Αμπελοχώρι Καστοριάς

Το Αμπελοχώρι είναι ορεινός οικισμός, βρίσκεται στην περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και πιο συγκεκριμένα στην Περιφερειακή Ενότητα Καστοριάς. Ανήκει στον Δήμο Ορεστίδος ενώ μέχρι το 2010, με το σχέδιο Καποδίστριας, άνηκε στο Δήμο Άργους Ορεστικού. Γεωγραφικά ανήκει στο γεωγραφικό διαμέρισμα της Μακεδονίας, ενώ βρίσκεται σε υψόμετρο 667 μέτρων.^[1] Το 1928 εγκαταστάθηκαν 51 πρόσφυγες από τον Πόντο.^[2] Μέχρι το 1950 ονομαζόταν Μαρκοχώρι^[3] και μέχρι το 1927 ονομαζόταν Μαρκόβιανη.^[4]

Αμπελοχώρι Καστοριάς
Αμπελοχώρι Καστοριάς Αμπελοχώρι Καστοριάς
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Δυτική Μακεδονία
Δήμος	Δήμος Άργους Ορεστικού
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Μακεδονία
Νομός	Καστοριάς (πρωτεύουσα)
Υψόμετρο	670
Πληθυσμός
Μόνιμος	106
Έτος απογραφής	2021
δεδομένα

Δημογραφική Κλίμακα Πληθυσμού

Η εξέλιξη του πληθυσμού του χωριού έχει ως εξής:^[5]

1886	1900	1913	1920	1928	1940	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011
40 [6]	194	178 [7]	119[8]	135 [9]	181	183	170	131	149	139	179	134

• Μέσα σε χρόνια 14 μεταξύ 1886 και 1900 ο σλαβόφωνος πληθυσμός αυξήθηκε κατά 154 άτομα.
• Το 1905, στον οικισμό κατοικούσαν 140 Έλληνες.^[5]
• Με την εγκατάσταση 51 προσφύγων μέχρι το 1926, και σε σύγκριση με τα στατιστικά στοιχεία του 1928, συνάγεται ότι μεταναστεύσανε λιγότερα από 30 άτομα οικειοθελώς βάσει του υπογραφέντος Πρωτόκολλου Πολίτη-Καλφώφ στις 29/9/1924.

Ιστορικά στοιχεία

Το χωριό αναφέρεται γραπτά για πρώτη φορά ως «Μαρκόβιανι» από τον Σχινά το 1886: «Χωρίου 40 κατοίκους χριστιανούς έχοντος», ενώ σε αυστριακό χάρτη εκείνης της εποχής εμφανίζεται με το όνομα Markoveni.^[10]

Κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα (1904-1908) ο μακεδονομάχος Γεώργιος – Τσόντος Βάρδας, σε υπόμνημα του προς την κυβέρνηση των Αθηνών σχετικά με τα Καστανοχώρια αναφέρει: «Ελληνικόν χωρίον κατά την έναρξη της ενόπλου δράσεως των ελληνικών σωμάτων. Ομιλούν την βουλγαρικήν γλώσσα. Έχει διορισθεί Έλλην διδάσκαλος. Ουδείς κίνδυνος. Υπάρχουν 19 οθωμανικαί οικογένειαι και 7 ελληνικαί οικογένειαι (64 ψυχαί)». Λίγο πριν την απελευθέρωση από τους Οθωμανούς (1912) το χωριό Αμπελοχώρι απαριθμούσε «140 Ορθόδοξους Έλληνες»,^[11] ενώ σε χάρτη του Κοντογιάννη εμφανίζεται ως χριστιανικός οικισμός «Μαρκόβιανι καζά Καστορίας». Το 1918, επί κυβερνήσεως Ελευθερίου Βενιζέλου, το χωριό Αμπελοχώρι αποτελουσε οικισμό της κοινότητας Χρούπιστας^[12] και με την απογραφή του 1920 απαριθμούσε 119 κατοίκους (55 άρρενες και 64 θήλεις). Μετά την μικρασιατική καταστροφή και την ανταλλαγή των πληθυσμών (1923) το Αμπελοχώρι έγινε μικτός οικισμός γηγενών και προσφύγων και μέχρι το 1926 εγκαταστάθηκαν 11 προσφυγικές οικογένειες Ποντιακής καταγωγής (51 άτομα),^[2][13] ενώ 15 οικογένειες μουσουλμάνων (120 άτομα) εγκατέλειψαν το χωριό με προορισμό την Τουρκία, σύμφωνα με στοιχεία της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων [Ε.Α.Π.]^[14] Το 1927, επί κυβερνήσεως Αλέξανδρου Ζαΐμη, «ο συνοικισμός Μαρκόβιανη της κοινότητος Αμμουδάρας (πρώην Πισιάκων) μετονομάζεται εις Μαρκοχώρι» (ΦΕΚ 179 / 30.8.1927) και απαριθμεί 135 κατοίκους (74 άρρενες και 61 θήλεις), εκ των οποίων οι 120 ήταν μόνιμοι (Απογραφή 1928).

