Рис

Рис; Тĕкĕ^[1] е шур тулă ^[2](Oryza) — пĕтнек çемйинчи пĕрçуллăхлă тата нумайçуллăхлă курăклă ӳсентăрансен ăратĕнчи кĕрпеллĕ культура.

Çырса палăртни

Рис пĕрчисем

Ячĕ

«Рис» сăмах Раççее XIX ĕмĕрĕн вĕçĕнче тин çитет, вăл riсe сăмахран пулать, унчен ăна сарацин пĕрчи е сарацин тырри, каярах ячĕ сорочин вир кĕрпи куçать. Ăрат ячĕ Oryza санскрит сăмахĕнчен (vrihi) пулса тухнă.

Пулу

Тропик ялхуçалăх культури пулнă май, риса субтропик тата вăтам тăрăхăн ăшă çĕрĕсенче пĕр çуллăхли ака рисне (Oryza sativa) çĕре акаççĕ. Вăл авалхи пат культурисенчен пĕри шутланать. Апат-çимĕç культури шучĕпе риса 7 пин çул каялла Кăнтăр-Тухăç Азире, хальхи Индипе Китайтерриторийĕсенче çитĕнтерме тытăннă. Кавказ-лешьенĕн тата Тĕп Азире риса пирĕн эрăччен II—III ĕмĕрсенче акма пуçланă, Европăра ял хуçалăх культури хисепне рис VIII ĕмĕрте кĕрет, Америкăна — XV —XVI ĕмĕрсенче çитет. Раççее культурă Венгрипе Украина урлă XV ĕмĕрте çитнĕ.

Усă курни

«Ризотто» - рис çими

Хуçалăх

Тĕнчере риса çитĕнтерсе пухас енĕпе Китайпа Инди малта пулаççĕ.

Ӳстерсе вырса илни ^{(FAOSTAT) 2023 ҫулхи Утӑ уйӑхӗн 7-мӗшӗнче архивланӑ.}
пин тоннă.

Çĕршыв	1985	1995	2005
Китай	171 319	187 298	184 254
Инди	95 818	115 440	129 000
Индонези	39 033	49 744	53 985
Бангладеш	22 556	26 399	40 054
Вьетнам	15 875	24 964	36 341
Тайланд	20 264	22 016	27 000
Мьянма	14 317	17 957	22 000
Филиппинă	8 806	10 541	14 800
Бразили	9 025	11 226	13 141
Япони	14 578	13 435	10 989

Çавăн пекех

Ясмăк, Пăрçа, Шалçа пăрçи Тулă, Сĕлĕ, Кукурусă, Рапсă, Вир, Хура тулă, Ыраш, Урпа.