Гвиней-Бисау

Гвине́й-Биса́у (порт. Guiné-Bissau, официаллă ячĕ — Гвине́й-Биса́у респу́блики (порт. República da Guiné-Bissau [ʁɛˈpublikɐ dɐ ɡiˈnɛ biˈsau])) — Хĕвеланăç Африкăри патшалăх, унччен Португали колонийĕ пулнă. 1973-мĕш çултан никама та пăхăнмасть. Сенегалпа тата Гвинейпа чикĕ тытать.

República da Guiné-Bissau Гвиней-Бисау
Гвиней-Бисау ялавĕ Гвиней-Бисау гербĕ
Патшалăх чĕлхисем	португали чĕлхи
Тĕп хула	Бисау
Чи пысăк хула	Бисау
Президент	Мамаду Туре Курума
Премьер-министр	Руи Дуарте Барруш
Лаптăкĕ  - Пĕтĕмпе	33 вырăнта 36 120 км2
Халăх йышĕ  - Пĕтĕмпе(2002)  - Йышлăхĕ	149 вырăнта 1 647 000 44,1/км²
Валюта ячĕ	франк КФА (XOF
Вăхăт тăрăхĕ	ГВ -0 пуçласа -0 таран
Патшалăх гимнĕ	Гвиней-Бисау патшалăхĕн гимнĕ
Тетел доменĕ	[[.gw]]
Тел. префиксĕ	245

Гвиней-Бисау малалла тĕнчери организацисем йышне кĕрет: ПНО, АП, ЭКОВАС, Ислам килĕштерсе ĕçлени организацийĕ, Тĕнчери Франс чĕлхиллĕ çĕршывсен организацийĕ, Кăнтăр Атлантик тăнăçлăх тата коопераци зони.

Юстици министерстви

Пăла. Гвиней-Бисау

Карнавал. Бисау

Истори

Çăр пăтăрмахĕ (2012)

2012-мĕш çулхи ака уйăхĕн 13-мĕшĕнче Гвиней-Бисаура çар çыннисем патшалăх влаçне улăштарнă. Вăхăтлăх патшалăхПерейра Раймунду президентне тата малтан премьер-министр пулнă Гомеш Карлуш Жуниора арестленĕ. Пăтармах президент суйлавĕн пĕрремĕшпе иккĕмĕш туре хушшинче пулнă. Суйлава Карлуш Гомеш Жуниор хутшăннă, пĕрремĕш турта вăл сассен 49% пухнă, çав вăхăтрах оппозици кандидачĕ Камба Яла 23% пухма пултарнă. Яла пĕрремĕш тур вăхăтенче нумай фальсификаци тунă тесе иккĕмĕш тура хутшăнассинчен туннă ^[1].

Климат

Административла пайлану

Тĕп статья: Гвиней-Бисаун административла пайланăвĕ

Ӳкерчĕк:Округа Гвинеи-Бисау.png

Гвиней-Бисаун административла пайланăвĕ (2007)

Гвиней-Бисау 9 округа пайланать, вĕсенчен 8- материк çинче, пĕри (Болама)Бижагош архипелагĕнче вырнаçнă. Тĕп хули - Бисау уйрăм округ шутланать. Лаптăкĕ чи пĕчĕкки пулсан та, халых йышĕ чи пысăкки. Утравсенчи округра халăх шучĕ чи пĕчĕкки.

№	Регион	Регион (порт.)	Административлă центр	Лаптăк, км²	Халăх йышĕ (2004), çын.	Йышлăх, çы/км²
1	Бисау	Bissau	Бисау	78	407 424(2007)	5223,38
2	Бафата	Bafatá	Бафата	5 981	182 959	30,59
3	Биомбо	Biombo	Киньямел	838	63 835	76,18
4	Болама	Bolama	Болама	2 624	27 959	10,66
5	Габу	Gabu	Габу	9 150	178 318	19,49
6	Кашеу	Cacheu	Кашеу	5 175	164 676	31,82
7	Кинара	Quinara	Фулакунда	3 138	52 174	16,63
8	Ойо	Oio	Бисора	5 403	179 048	33,14
9	Томбали	Tombali	Катио	3 736	72 441	19,39
	Пĕтĕмпе			36 123	1 328 834	36,78

Пысăк хуласем

Rank	Хула	Халăх йышĕ		Окург
		1979 Census	2005 estimate
1	Бисау	109,214	388,028	Бисау
2	Бафата	13,429	22,521	Бафата
3	Габу	7,803	14,430	Габу
4	Биссора	N/A	12,688	Ойо
5	Болама	9,100	10,769	Болама
6	Кашеу	7,600	10,490	Кашеу
7	Bubaque	8,400	9,941	Болама
8	Катио	5,170	9,898	Томбали
9	Мансоа	5,390	7,821	Ойо
10	Буба	N/A	7,779	Кинара
11	Квебо	N/A	7,072	Кинара
12	Канчунго	4,965	6,853	Кашеу
13	Фарим	4,468	6,792	Ойо
14	Квинхамель	N/A	3,128	Биомбо
15	Фулакунда	N/A	1,327	Кинара

Чĕлхесем

Халăхăн 14% çеç официаллă португал чĕлхипе калаçать. 44% криол чĕлхипе, ыттисем вырăнти Африка чĕлхисемпе калаçаççĕ. Португалсемпе метиссен нумайăшĕ тата криол е африка чĕлхисемпе калаçать. Шкулсенче франци чĕлхине те вĕрентеççĕ.

Тулаш суту-илӳ

Экспорт таварĕсем - кешью мăйăрĕ, креветкă, арахис, вăрман. Тĕпрен тавар илекенсем (2008 çул): Инди — 64 %, Нигери — 30 %, Пакистан — 1 %. Импорт — апат-çимĕç, промăçлăх таварĕсем, нефтепродуктсем. Тĕп тавар илсе килекенсем (2008 çул): Португали — 24 %, [[Сенегал [[— 17 %, Инди — 11 %, Кот-д’Ивуар— 5 %. Африка, Кариб бассейнĕ тата Лăпкă океан регион патшалăхĕсен организацине кĕрет.