Каспи тинĕсĕ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Каспи тинĕсĕ — Çĕр çинчи чи пысăк кӳлĕ, Европа Азипе çыхăннă çĕртре вырнаçнă.
Remove ads
Географи
Каспи тинĕсĕ S латин сас палли пек курăнать, тăршшĕ çурçĕртен кăнтăра - 1200 çухрăма яхăн, анăçран тухăçа - 195-435 çухрăм, вăтам вăрăммăшĕ — 310-320 çухрăм.Лаптăкĕ яхăн 400 пин çм2. Каспи тинĕсĕ физика-географи енĕпе виççĕне пайланать - Çурçĕр Каспи, Вăтам Каспи тата Кăнтăр Каспи. Килĕштернĕ чикĕ Çурçĕр тата Вăтам Касписем Чечен утравĕ - Тюб-Караган сăмсахĕ йĕррипе пырать, Вăтам тата Кăнтăр Касписемпе - Пурăну (Жилой) утравĕ - Ган-Гулу сăмсахĕ йĕррипе пулать. Лаптăк шучĕсем:
- Çурçĕр Каспи — 25 %
- Вăтам Каспи — 36 %
- Кăнтăр Каспи — 39 %.
Каспи тинĕсĕнчен шыв ыхса тухмасть, шывĕ тăварлă, 0,05 ‰ Атăл юхса кĕнĕ çĕртре, 11—13 ‰ кăнтăр-тухăçĕнче. Шыв шайĕ часах улшăнать, халĕ - 28 м аялтарах Тĕнче океанĕн шайĕнчен. Тинĕс шывĕн лаптăкĕ - 371 000 çм² майлă, чи тарăннни - 1025 м.
Remove ads
Этимологи
Ячĕ хуртан пулса кайма пултарать - хур тинĕсĕ. Каспи тинĕсĕ хăйĕн ятне çавсенчен илсе юлнă. Каспи тинĕсĕн хăйĕн пурнăçĕнче 70 ят пулнă - Гиркан тинĕсĕ, Хвалын тинĕсĕ, Хазар тинĕсĕ, Абескун тинĕсĕ, Сарай тинĕсĕ, Дербент тинĕсĕ, Сихай тинĕсĕ тата ытти йăхсен-халăхсен ячĕллĕ.
X - XIII ĕмĕрсенче Пăлхар тинĕсĕ ячĕ пулнă.
Истори
Каспи тинĕсĕн çурутравĕсем
Пысăк утравĕсем
- Ашур-Ада утравĕ
- Гарасу утравĕ
- Гум утравĕ
- Даш утравĕ
- Зира утравĕ
- Зянбил утравĕ
- Кюр Дашы утравĕ
- Хара-Зира утравĕ
- Сенги-Мугань утравĕ
- Чечен утравĕ
- Чыгыл утравĕ
Каспи тинĕсне юхса кĕрекен шывсем
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads