Тăван Çĕршыв вăрçин орденĕ

Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçи орденĕ — Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçи вăхăтĕнчи совет чыславĕ. Вăрçă вăхăтĕнче йĕркеленĕ пĕрремĕш чыслав.

I степеньлĕ
II степеньлĕ
Патшалăх	СССР
Тĕс	орден
Кама тивĕçтереççĕ	Хĕрлĕ Çар, Тинĕс Çар флочĕн, НКВД çарĕсен командирĕсемпе салтакĕсем, партизансем
Статус	тивĕçтермеççĕ
Статистика
Параметрсем	ылтăн тата кĕмĕл
Йĕркеленĕ вăхăт	çу, 20 - 1942-мĕш çул
Чыслав шучĕ	9,1 млн ытла; вăрçă вăхăтĕнче – 1 шайри – 350 пин çын, 2 шайри -926 пин çын
Умхыçлăх
Аслă чыслав	Александр Невский орденĕ
Кĕçĕн чыслав	Ĕçлĕх Хĕрлĕ Ялав орденĕ

Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçин орденĕпе çар чаçĕсемпе пĕрлешÿсене, çар вĕрентĕшĕсене, вăрçă савучĕсене чысланă. Ку орденпа нумай хулана та чысланă:

• Новороссийск, Смулен (1966 -мĕш çул),
• Керчь, Тихвин (1974),
• Воронеж (1975),
• Наро-Фоминск (1976),
• Луга (1977),
• Ржев (1978),
• Орёл, Курск, Белгород, Сочи, Кисловодск, Могилёв (1980),
• Ельня, Корсунь-Шевченковский, Ломоносов, Туапсе (1981),
• Мурманск, Танçи Ростов, Серпухов, Феодосия (1982),
• Великие Луки, Дятьково (1983),
• Кандалакша, Кингисепп, Кишинёв, Орша, Кивĕ Русса, Таллин (1984 -мĕш çул),
• Волоколамск, Борисов, Изюм, Можайск, Нальчик, Тирасполь, Шяуляй (1985).

1969 –мĕш çулта году Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçин орденĕ Словакинчи Склабиня яла чысланă.

Нумай хутчен ордена тивĕçнисем

5 орден кавалерĕсем

4 1-мĕш шайри орден тата 1 2-мĕш шайри

• Фёдоров Иван Евграфович (1914—2011) — полковник, Совет Союзĕн Паттăрĕ (1-мĕш степень — 5.01.1943; 2-мĕш степень — 14.10.1944; 1-мĕш степень — 6.06.1945; 1-мĕш степень — 20.09.1947; 1-мĕш степень — 11.03.1985)^[1].

3 1-мĕш шайри орден тата 2 2-мĕш шайри орден

• Антипов Александр Васильевич (1923—?) капитан, полк разведки (2-мĕш степень — 08.08.1944 (штрафбат), 2-мĕш степень — 02.02.1945, 1-мĕш степень — 28.03.1945, 1-мĕш степень — 12.06.1945; 1-мĕш степень — 11.03.1985^[2])
• Повилайтис Анатолий Иосифович (1919—1988) — гвардии майор (1-мĕш степень — 31.08.1943; 2-мĕш степень — 10.01.1944; 2-мĕш степень — 31.08.1944; 1-мĕш степень — 30.03.1945; 1-мĕш степень — 11.03.1985)^[3].

2 1-мĕш шайри орден тата 3 2-мĕш шайри

• Диваев Анвар(Енвар) Нурулович (1924—2010) — гвардии капитан (2-мĕш степень — 09.09.1944; 2-мĕш степень - 07.03.1945; 2-мĕш степень - 25.04.1945; 1-мĕш степень — 26.06.1945; 1-мĕш степень — 11.03.1985)

4 орден кавалерĕсем

4 1-мĕш шайри орден

• Арапов Владимир Алексеевич (1925) — кĕçĕн лейтенант, танкист (12.08.1944; 29.10.1944; 4.11.1944; 11.03.1985)^[4].
• Беспалов Иван Антонович (1914—1989) — майор, Совет Союзĕн Паттăрĕ (25.07.1944; 17.08.1944; 26.02.1945; 11.03.1985)^[5][4].
• Логинов Сергей Дмитриевич (1908—1992) — капитан, Совет Союзĕн Паттăрĕ (16.11.1944; 8.06.1945; 9.07.1945; 11.03.1985)^[6][4].

