Bryniau Clwyd

rhes o dros ugain o fryniau yng ngogledd-ddwyrain Cymru From Wikipedia, the free encyclopedia

Bryniau Clwyd
Remove ads

Bryniau Clwyd (neu Moelydd Clwyd; Saesneg: the Clwydian Range) yw'r gadwyn o tua 21 o fryniau yng ngogledd-ddwyrain Cymru sy'n ymestyn o gyffiniau Llandegla-yn-Iâl a Nant y Garth yn y de i gyffiniau Prestatyn yn y gogledd, gyda Moel Famau (554 metr) yr uchaf ohonynt. Er nad ydynt yn arbennig o uchel, ceir golygfeydd braf o'u copaon hyd at fynyddoedd Eryri i'r gorllewin a thros Sir y Fflint i wastadeddau Swydd Gaer a chyffiniau Lerpwl i'r dwyrain. Gorwedd y rhan fwyaf o'r gadwyn yn Sir Ddinbych ond mae'r ffin â Sir y Fflint yn rhedeg ar hyd y copaon. I'r gorllewin i'r moelydd, ac yn gyfochrog iddynt gorwedd Dyffryn Clwyd. Mae'r rhan helaethaf wedi'i glustnodi'n Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol. Ceir yma dystiolaeth o wareiddiad bywiog a oedd yn ffynnu yn yr Oes Efydd ac yn Oes y Cerrig, sydd yn ôl yr archeolegydd Ian Brown yn un o'r llefydd pwysicaf drwy orllewin Ewrop o dystiolaeth o fywyd dyn.[1]

Ffeithiau sydyn Math, Daearyddiaeth ...
Thumb
Copa Moel Famau, yr uchaf o Fryniau Clwyd; Mam y bryniau
Thumb
Bryniau Clwyd o Fwlchgwyn ger Wrecsam.
Thumb
Moel Arthur
Thumb
Bwlch Ty'n y Mynydd: bwlch troed, rhwng Moel y Plas a Moel Llanfair
Remove ads

Hanes

I'r gorllewin yn yr Oesoedd Canol yr oedd Tywysogaeth Gwynedd a Mersia Anglo Sacsonaidd gelwid yr ardal rhwng Afon Conwy ac Afon Ddyfrdwy Y Berfeddwlad sef "y tir canol".

Y Moelydd

Fe'u gelwir yn Fryniau Clwyd am eu bod yn codi ar hyd ymyl ddwyreiniol Dyffryn Clwyd. Ar hyd yr oesoedd mae'r bryniau hyn wedi bod yn llinell amddiffyn naturiol i Ogledd Cymru. Mae'r gadwyn yn cynnwys nifer o fryngaerau o Oes yr Haearn, e.e. Foel Fenlli, Penycloddiau a Moel Arthur. Ceir nifer o garneddi cynhanesyddol ar y copaon hefyd. Mae Llwybr Clawdd Offa yn nadreddu o fryn i fryn.

Enwau'r bylchau

Ceir nifer o fylchau'n croesi Bryniau Clwyd, gan gynnwys Allt Rhuallt a groesir gan yr A55, prif draffordd Gogledd Cymru, a'r hen ffordd Rufeinig o Gaer i Segontiwm cyn hynny. Mae bylchau hanesyddol eraill yn cynnwys Bwlch Pen Barras, sy'n cael ei groesi gan yr hen ffordd fynydd rhwng Tafarn-y-Gelyn a Rhuthun. Ceir dau lwybr troed o bopty Moel y Plas: Bwlch y Llyn i fyny at Lyn Gweryd, rhwng Moel y Plas a Moel y Waun a cheir Bwlch Ty'n y Mynydd rhwng Moel y Plas a Moel Llanfair.

Ardal o Harddwch Naturiol

Heddiw mae bron y cyfan o'r bryniau yn Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol. Fe'i dynodwyd yn Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol ar 24 Gorffennaf 1985. Mae hyn yn rhoi cydnabyddiaeth genedlaethol i'r Bryniau fel ardal o dirwedd safon uchel. Mae'n un o 5 AHNE yng Nghymru. Mae'n ardal gyfoethog ei llên gwerin, gan gynnwys traddodiadau am y brenin Arthur.

Copaon (o'r gogledd i'r de)

  1. Bryn Coed yr Esgob (211m) SJ068812
  2. Moel Hiraddug (265m) SJ063785
  3. Mynydd y Cwm (300m) SJ073768
  4. Moel Maenfa (290m) SJ085745
  5. Cefn Du, Tremeirchion (268m) SJ0953072782
  6. Moel y Gaer, Bodfari (205m) SJ09527080
  7. Moel y Parc (381m) SJ114703
  8. Penycloddiau (440m) SJ127678
  9. Moel Plas-yw (420m) SJ152669
  10. Moel Arthur (456m) SJ145661
  11. Moel Llys-y-coed (465m) SJ145655
  12. Moel Dywyll (475m) SJ151632
  13. Moel Famau (554m) SJ161626
  14. Moel y Gaer (Llanbedr) (339m) SJ148617
  15. Moel Fenlli (511m) SJ162600
  16. Moel Eithinen (434m) SJ168592
  17. Gyrn (384m) SJ165586
  18. Moel Gyw (467m) SJ171575
  19. Moel Llanfair (447m) SJ169566
  20. Moel y Plâs (440m) SJ170554
  21. Moel y Gelli (361m) SJ166545
  22. Moel y Waun (412m) SJ168534
  23. Moel yr Acre (400m) SJ169525
Remove ads

Oriel

Copaon a gofrestrwyd

Thumb
Moel Fenlli.
Thumb
Lleoliad Bryniau Clwyd
Rhagor o wybodaeth Rhwng Llandudno a Wrecsam, Enw ...
Remove ads

Gweler hefyd

Cyfeiriadau

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads
Remove ads