Швейцари

Швейца́ри (ним. Schweiz, фр. Suisse, итал. Svizzera, ромш. Svizra, лат. Helvetia), официаллă — Швейца́р Конфедера́цийĕ (ним. Schweizerische Eidgenossenschaft, фр. Confédération suisse, итал. Confederazione Svizzera, ромш. Confederaziun svizra, лат. Confoederatio Helvetica) — 26 кантонран тытăнса тăракан Вăта Европăри патшалăх, федерациллĕ республика, федераци влаçĕсем Бернре вырнаçнă^[1].

Ан пăтраштарăр Швеципе — Скандинави çурутравĕнчи патшалăхпа.

Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Швейцари пăхăр.

Швейцари Анăç, Вăта тата Кăнтăр Европа тĕкĕшнĕ çĕрте вырнаçнă, тинĕс патне тухаймасть тата Италипе кăнтăрта, Франципе анăçра, Германипе çурçĕрте, Австрипе тата Лихтенштайнпа тухăçра чикĕ тытать. Çĕршыва географипе Альпă, швейцар платтовĕ тата Юра çинче выртать, мĕнпур çĕр-шыв лаптăкĕ — 41 285 км².

Çав вăхăтрах Альпă çĕршывăн чылай пайне йышăнать, Швейцарири пурăнан халăх йышĕ — 8,5 млн яхăн çын, ытларах плато çинче вырнаçнă, унта шĕкĕр хуласем, çав шутра глобаллисем — Цюрих тата Женева.

Администрациллĕ пайланăвĕ

Граубюнден тухăç кантонĕнчи Сент ялĕ, хĕллехи пейзаж.

Тĕп статья: Швейцарин администрациллĕ пайлану

Швейцари — 26 кантонран тытăнса тăракан федераци республики. Аялтарах — кантонсен ят-йышĕ.

Кантон	Шĕкĕр хула	Лаптăк, пин км²
Цюрих (Zürich)	Цюрих (Zürich)	1,7
Берн (Bern)	Берн (Bern)	5,9
Люцерн (Luzern)	Люцерн (Luzern)	1,5
Ури (Uri)	Альтдорф (Altdorf)	1,1
Швиц (Schwyz)	Швиц (Schwyz)	0,9
Обвальден (Obwalden)	Зарнен (Sarnen)	0,5
Нидвальден (Nidwalden)	Штанс (Stans)	0,3
Гларус (Glarus)	Гларус (Glarus)	0,7
Цуг (Zug)	Цуг (Zug)	0,2
Фрибур (Fribourg)	Фрибур (Fribourg)	1,7
Золотурн (Solothurn)	Золотурн (Solothurn)	0,8
Базель-Штадт (Basel-Stadt)	Базель (Basel)	0,04
Базель-Ланд (Basel-Land)	Листаль (Liestal)	0,4
Шаффгаузен (Schaffhausen)	Шаффхаузен (Schaffhausen)	0,3
Аппенцелль — Ауссерроден (Appenzell-Ausserrhoden)	Херизау (Herisau)	0,2
Аппенцелль — Иннерроден (Appenzell-Innerrhoden)	Аппенцелль (Appenzell)	0,2
Санкт-Галлен (St. Gallen)	Санкт-Галлен (St. Gallen)	2,0
Граубюнден (Graubunden)	Кур (Chur)	7,1
Ааргау (Aargau)	Аарау (Aarau)	1,4
Тургау (Thurgau)	Фрауэнфельд (Frauenfeld)	1,0
Тичино (Ticino)	Беллинцона (Bellinzona)	2,8
Во (фр. Vaud)	Лозанна (фр. Lausanne)	3,2
Вале (Valais)	Сьон (Sion)	5,2
Невшатель (фр. Neuchâtel)	Невшатель (фр. Neuchâtel)	0,8
Женева (фр. Genève)	Женева (фр. Genève)	0,3
Юра (фр. Jura)1	Делемон (Delemont), ним. Дельсберг (Delsberg)	0,8

¹ 1979 çулта йĕркеленнĕ.

Пурăнан халăх

Тĕп статья: Швейцари халăхĕ

Швейцари — нумай нациллӗ патшалӑх. Унта тӑваттӑ патшалӑх чӗлхи пур^[2].

Швейцари халăх йышĕн 1970 — 2005 çç. динамики. Халăх шучĕ пин çынран.