Archaeopteryx

Genws o ddeinosoriaid tebyg i adar yw Archaeopteryx. Mae'r enw yn deillio o'r hen Roeg ἀρχαῖος (archaīos), sy'n golygu "hynafol", a πτέρυξ (ptéryx), sy'n golygu "plu" neu "adain". Rhwng diwedd y 19eg ganrif a dechrau'r 21ain ganrif, derbyniwyd Archeopteryx yn gyffredinol gan balaeontolegwyr a chyfeirlyfrau poblogaidd fel yr aderyn hynaf y gwyddys amdano.^[1]

Archaeopteryx Amrediad amseryddol: Jwrasig Diweddar - 150.5–148.5 Ma PreЄ Є O S D C P T J K Pg N ↓
Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas:	Animalia
Ffylwm:	Chordata
Dosbarth:	Sauropsida
Uwchurdd:	Dinosauria
Urdd:	Saurischia
Is-urdd:	Theropoda
Teulu:	†Archaeopterygidae
Genws:	†Archaeopteryx
Prif grwpiau
Archaeopteryx lithographica Von Meyer, 1955

Bu Archeopteryx yn byw yn y Jwrasig Diweddar tua 150 miliwn o flynyddoedd yn ôl, yn yr hyn sydd bellach yn dde'r Almaen, yn ystod cyfnod pan oedd Ewrop yn ynysfor o ynysoedd mewn môr trofannol cynnes bas, yn llawer agosach at y cyhydedd nag ydyw ar hyn o bryd. Yn debyg o ran maint i bigyn Ewrasiaidd, gyda'r unigolion mwyaf o bosibl yn cyrraedd maint cigfran, gallai'r rhywogaeth fwyaf o Archaeopteryx dyfu i tua 0.5 m (1 tr 8 mewn) o hyd. Er gwaethaf eu maint bach, eu hadenydd llydan, a'u gallu tybiedig i hedfan neu gleidio, roedd gan Archeopteryx fwy yn gyffredin â deinosoriaid Mesosöig bach eraill nag ag adar modern.