3 орден 1 -мĕш шайри + 1 орден -мĕш шайри

• Бологов Михаил Николаевич (1923-2006) — полковник, артиллерист (2-мĕш степень — 22.09.1944; 1-мĕш степень — 07.04.1945; 1-мĕш степень — 31.05.1945; 1-мĕш степень — 11.03.1985)^[4].
• Гринберг Семён Иосифович (1921—2009) — капитан, артиллерист (2-мĕш степень — 3.09.1944; 1-мĕш степень — 24.02.1945; 1-мĕш степень — 16.09.1945; 1-мĕш степень — 11.03.1985)^[4].
• Жоров Семён Васильевич (1922—1987) — майор, Совет Союзĕн Паттăрĕ (1-мĕш степень — 17.02.1945; 2-мĕш степень — 18.04.1945; 1-мĕш степень — 16.05.1945; 1-мĕш степень — 11.03.1985)^[4].
• Ильюшенко Василий Иванович (1914-1990) - генерал-майор (2-мĕш степень — 14.04.1944; 1-мĕш степень — 31.3.1945; 1-мĕш степень —28.06.1945; 1-мĕш степень — 11.03.1985)^[4].
• Коняхин Александр Романович (1921—2004) — капитан, Совет Союзĕн Паттăрĕ (1-мĕш степень — 14.11.1943; 1-мĕш степень — 11.09.1944; 2-мĕш степень — 30.12.1944, 1-мĕш степень — 11.03.1985)^[4].
• Назаров Константин Александрович (1923—1996) — генерал-майор, Совет Союзĕн Паттăрĕ (2-мĕш степень — 10.08.1944; 1-мĕш степень — 4.02.1945; 1-мĕш степень — 8.06.1945; 1-мĕш степень — 11.03.1985)^[4].
• Недбайло Анатолий Константинович (1923—2008) — авиации генерал-майорĕ, икĕ хут Совет Союзĕн Паттăрĕ (2-мĕш степень — 3.05.1944; 1-мĕш степень — 15.08.1944; 1-мĕш степень — 19.05.1945; 1-мĕш степень — 11.03.1985)^[4].
• Снетков Борис Васильевич (1925—2006) — çар генералĕ (1-мĕш степень — 02.02.1944; 2-мĕш степень — 06.05.1945; 1-мĕш степень — 08.09.1945; 1-мĕш степень — 11.03.1985)^[7][4].
• Средин Геннадий Васильевич (1917—1991) — генерал-полковник (2-мĕш степень — 25.08.1943; 1-мĕш степень — 31.10.1944; 1-мĕш степень — 19.05.1945; 1-мĕш степень — 11.03.1985)^[8][4].
• Федченко Иван Семёнович (1923-1987) — капитан, Совет Союзĕн Паттăрĕ (1-мĕш степень — 27.10.1943; 1-мĕш степень — 23.11.1943; 2-мĕш степень — 03.03.1945; 1-мĕш степень — 11.03.1985)

