Prifysgol Caerwysg

Prifysgol yng Nghaerwysg, Dyfnaint, De-orllewin Lloegr, ydy Prifysgol Caerwysg (Saesneg: University of Exeter). Lleolir y rhan fwyaf o'i gweithgareddau yn ninas Caerwysg, lle mae'n brif sefydliad addysg uwch yr ardal. Mae'n aelod o'r 'Grŵp 1994', sef rhwydwaith o brifysgolion yng ngwledydd Prydain a gogledd Iwerddon sy'n gwneud ymchwil dwys.

Prifysgol Caerwysg

Math	prifysgol ymchwil gyhoeddus, sefydliad addysg uwch, cyhoeddwr mynediad agored, sefydliad addysgol
Sefydlwyd	1955
Daearyddiaeth
Lleoliad	Streatham Campus, University of Exeter, Cornwall Campus, St Luke's Campus
Sir	Dinas Caerwysg
Gwlad	Lloegr
Cyfesurynnau	50.7361°N 3.535°W
Cod post	EX4 4QJ
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Prifysgol Caerwysg
University of Exeter
Arfbais Prifysgol Caerwysg
Arwyddair	Lucem sequimur
Arwyddair yn Gymraeg	Dilynwn y goleuni
Sefydlwyd	1955 - siarter brenhinol (1922 - Coleg Prifysgol)
Math	Cyhoeddus
Gwaddol	£29.1 miliwn[1]
Canghellor	Floella Benjamin OBE, DLitt (Hon)
Is-lywydd	Professor Steve Smith
Is-ganghellor	Sir Steve Smith
Pennaeth	Elizabeth II, brenhines y Deyrnas Unedig ex officio
Myfyrwyr	17,950 (2010/11)[2]
Israddedigion	13,335 (2010/11)[2]
Ôlraddedigion	4,615 (2010/11)[2]
Lleoliad	Caerwysg, Dyfnaint Tremough, Cernyw,  Lloegr
Campws	Streatham - 350 acer[3] Tremough - 70 acer[4] St. Luke's 16 acer
Cyn-enwau	Coleg Prifysgol Caerwysg
Lliwiau	Gwyrdd a gwyn
Tadogaethau	1994 Group Association of Commonwealth Universities
Gwefan	http://www.exeter.ac.uk

Mae gan Brifysgol Caerwysg dri champws, sef: Streatham, St Luke's yng Nghaerwysg, a Tremough yng Nghernyw. Caiff campws Tremough ei gynnal ar y cyd gyda Coleg Prifysgol Falmouth dan fenter Combined Universities in Cornwall (CUC).

Arfbais

Mae arfbais y brifysgol yn symbol o gysylltiadau hanesyddol y brifysgol gyda'i lleoliad. Daw'r castell aur trionglog gyda'i thri thŵr o arfbais Caerwysg, a chredir iddi gynyrchioli Castell Rougemont fel yr awgryma'r cefndir coch. Daw'r 15 Besant aur o amgylch ymyl yr arfbais o arfbais Cernyw, tra daw'r groes werdd ar y cefndir gwyn o arfbais Cyngor Dinas Plymouth. Symbol o addysg yw'r llyfr gydag ymylon aur a'r arwyddair Lladin "lucem sequimur" ("dilynwn y goleuni").

Hanes

Dechreuodd addysg brifysgol yng Nghaerwysg ym 1922, pan drowyd Coleg Goffa Brenhinol Albert yn Goleg Prifysgol De-orllewin Lloegr (University College of the South West of England), a chafodd y coleg ei gynnwys ar restr yr athrofeydd a oedd yn gymwys i dderbyn arian gan y Pwyllgor Grantiau Prifysgol. Sefydlwyd y coleg fel athrofa diriogaethol, gan wneud addysg prifysgol ar gael yn weddol leol ar gyfer myfyrwyr o Ddyfnaint, Cernyw, Dorset a Gwlad yr Haf. Fel y bu'r arfer ar gyfer athrofeydd prifysgol newydd yn ne Lloegr yn y 19feg ganrif hwyr a'r 20g, roedd y brifysgol yn paratori myfyrwyr ar gyfer graddau allanol Prifysgol Llundain. Pan dyfodd y brifysgol ymhellach yn ystod yr 1930au, enillodd fwy o hunanreolaeth, ond cafodd ei hannibynniaeth lwyr ei ohirio gan ddyfodiad yr Ail Ryfel Byd. Derbyniodd y brifysgol ei siarter frenhinol, gan ddod yn brifysgol annibynnol (Prifysgol Caerwysg) ym mis Rhagfyr 1955. Yn y cyfnod wedi'r rhyfel, daeth Prifysgol Caerwysg yn athrofa cenedlaethol, mewn modd tebyg i nifer o brifysgolion eraill y Deyrnas Unedig, gan ddenu myfyrwyr ledled de Prydain. Fel prifysgol sy'n gwneud ymchwil dwys, mae erbyn hyn yn denu nifer fawr o ddigyblion o dramor. Ond, mae gweithgareddau lleol yn parhau, er enghraifft drwy addysgu allfurol yn Nyfnaint a Chernyw, a sefydliad Athrofa Astudiaethau Cernyweg yn Truro.

Cangellorion

1955–1972	Mary Cavendish, Duges Dyfnaint
1972–1981	Is-iarll Amory of Tiverton KG, PC, GCMG, TD, DL
1982–1998	Syr Rex Richards MA, DPhil, DSc, FRS, FRSC, Hon DSc
1998–2005	Arglwydd Alexander o Weedon, QC, FRSA, Hon. LLD
2006–	Floella Benjamin, OBE, DLitt (Hon)

Is-gangellorion

1954–1966	Syr James Cook
1966–1972	Syr John Llewellyn
1973–1984	Yr athro Harry Kay
1984–1994	Syr David Harrison
1994–2002	Syr Geoffrey Holland
2002–	Yr athro Steve Smith