cyfansoddwr a aned yn 1841 From Wikipedia, the free encyclopedia
Cyfansoddwr Tsiec oedd Antonín Leopold Dvořák' ( ynganiad ) (8 Medi 1841 – 1 Mai 1904). Gwnaeth ddefnydd helaeth o gerddoriaeth werin Morafia a'i ardal enedigol Bohemia, yn enwedig eu rhythmau cyfoethog.[1] Ei waith enwocaf, mae'n debyg, yw ei Nawfed Symffoni ('Symffoni'r Byd Newydd' a adnabydir hefyd fel 'O'r Byd Newydd'). [2]
Antonín Dvořák | |
---|---|
Ganwyd | Antonín Leopold Dvořák 8 Medi 1841 Nelahozeves |
Bedyddiwyd | 9 Medi 1841 |
Bu farw | 1 Mai 1904 Prag |
Man preswyl | birth house of Antonín Dvořák |
Dinasyddiaeth | Brenhiniaeth Bohemia, Cisleithania |
Addysg | athro cerdd |
Alma mater | |
Galwedigaeth | cyfansoddwr clasurol, organydd, athro cadeiriol, arweinydd, cerddolegydd, fiolinydd, fiolydd, cyfansoddwr, athro, pianydd, athro cerdd, meistr ar ei grefft |
Swydd | Member of the House of Lords (Austria) |
Cyflogwr | |
Adnabyddus am | Symphony No. 1, Symphony No. 9, Stabat Mater, Saint Ludmila, Op. 71, B. 144, Requiem, Te Deum, Alfred, King and Charcoal Burner, The Stubborn Lovers, Vanda, The Cunning Peasant, Dimitrij, The Jacobin, The Devil and Kate, Rusalka, Armida, Cello Concerto, Slavonic Dances, Biblical Songs, Op. 99 |
Arddull | cerddoriaeth glasurol, opera |
Mudiad | cerddoriaeth ramantus |
Tad | František Dvořák |
Mam | Anna Dvořáková |
Priod | Anna Čermáková |
Plant | Otilie Suková, Otakar Dvořák, Magdalena Dvořáková |
Perthnasau | Jiří Sobotka |
Gwobr/au | Order of the Iron Crown, doethur honouris causa o Brifysgol Carolina de Praga, Urdd y Goron Haearn (Awstria) |
Gwefan | https://www.antonin-dvorak.cz/ |
llofnod | |
Cychwynodd ganu'r ffidil yn chwech oed ac yn 1872 perfformiwyd ei waith yn gyhoeddus am y tro cyntaf ym Mhrag. Deisyfodd gydnabyddiaeth a chynulleidfa ehangach, felly cystadleuodd mewn cystadleuaeth yn Berlin, ond nid enillodd (gyda'i symffoni cyntaf) a chollwyd y llawysgrif am rai blynyddoedd. Yn 1874 enillodd gystadleuaeth gyfansoddi Awstraidd ac eto yn 1876 ac 1877, gyda Brahms yn un o'r beirniaid. Rhoddodd Brahms eirda drosto i'w gyhoeddwr, Simrock, a aeth ati'n ddiymdroi i gomisiynnu'r 'Dawnsfeydd Slavonig Dances, Op. 46.
Yn ystod ei oes sgwennodd gyfanswm o ddeg opera, pob un gyda libreto yn yr iaith Tsiec, gydag ysbryd genedlaetholgar Tsiecaidd yn llifo drwyddynt. Ei opera mwyaf poblogaidd yw Rusalka.