2 1 -мĕш шайри орден+ 2 2 -мĕш шайри орден

• Баданес (Боданес), Михаил Кусильевич (1919—?) гварди инженер-майорĕ ( 2-мĕш степень — 16.03.1943, 2-мĕш степень — 21.10.1943, 1-мĕш степень — 28.04.1945, 1-мĕш степень — 11.03.1985)^[4]
• Голиков Сергей Тимофеевич (1917-?) гварди капитанĕ, батарея командирĕ (2-мĕш степень 18.05.1944; 2-мĕш степень 19.03.1945; 1-мĕш степень 17.05.1945; 1-мĕш степень 29.05.1945)
• Голованов Анатолий Владимирович (1918(1908)-1990), майор, артиллерист (2-мĕш степень — 17.04.1944; 1-мĕш степень — 06.09.1944; 1-мĕш степень — 26.02.1945; 2-мĕш степень — 11.03.1985)^[4]
• Духов, Алексей Михайлович (1921—1984), капитан, Совет Союзĕн Паттăрĕ (2-мĕш степень — 12.08.1943; 2-мĕш степень — 24.09.1943; 1-мĕш степень — 26.01.1945; 1-мĕш степень — 12.03.1945)^[4]
• Зайцев Михаил Митрофанович (1923—2009), [[[Çар генералĕ (СССР)| çар генералĕ]], Совет Союзĕн Паттăрĕ (2-мĕш степень — 17.08.1944; 2-мĕш степень — 29.03.1945; 1-мĕш степень — 13.05.1945; 1-мĕш степень — 11.03.1985)^[4].
• Иванов Михаил Иванович (1919—1996), майор, Совет Союзĕн Паттăрĕ (2-мĕш степень — 20.09.1944; 1-мĕш степень — 14.12.1944; 2-мĕш степень — 12.05.1945; 1-мĕш степень — 11.03.1985)^[9][4]
• Козленко Валентин Васильевич (1922-1986), полковник, артиллерист (2-мĕш степень — 08.01.1944; 2-мĕш степень — 09.08.1944; 1-мĕш степень — 08.12.1944; 1-мĕш степень — 11.03.1985)^[4]
• Колодяжный Иван Константинович (1920—1985) — генерал-лейтенант, « СССР Хĕçпăшаллă Вăйĕсенче Тăван Çĕршывăн хĕсметĕнче тăнăшăн» орденăн туллии кавалерĕ (2-мĕш степень — 18.11.1942; 2-мĕш степень — 06.12.1944; 1-мĕш степень — 13.06.1945; 1-мĕш степень — 11.03.1985)^[4]
• Коркоценко Дмитрий Игнатьевич (1922—1990), аслă лейтенант, Совет Союзĕн Паттăрĕ (1-мĕш степень — 8.03.1945; 2-мĕш степень — 25.05.1945; 2-мĕш степень — 2.12.1945; 1-мĕш степень — 11.03.1985)^[4]
• Кузьмин Андрей Иванович (1918—1996), полковник, çыхану çарĕсем (2-мĕш степень — 18.02.1944; 2-мĕш степень — 13.04.1944; 1-мĕш степень — 31.05.1945; 1-мĕш степень — 11.03.1985)^[4]
• Кучеренко Николай Павлович (1915—1988) - капитан, тава тивĕçлĕ штурман-испытатель СССР (1-мĕш степень — 24.08.1944; 1-мĕш степень — 24.02.1945; 2-мĕш степень — 16.09.1945; 2-мĕш степень — 11.03.1985)^[4]
• Левин Наум Исаакович (1923), майор (2-мĕш степень — 28.11.1943; 2-мĕш степень — 11.10.1944; 1-мĕш степень — 16.06.1945; 1-мĕш степень — 11.03.1985)^[4]
• Мантюк Василий Степанович (1923-1997), майор, артиллерист (2-мĕш степень — 12.02.1944; 2-мĕш степень — 28.08.1944; 1-мĕш степень — 31.03.1945; 1-мĕш степень — 11.03.1985)^[4]
• Медведев, Павел Николаевич (1922 — 1987), адмирал, (2-мĕш степень — 16.09.1943; 2-мĕш степень — 16.04.1945; 1-мĕш степень — 17.09.1944; 1-мĕш степень — 11.03.1985)^[4]
• Местечко Владимир Данилович (17.08.1923 - 23.11.1999), лейтенант, артиллерист (2-мĕш степень — 05.07.1944; 1-мĕш степень — 31.08.1944; 2-мĕш степень — 27.05.1945; 1-мĕш степень — 11.03.1985)
• Недзельский Константин Иванович (1910-?), подполковник, сапер (2-мĕш степень — 25.12.1943; 2-мĕш степень — 30.12.1943; 1-мĕш степень — 29.01.1945; 1-мĕш степень — 25.02.1945)^[4]
• Райков Анатолий Иванович (1924-1994), майор, Совет Союзĕн Паттăрĕ (1-мĕш степень - 09.02.1945; 2-мĕш степень - 19.02.1945; 2-мĕш степень - 18.06.1945; 1-мĕш степень - 11.03.1985)^[4]
• Сидельников (Седельников) Сергей Антонович (1923(24)-1989), аслă сержант, разведчик (2-мĕш степень - 26.09.1944; 1-мĕш степень - 22.11.1944; 1-мĕш степень - 07.12.1944; 2-мĕш степень - 11.03.1985)
• Сидоренко Пётр Алексеевич (1923-?), аслă лейтенант, танкист (2-мĕш степень —- 23.10.1943; 1-мĕш степень —- 07.03.1945; 2-мĕш степень —- 09.06.1945; 1-мĕш степень — 11.03.1985)^[4]
• Славин Александр Маркович (1897-1993), ветеринарии хĕсмечĕн майорĕ, Социалллă Ĕç Паттăрĕ (2-мĕш степень — 6.11.1943; 1-мĕш степень — 26.10.1944; 1-мĕш степень — 15.08.1945; 2-мĕш степень — 11.03.1985)^[4]
• Сомов Николай Егорович (1924), полковник (2-мĕш степень — 01.08.1944; 2-мĕш степень — 14.08.1944; 1-мĕш степень — 16.04.1945; 1-мĕш степень — 11.03.1985)^[4]
• Федякин Николай Николаевич (1921-?), гварди лейтенанчĕ, танкист (1-мĕш степень — 12.08.1944; 2-мĕш степень — 30.03.1945; 1-мĕш степень — 12.09.1945; 2-мĕш степень — 11.03.1985^[10])
• Шевяков Илья Васильевич (1912-1998), аслă лейтенант, артиллерист (2-мĕш степень - 15.02.1945; 2-мĕш степень - 05.03.1945; 1-мĕш степень - 26.05.1945; 1-мĕш степень - 11.03.1985)^[4]
• Щипанов Николай Константинович (1924-1994) — Совет Союзĕн Паттăрĕ, генерал-майор юстиции (2-мĕш степень — 15.12.1943; 2-мĕш степень — 15.05.1944; 1-мĕш степень — 15.06.1945; 1-мĕш степень — 11.03.1985)

