Beda

Hanesydd cynnar, mynach a diwinydd o Sais oedd Beda (Saesneg Bede: c. 673 - 735), a aned ger Wearmouth, Durham. Cyfeirir ato'n aml fel "Yr Hybarch Beda" (The Venerable Bede).

Beda
Ganwyd	c. 672  Jarrow
Bu farw	735  Jarrow
Dinasyddiaeth	Northumbria
Galwedigaeth	hagiograffydd, bardd, hanesydd eglwysig, cyfieithydd, diwinydd, ysgrifennwr, cyfieithydd y Beibl, hanesydd, emynydd, mynach
Adnabyddus am	Historia Ecclesiastica Gentis Anglorum, Chronica minora, The Reckoning of Time, On times, De natura rerum, De die iudicii, Sermons, Explanatio Apocalypsis, Commentarium super Lucam, Hexaemeron, Historia abbatum, Grammatica, De arte metrica, Epistola ad Egbertum, Vita sancti Albani, Vita sancti Cuthberti, Martyrologium
Dydd gŵyl	25 Mai

De natura rerum, 1529

Mae ei gyfrol yn yr iaith Ladin Historia Ecclesiastica Gentis Anglorum yn ffynhonnell bwysig ar gyfer hanes cynnar gwledydd Prydain, er gwaethaf rhagfarn amlwg yr awdur yn erbyn y Brythoniaid. Cafodd ei gyfieithu i Hen Saesneg yn ystod teyrnasiad y brenin Alfred.

Roedd yn ysgolhaig amryddawn hyddysg yn Lladin a Groeg ac yn gyfarwydd â'r Hebraeg. Ymddiddorai hefyd mewn llenyddiaeth glasurol, meddygaeth, seryddiaeth a gramadeg.

Cafodd ei ganoneiddio yn 1899; 27 Mai yw ei ŵyl.