Disgrifiwyd Dvořák fel "o bosib ... cyfansoddwr mwyaf ei oes".[3]
Ganed Dvořák yn Nelahozeves, ger Prague, yn Ymerodraeth Awstria. Roedd yn fab hynaf i František Dvořák (1814–94) a'i wraig, Anna, née Zdeňková (1820–82). [4] Gweithiodd František fel tafarnwr, chwaraewr proffesiynol y sither, a chigydd. Roedd Anna yn ferch i Josef Zdeněk, beili Tywysog Lobkowicz . [5] Dvořák oedd y cyntaf o 14 o blant, wyth ohonynt wedi goroesi babandod. [6] Bedyddiwyd Dvořák yn Eglwys Gatholig ei bentref genedigol. Fe wnaeth blynyddoedd Dvořák yn Nelahozeves feithrin ei ffydd Gristnogol gref a'r cariad at ei dreftadaeth Bohemaidd a ddylanwadodd mor gryf ar ei gerddoriaeth. [7] Ym 1847, aeth Dvořák i'r ysgol gynradd a chafodd ei ddysgu i chwarae ffidil gan ei athro Joseph Spitz. Dangosodd dawn a gallu cynnar, gan chwarae mewn band pentref ac yn yr eglwys. [8] Yn 13 oed, trwy ddylanwad ei dad, anfonwyd Dvořák i Zlonice i fyw gyda'i ewythr Antonín Zdenĕk er mwyn dysgu'r iaith Almaeneg . Ysgrifennwyd ei gyfansoddiad cyntaf, y Polka pomněnka o bosibl mor gynnar â 1855. [9]
Derbyniodd Dvořák wersi organ, piano, a ffidil gan ei athro Almaeneg Anton Liehmann. Bu Liehmann hefyd yn dysgu theori cerddoriaeth iddo a'i gyflwyno i gyfansoddwyr yr oes. Cymerodd Dvořák wersi theori organ a cherddoriaeth bellach yn Česká Kamenice gyda Franz Hanke. [10] Yn 16 oed, trwy annog Liehmann a Zdenĕk, caniataodd František i'w fab ddod yn gerddor, ar yr amod y dylai'r bachgen weithio tuag at yrfa fel organydd. [11] Ar ôl gadael am Prague ym mis Medi 1857, aeth Dvořák yn fyfyriwr i Ysgol Organ y ddinas, gan astudio canu gyda Josef Zvonař, theori gyda František Blažek, ac organ gyda Joseph Foerster. Roedd Blažek nid yn unig yn athro yng Nghonservatoire Prague, ond hefyd yn gyfansoddwr i'r organ. [12] [13] Cymerodd Dvořák gwrs iaith ychwanegol i wella ei Almaeneg a gweithiodd fel feiolydd "ychwanegol" mewn nifer o fandiau a cherddorfeydd, gan gynnwys cerddorfa Cymdeithas St Cecilia. [14] Graddiodd Dvořák o'r Ysgol Organ ym 1859, gan ddod yn ail yn ei ddosbarth. [15] Gwnaeth gais aflwyddiannus am swydd fel organydd yn Eglwys Sant Harri, ond arhosodd yn ddigymell wrth ddilyn gyrfa gerddorol. [16]
Ym 1858, ymunodd Dvořák â cherddorfa Karel Komzák, y bu’n perfformio gyda hi ym mwytai Prague ac mewn dawnsfeydd [17] [18] Denodd lefel broffesiynol uchel yr ensemble sylw Jan Nepomuk Maýr, a oedd yn gyfrifol am gyflogi aelodau cerddorfa Theatr Daleithiol Bohemia. Chwaraeodd Dvořák fiola yn y gerddorfa gan ddechrau ym 1862. Prin y gallai Dvořák fforddio tocynnau cyngerdd, a rhoddodd chwarae yn y gerddorfa gyfle iddo glywed cerddoriaeth, operâu yn bennaf. [19] Ym mis Gorffennaf 1863, chwaraeodd Dvořák mewn rhaglen wedi'i neilltuo i'r cyfansoddwr Almaeneg Richard Wagner. Wagner ei hun arweiniodd y gerddorfa. Roedd Dvořák wedi bod yn edmygydd mawr i Wagner er 1857. [20] Ym 1862, roedd Dvořák wedi dechrau cyfansoddi ei bedwarawd llinynnol cyntaf. [21] Ym 1864, cytunodd Dvořák i rannu rhent fflat wedi'i leoli yn ardal Žižkov, Prague gyda phum person arall, a oedd hefyd yn cynnwys y feiolinydd Mořic Anger a Karel Čech, a ddaeth yn gantores yn ddiweddarach. [22] [23] Ym 1866, disodlwyd Maýr fel y prif arweinydd gan Bedřich Smetana. [24] Roedd Dvořák yn ennill tua $ 7.50 y mis. Fe wnaeth yr angen cyson i ychwanegu at ei incwm ei orfodi i roi gwersi piano. Trwy'r gwersi piano hyn y cyfarfu â'i ddarpar wraig. Yn wreiddiol, fe syrthiodd mewn cariad â'i ddisgybl a'i gydweithiwr o'r Theatr Daleithiol, Josefína Čermáková, y mae'n debyg iddo gyfansoddi'r cylch caneuon "Coed Cedrwydd" iddi hi. [23] Fodd bynnag, ni ddychwelodd ei gariad ac aeth ymlaen i briodi dyn arall.
Ym 1873 priododd Dvořák â chwaer iau Josefina, Anna Čermáková (1854–1931). Bu iddynt naw o blant - Otakar (1874–1877), Josefa (1875–1875), Růžena (1876-1877), Otýlie (1878–1905), Anna (1880–1923), Magdalena (1881–1952), Antonín (1883 –1956), Otakar (1885–1961) ac Aloisie (1888–1967). [25] Yn 1898 priododd ei ferch Otýlie disgibyl i'w thad, y cyfansoddwr Josef Suk. Ysgrifennodd ei fab Otakar lyfr amdano. [25]
Ym 1871 gadawodd Dvořák gerddorfa'r Theatr Daleithiol i gael mwy o amser i gyfansoddi [19] ac aeth yn organydd i eglwys St. Vojtěch, [26] ym Mhrâg o dan Josef Foerster, ei gyn-athro yn yr Ysgol Organ. Talodd y swydd cyflog bitw, ond roedd yn "ychwanegiad i'w groesawu i'r cwpl ifanc". [27] Er gwaethaf yr amgylchiadau hyn, llwyddodd Dvořák i gyfansoddi corff sylweddol o gerddoriaeth yn yr adeg hon. Ym 1874 gwnaeth gais am ac enillodd Wobr Wladwriaethol Awstria ("Stipendium") am gyfansoddi, a ddyfarnwyd ym mis Chwefror 1875 gan reithgor yn cynnwys y beirniad Eduard Hanslick, Johann Herbeck, cyfarwyddwr Opera'r Wlad, a Johannes Brahms. [19] Pwrpas y wobr oedd rhoi cefnogaeth ariannol i gyfansoddwyr talentog mewn angen yn Ymerodraeth Awstria-Hwngari. Ymgeisiodd am y wobr eto ym 1875, ond yn aflwyddiannus ond fe'i hennillwyd eto ym 1876 a 1877. Rhoddodd y gwobrau arianol y rhyddid iddo ymadael a'i waith fel organydd er mwyn ddod yn gyfansoddwr llawn amser.