1 орден I степени + 3 орден II степени

• Акуленко Михаил Степанович (1914) — подполковник (2-мĕш степень — 02.01.1944; 1-мĕш степень — 13.08.1944; 2-мĕш степень — 01.04.1945, 2-мĕш степень — 11.03.1985)^[4]
• Хабахпашев Алексей Георгиевич (1920—2006) — капитан (1-мĕш степень — 01.11.1943; 2-мĕш степень — 27.09.1944; 2-мĕш степень — 13.06.1945; 2-мĕш степень — 11.03.1985)^[4]
• Хорешко Григорий Трофимович (1920—1987) — генерал-лейтенант (2-мĕш степень — 10.10.1943; 2-мĕш степень — 06.11.1944; 2-мĕш степень — 30.03.1945; 1-мĕш степень — 11.03.1985)^[11]

Вуламалли

• Указ Президиума Верховного Совета «Об учреждении Ордена Отечественной войны первой и второй степени» от 20 мая 1942 года // Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик : газета. — 1942. — 28 мая (№ 19 (178)). — С. 1.
• В.Г. Бурков. К истории ордена Отечественной войны // Вопросы истории и историографии Великой Отечественной войны (межвузовский сборник) / ред. И.А. Росенко, Г.Л. Соболев. Л., изд-во ЛГУ, 1989. стр.142-150
• При подготовке использованы материалы проектов: «Аллея славы», авторского коллектива Андрея Кузнецова и Игоря Пака.
• CD: Войны Люди Сражения; Серия: Великое наследие; Издатель: «ИД „Равновесие“».
• Колесников Г. А., Рожков А. М. Ордена и медали СССР. М., Воениздат, 1983.
• Сборник законодательных актов о государственных наградах СССР. М., 1984.
• Гребенникова Г. И., Каткова Р. С. Ордена и медали СССР. М., 1982.
• Шишков С. С., Музалевский М. В. Ордена и медали СССР. Владивосток, 1996.
• Дуров В. А. Русские и советские боевые награды. М., 1990.
• Дуров В. А. Награды Великой Отечественной. М., 1993.
• Дуров В. А. Отечественные награды. 1918—1991. М., 2005.
• Горбачёв А. Н. Многократные кавалеры орденов СССР. М., 2006.
• Горбачёв А. Н. 10000 генералов страны. М., 2007.
• Орден Отечественной войны / Горбачёв А. Н. / (Кавалеры 4-6 орденов Отечественной войны 1 и 2 степени) _ см. «ШПАРГАЛКА» (газета лицея № 1581, г. Москва), 2009, № 36