Cytundeb Penmachno
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Lluniwyd Cytundeb Penmachno (neu Lythyr Penmachno) yng Ngwynedd ar 19 Rhagfyr 1294 gan Fadog ap Llywelyn ac eraill ar anterth ei ymgyrch yn erbyn Edward I a'i oresgynwyr Seisnig. Pwysigrwydd y ddogfen ydyw'r ffaith fod ei awdur, Madog ap Llywelyn yn defnyddio'r teitl 'Tywysog Cymru, Arglwydd Eryri'; dyma ystîl Tywysogion Gwynedd ers teyrnasiad Llywelyn Fawr.
Cytundeb i drosglwyddo dau glwt o dir i berson o'r enw Bleddyn Fychan ydy'r ddogfen, a adnabyddir fel Cytundeb Penmachno.
Remove ads
Gwŷr mawr yn ymffurfio'n ddarpar Llywodraeth
Arwyddwyd y cytundeb gan wŷr mawr y genedl, gan gynnwys Ednyfed Fychan, sef distain (seneschal) llys Teyrnas Gwynedd, a wasanaethai Llywelyn Fawr fel ei ganghellor.
Un arall o awduron y dogfen oedd Tudur ap Goronwy sy'n cael ei ddisgrifio fel "ein swyddog". Mae'n ymddangos drwy'r ddogfen hon fod Madog wedi ail-grynhoi at ei gilydd llywodraeth potensial pe bai ei wrthyryfel wedi bod yn llwyddiannus.
Ond er iddynt gipio nifer o gestyll a llosgi nifer o fwrdeistrefi Seisnig gan gynnwys Caernarfon, Rhuthun a Dinbych, roedd byddin Edward I yn rhy gryf i Fadog ac fe'i garcharwyd yn Nhŵr Llundain, ac ni throsglwyddwyd y tir i Fleddyn Fychan gan i'r goresgynwyr Seisnig gymeryd y tir - a llawer iawn o diroedd eraill drwy Gymru.
Remove ads
Gweler hefyd
- Madog ap Llywelyn
- Teyrnas Gwynedd
- Cytundeb Middle, 1234
- Cytundeb Trefaldwyn, 29 Medi 1267
- Cytundeb Aberconwy, 1277
Ffynhonnell
- Cledwyn Fychan, 'Bleddyn Fychan a Gwrthryfel Madog ap Llywelyn, 1294-5', Transactions of the Denbighshire Historical Society Vol. 49, pp. 15–22 (2000).
Dolen allanol
- (Saesneg) Gwefan 'Medieval News
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads