Gruffudd ab Adda ap Dafydd

Bardd Cymraeg oedd Gruffudd ab Adda ap Dafydd (bl. 1340 - 1370). Roedd yn frodor o gantref Arwystli, Powys, ac yn un o gyfeillion Dafydd ap Gwilym. Yn ei farwnad ffug iddo mae Dafydd yn ei alw yn "aur eos garuaidd".^[1]

Gruffudd ab Adda ap Dafydd
Ganwyd	1340  Arwystli
Bu farw	1370
Dinasyddiaeth	Cymru
Galwedigaeth	bardd

Cerddi

Bardd serch oedd Gruffudd. Dim ond dau gywydd ac un englyn o'i waith sydd ar glawr heddiw ond mae ei gywydd i'r fedwen a dorrwyd i wneud pawl haf yn Llanidloes yn un o'r cywyddau canoloesol mwyaf adnabyddus.^[1] Mae'n cyferbynu harddwch ac urddasrwydd byd natur â hyllni ac anghyfiawnder y dref a phopeth a gynrychiolir ganddi, tref lle gosodwyd y fedwen ddifethiedig yn ymyl y pilori cyhoeddus.^[2]

Yr Areithiau Pros

Cyfeirir ato yn yr Areithiau Pros. Tadogir y parodi Arthuraidd Breuddwyd Gruffudd ab Adda ap Dafydd arno. Ceir araith serch dan ei enw hefyd, sef Trwstaneiddiwch Gruffudd ab Adda ap Dafydd.^[3] Nid yw Gruffudd yr unig fardd y tadogir testunau bwrlesg arno; er enghraifft ceir Araith Iolo Goch a Breuddwyd Llywelyn Goch ap Meurig Hen.^[3]

Llyfryddiaeth

Ceir testun cerdd Gruffudd i'r fedwen yn:

• Thomas Parry (gol.), Blodeugerdd Rhydychen o Farddoniaeth Gymraeg.

Cyhoeddwyd y ddau gywydd a'r englyn yn:

• Ifor Williams a Thomas Roberts (gol.), Cywyddau Dafydd ap Gwilym a'i gyfoeswyr (Bangor, 1914).