоер хэһэгтэ хубаажа, Пакистанай нэгэ хэһэг (Зүүн Пакистан можо) болобо. 1971 оной Энэдхэг-Пакистан хоорондын дайн болон бэе даанги байдалай дайнай үрэ дүндэ 1971 оной 3 һарын 26 үдэртэ тусгаар амяарлан тогтобо. 1982 ондо түрын эрьелтын үрэ дүндэ Хуссейн Мохаммад Эршадай сэрэгэй дэглэм байгуулаашье һаа, 1990 ондо арадшаланхай.

Засаг захиргаанай хуубари

Долоон можо

Бангладешэй нютаг дэбисхэр 8 «бипхага» (бенгалаар বিভাগ, можо), дотроо 64 «зила» (тойрог), 483 «упазила» (дэд тойрогто) хубаагдадаг.^[4]

№	Мож	Засаг захиргаанай түб	Нютаг дэбисхэр, км²	Хүн зон, (2011) хүн	Нягтарал, хүн/км²
1	Барисал	Барисал	11 394	8 147 000	715,03
2	Дакка	Дакка	30 772	46 729 000	1518,56
3	Кхулна	Кхулна	22 181	15 563 000	701,64
4	Маймансингх	Маймансингх	10 584	11 370 000	1,074
5	Раджшахи	Раджшахи	18 195	18 329 000	1007,36
6	Рангпур	Рангпур	16 316	15 665 000	960,10
7	Силхет	Силхет	12 718	9 807 000	771,11
8	Читтагонг	Читтагонг	32 696	28 079 000	858,79
	Ниитэдэ		144 272	142 319 000	986,46