Llanbryn-mair

Pentref gwledig a chymuned ym Mhowys, Cymru, yw Llanbryn-mair neu Llanbrynmair^[1][2] ( ynganiad ). Saif yn ardal Maldwyn ar briffordd yr A470 tua 10 milltir i'r dwyrain o Fachynlleth ar y ffordd i'r Drenewydd.

Llanbrynmair

Math	cymuned, pentref
Poblogaeth	920, 918, 958
Daearyddiaeth
Sir	Powys
Gwlad	Cymru
Arwynebedd	12,952.81 ha
Cyfesurynnau	52.6121°N 3.6275°W
Cod SYG	W04000289
Cod OS	SH898028
Gwleidyddiaeth
AS/au Cymru	Russell George (Ceidwadwyr)
AS/au y DU	Steve Witherden (Llafur)
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Russell George (Ceidwadwyr)^[3] ac yn Senedd y DU gan Steve Witherden (Llafur).^[4]

Hanes

Gorwedd Castell Tafolwern, safle prif lys cwmwd Cyfeiliog yn yr Oesoedd Canol, tua hanner milltir i'r gorllewin o ganol y pentref, ar gymer afonydd Twymyn ac Iaen. Am gyfnod bu'n bencadlys i'r bardd-dywysog Owain Cyfeiliog.

Ganed y bardd Mynyddog yn Y Fron, cartref ei rieni yn Llanbryn-mair, yn 1833. Treuliodd ei ieuenctid yn amaethu ar y fferm teuluol ac yn bugeilio ar fryniau Llanbryn-mair. Fe'i claddwyd yn y pentref ar ei farwolaeth yn 1877. Roedd y gweinidog a diwygiwr radicalaidd Samuel Roberts (S.R.) hefyd yn frodor o Lanbryn-mair.

Treuliodd y baledwr Owain Meirion, yn enedigol o'r Bala, ei flynyddoedd olaf yn Llanbryn-mair lle bu farw yn 1868. Roedd Mynyddog yn gyfaill iddo.

Rhaeadr Pennant tuag 1885

Cyfrifiad 2011

Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:^[5][6][7]

Cyfrifiad 2011
Poblogaeth cymuned Llanbryn-mair (pob oed) (920)			100%
Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Llanbryn-mair) (432)			48.2%
:Y ganran drwy Gymru			19%
Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Llanbryn-mair) (474)			51.5%
:Y ganran drwy Gymru			73%
Y nifer dros 16 sydd mewn gwaith (Llanbryn-mair) (144)			36.3%
:Y ganran drwy Gymru			5%

• 
  Y Fron yn Llanbryn-mair - cartref Mynyddog (llun yng ngolygiad O. M. Edwards o waith y bardd, 1914)
• 
  Y pentref tua 1885; Lun gan John Thomas

Gweler hefyd

• Kate Lambert, model