Ar ôl dyfarnu gwobr 1877 iddo, addawodd Brahms a Hanslick rhoi cymorth iddo i wneud ei gerddoriaeth yn hysbys y tu allan i'w famwlad Tsiec.[28] Arweiniodd eu cymorth at lwyddiant i'w gwaith yn yr Almaen Ffrainc, Lloegr, a'r Unol Daleithiau. Derbyniodd gwahoddiadau i arwain ei waith ei hun yn Llundain, [29] Fienna, Moscow a St Petersburg . [30]
Ym 1891, derbyniodd Dvořák radd anrhydeddus gan Brifysgol Caergrawnt, a chynigiwyd swydd iddo yng Nghonservatoire Prague fel athro cyfansoddi ac offeryniaeth. Rhwng 1892 a 1895, Dvořák oedd cyfarwyddwr y Conservatoire Cerdd Genedlaethol yn Ninas Efrog Newydd. Dechreuodd ar gyflog blynyddol syfrdanol o $15,000. [31] Mae Emanuel Rubin [32] disgrifio y Conservatoire ac amser Dvořák yno. Roedd contract gwreiddiol Dvořák yn darparu am dair awr y dydd o waith, gan gynnwys addysgu ac arwain, chwe diwrnod yr wythnos, gyda phedwar mis o wyliau bob haf. [31] Achosodd Panic Ariannol 1893 dirwasgiad economaidd difrifol, gan roi pwysau ar noddwyr cefnog y Conservatoire. Ym 1894, torrwyd cyflog Dvořák i $8,000 y flwyddyn ac ar ben hynny fe'i talwyd yn afreolaidd. [31] Dychwelodd Dvořák o’r Unol Daleithiau ar 27 Ebrill 1895 ac ym mis Tachwedd 1895, ailgydiodd yn ei swydd fel athro yng Nghonservatoire Prague.[33]
Ym mis Tachwedd penodwyd Dvořák yn aelod o'r rheithgor ar gyfer Stipendiwm Artistiaid Fienna. [34] [35] Fe'i hysbyswyd ym mis Tachwedd 1898 y byddai'r Ymerawdwr Franz Joseph I o Awstria-Hwngari yn dyfarnu medal aur iddo am Litteris et Artibus, mewn seremoni a gynhelir gerbron cynulleidfa ym mis Mehefin 1899. [36] Ar 4 Ebrill 1900 arweiniodd Dvořák ei gyngerdd olaf gyda’r Ffilharmonig Tsiec, gan berfformio Agorawd Drasig Brahms, Symffoni “Anorffenedig” Schubert, 8fed Symffoni Beethoven, a cherdd symffonig Dvořák ei hun Y Golomen Ddof. [37] Ym mis Ebrill 1901, penododd yr Ymerawdwr ef yn aelod o Dŷ Arglwyddi Awstria-Hwngari. Olynodd Dvořák Antonín Bennewitz fel cyfarwyddwr Conservatoire Prague o fis Tachwedd 1901 hyd ei farwolaeth. [38]
Ar 25 Mawrth 1904 bu’n rhaid i Dvořák adael ymarferiad o Armida oherwydd salwch. [39] Roedd gan yr Ŵyl Gerdd Tsiec gyntaf, ym mis Ebrill 1904, raglen a oedd yn cynnwys, bron yn gyfan gwbl, cerddoriaeth Dvořák. [39] Gorfodwyd Dvořák ei hun gan salwch i orffwys yn ei wely ac felly nid oedd yn gallu bod yn bresennol.
Cafodd Dvořák ymosodiad o’r ffliw ar 18 Ebrill [40] a bu farw ar 1 Mai 1904 yn dilyn pum wythnos o salwch, yn 62 oed. Cynhaliwyd ei gynhebrwng ar 5 Mai, [41] a chladdwyd ei weddillion ym mynwent Vyšehrad ym Mhrâg, o dan benddelw gan y cerflunydd Tsiec Ladislav Šaloun.
Mae ffilm 1980 Concert at the End of Summer yn seiliedig ar fywyd Dvořák. Chwaraewyd Dvořák gan Josef Vinklář. [42] Mae ffilm deledu 2012 The American Letters yn canolbwyntio ar fywyd carwriaethol Dvořák. Chwaraeir Dvořák gan Hynek Čermák[43] Mae Ian Krykorka wedi ysgrifennu nifer o lyfrau plant yn seiliedig ar rai o operâu Dvořák. Ysgrifennodd Josef Škvorecký Dvorak in Love am ei fywyd yn America fel Cyfarwyddwr y Conservatoire Cenedlaethol ar gyfer Cerddoriaeth.
"B1", "B2", "B3" ac ati = rhifau yng nghatalog Jarmil Burghauser o weithiau Dvořák[44]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.