Башкир хэлэн
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Башкир хэлэн (башкираар . Башҡорт теле) — тюрк хэлэн, башкирнуудай үндэһэтэнэй хэлэн. Эжэл-хибчаг дэд бүлэгэй, хибчаг бүлэгэй, тюркын һалаагай алтай хэлэнүүдэй нэгэ. Гол аялгуунууд: зүүн, баруун хойто, урда.
.svg)
Башкир хэлэн хадаа Башкортостан Уласай албан ёһоной хэлэн[1]. Түрүүшынхиеэ 1920 ондо хуули ёһоор албан ёһоной хэлэнэй статустай болоһон[2]. Мүнөө үедэ албан ёһоной статусынь Башкортостан Уласай Үндэһэн Хуулида баталһан[3].
Remove ads
Башкир үзэглэл
Түрүүн башкирнууд сагадай бэшэгэй хэлээр хэрэглэбэ. XIX зуун жэлһээ 1923 хүрэтэр турки хэлэнэй араб бэшэг хэрэглэбэ.
1923 ондо араб үзэгые шэнэшлэн хэрэглэбэ. 1930 лата үзэгые баталһаншье һаа, 1938 оной үбэлдөө дахин шэнэшлээд кирилл үзэгые баталба.
Лалын шажанай урда үеын хуушан түрэг бэшэг
Араб үзэгээр бэшэһэн обог, XVI зуун
Латаар бэшэһэн башкир хэлэнэй һураха бэшэг, 1934
Башкир (дээдэ) ба ородоор бэшэһэн тэмдэг, Башкортостан
1940—мүнөө:
| А а | Б б | В в | Г г | Ғ ғ | Д д | Ҙ ҙ | Е е |
| Ё ё | Ж ж | З з | И и | Й й | К к | Ҡ ҡ | Л л |
| М м | Н н | Ң ң | О о | Ө ө | П п | Р р | С с |
| Ҫ ҫ | Т т | У у | Ү ү | Ф ф | Х х | Һ һ | Ц ц |
| Ч ч | Ш ш | Щ щ | Ъ ъ | Ы ы | Ь ь | Э э | Ә ә |
| Ю ю | Я я | ||||||
1928—1940:
| A a | B ʙ | C c | D d | Đ đ | E e | Ə ə | F f |
| G g | Ƣ ƣ | H h | I i | J j | K k | L ʟ | M m |
| N n | N̡ n̡ | O o | Ɵ ɵ | P p | Q q | R r | S s |
| Ş ş | T t | Ѣ ѣ | U u | V v | X x | Y y | Z z |
| Ƶ ƶ | Ƅ ƅ | ' |
Remove ads
Хэлэнэй дүрэм
Тюрк хэлэнүүдэй нэгэн болохо башкир хэлэн хадаа залгамал (агглютинативна), SOV (Нэрлүүлэгшэ–нэмэлтэ–үйлэ үгэ) дэглэмтэй[4].
Юумэнэй нэрын тонгойлго
Түлөөнэй нэрын тонгойлго
Remove ads
Зүүлтэ
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads