Cwiar

Yn draddodiadol mae'r gair Saesneg queer wedi golygu "rhyfedd" neu "anarferol", ond fe'i defnyddir yn aml erbyn heddiw mewn nifer o ieithoedd i gyfeirio at gymunedau hoyw, lesbiaidd, deurywiol, trawsryweddol, rhyngrywiol, ac anrhywiol. Arddelir y sillariad cwiar yn gynyddol yn y Gymraeg.^[1] Cyhoeddwyd llyfr Cysur Cwiar: Canllaw Calonogol i Gariad, Bywyd ac Iechyd Meddwl LHDTC+, sy'n gyfieithiad o lyfr gan Alexis Caught, yn 2023 lle gwelir arddel y term a'r sillafiad "cwiar".^[2]

Baner yr enfys, symbol o'r gymuned LHDT.

Cyfeiriadedd rhywiol rhan o rywoleg
Gwahaniaethau
Anrhywioldeb · Cyfunrywioldeb · Deurywioldeb · Heterorywioldeb · Hollrywioldeb · Paraffilia · Unrhywioldeb
Labeli
Cwestiynu · Hoyw · Lesbiad · Queer
Dulliau
Graddfa Kinsey · Grid Klein
Astudiaeth
Bioleg · Demograffeg · Meddygaeth · Seicoleg
Anifeiliaid
Cyfunrywioldeb mewn anifeiliaid ·
Gweler hefyd
Rhyngrywioldeb · Trawsrywedd · Trawsrywioldeb
Y blwch hwn: gweld • sgwrs • golygu

Mae defnydd y gair yn ddadleuol ar ôl newidiadau sylweddol yn ystod y can mlynedd diwethaf. Tua diwedd y 19g datblygodd, o olygu "rhyfedd" yn ei ystyr ehangach, i olygu rhywun a oedd yn gwyro oddi ar dybiaethau'r cyfnod am "normalrwydd" rhywiol, ac fe'i cyfeiriwyd yn benodol at ddynion hoyw neu ferchetaidd. Mewn ymgais i ddinerthu grym negyddol y gair fel ymosodiad arnynt, aeth ymgyrchwyr hoyw yn chwarter olaf yr 20g ati i adfeddiannu'r gair a'i ddefnyddio mewn modd cadarnhaol, gan uniaethu â'r label queer, a'i ddefnyddio fel term mantell i ddisgrifio unrhyw gyfeiriadedd a hunaniaeth rywiol a/neu hunaniaeth ryweddol nad yw'n cydymffurfio â chymdeithas heteronormadol. Fodd bynnag, mae rhai yn credu ei fod yn parhau i fod yn derm rhy sarhaus i'w ddefnyddio mewn cyd-destun cadarnhaol.

Mewn ymgais i ganfod gair cyfatebol i'w ddefnyddio yn y Gymraeg, aeth rhai ymgyrchwyr hoyw yng Nghymru ati i ddefnyddio'r label hyfryd i uniaethu ag ef. Gan mai bathiad bwriadol ydyw yn yr ystyr honno, nid yw hyfryd yn Gymraeg yn cyfleu'r tyndra hanesyddol sydd ynghlwm â queer yn Saesneg; yn hytrach, ei ddiben yw cyfleu ochr gadarnhaol y gair Saesneg mewn cymunedau LHDT Cymraeg.

Hunaniaeth Cwiar Cymraeg

• Cwiar Na Nog - Lansiwyd safle Cwiar Na Nog yn Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Sir Gaerfyrddin 2023 gan Urdd Gobaith Cymru. Mae Ciwar Na Nog yn gymuned LDHTC+ ar gyfer aelodau'r Urdd. Mae'n gyfle i gymdeithasu, rhannu profiadau ac ymuno mewn digwyddiadau fel Pride Cymru.^[3]
• Paned o Gê - Siop lyfrau annibynnol yng Nghaerdydd a menter gymdeithasol sydd â’r bwriad o hyrwyddo a dathlu popeth LHDT+, talent Cymreig a chreuadigrwydd. Mae'r siop arlein yn bennaf, ond ceir presenoldeb yn The Queer Emporium hefyd. Cafwyd pabell Paned o Gê ar faes yr Eisteddfod Genedlaethol Cymru hefyd.^[4]