Σήμερα, το χωριό έχει περίπου 140 μόνιμους κατοίκους, με πολλούς Αμπελοχωρίτες να έχουν μεταναστεύσει στο εξωτερικό (ΗΠΑ, Γερμανία, Αυστραλία κ.α.). Οι κάτοικοι ασχολούνται κατά κύριο λόγο με την γεωργία (σιτάρι, φασόλια). Στο χωριό λειτουργούσε μονοθέσιο δημοτικό σχολείο μέχρι το 1995, ενώ λειτουργεί η εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα,^[15] του οποίου η μνήμη εορτάζεται στις 12 Δεκεμβρίου. Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’90 υπήρχε ποδοσφαιρική ομάδα με την ονομασία «ΚΕΡΑΥΝΟΣ» Αμπελοχωρίου,^[16] ενώ τα τελευταια 20 χρόνια υφίσταται ο πολιτιστικός σύλλογος Αμπελοχωρίου «ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ»^[17], με πλούσια πολιτιστική δραστηριότητα.

Παραπομπές

1. «ΑΜΠΕΛΟΧΩΡΙ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ - του δήμου ΟΡΕΣΤΙΔΟΣ». Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2021.
2. «Οι πρόσφυγες στην Καστοριά (μέρος 1ο) : Η ανταλλαγή πληθυσμών». Ιστορικά Καστοριάς. 19 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2021.
3. «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2021.
4. «Πανδέκτης: Markoviani -- Markochori». pandektis.ekt.gr. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2021.
5. «Mapping Migration in Kastoria, Macedonia | Who». mmkm.kcl.ac.uk. 4 Μαρτίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2021.
6. Μαρκόβιανι Καστορίας: «Χωρίου 40 κατοίκους χριστιανούς έχοντος» [Σχινάς 1886]
7. 94 άρρενες και 84 θήλεις [Απαρίθμηση]
8. 55 άρρενες και 64 θήλεις [Απογραφή 1920]
9. Ελληνική απογραφή 1928, σελ. 286
10. Νικόλαος Σχινάς, Οδοιπορικαί σημειώσεις Μακεδονίας, Ηπείρου, νέας οροθετικής γραμμής και Θεσσαλίας, Αθήναι 1887
11. (Χαλκιόπουλος, 1910)
12. ΦΕΚ 259/21.12.1918
13. 135 άτομα «51 πρόσφυγες μετά το 1922 (11 οικογένειες», Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων(ΕΑΠ)
14. Ευστάθιος Πελαγίδης, Η αποκατάσταση των προσφύγων στη δυτική Μακεδονία, Εκδ. Αφοι Κυριακίδη
15. Αλεξίου, Γ.Τ. (10 Δεκεμβρίου 2019). «Φως της Καστοριάς: Ο Άγιος Σπυρίδωνας και η Καστοριά». Φως της Καστοριάς. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2021.
16. «ΡΕΤΡΟ ΕΠΣ: Η 10χρονη ιστορία του Κεραυνού Αμπελοχωρίου – Συμπλήρωσε 26 χρόνια χωρίς δράση - Μεγάλο αφιέρωμα!!!». ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΣΕΝΤΡΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ - sentranews.gr. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2021.
17. «82 σύλλογοι της Καστοριάς με την υποστήριξη του Δήμου Άργους Ορεστικού διοργανώνουν μουσική εκδήλωση «για τον μικρό Νικόλα» - Δείτε τους συλλόγους». www.totsarsi.gr. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2021.