Νομοί της Ελλάδας

πρώην διοικητική διαίρεση της Ελλάδας From Wikipedia, the free encyclopedia

Νομοί της Ελλάδας
Remove ads

Οι νομοί της Ελλάδας είναι μια καταργημένη βαθμίδα της ελληνικής δημόσιας διοίκησης (1833-2010), ωστόσο συνεχίζει να αναφέρεται στον προφορικό λόγο ως γεωγραφικός προσδιορισμός. Αποτελούσε Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου και αρμοδιότητά της ήταν η διοίκηση των τοπικών ζητημάτων σε επίπεδο νομού. Από την 1η Ιανουαρίου 2011, οπότε τέθηκε σε ισχύ το πρόγραμμα Καλλικράτης του Ν. 3852/2010,[1] οι νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις καταργήθηκαν και αντικαταστάθηκαν (με μετονομασία ή διάσπαση) από τις Περιφερειακές ενότητες.

Γρήγορες Πληροφορίες Νομαρχία Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, Κατηγορία ...

Μέχρι το 2010 σε κάθε νομό αντιστοιχούσε ένας δευτεροβάθμιος οργανισμός τοπικής αυτοδιοίκησης (νομός), με εξαίρεση την Αττική. Ωστόσο στους νομούς δεν συμπεριλαμβανόταν το Άγιο Όρος, το οποίο ορίζεται ως «Αυτόνομη Μοναστική Πολιτεία» ευρισκόμενη εντός της χώρας, αλλά υπαγόμενη σε ειδικό καθεστώς.

Remove ads

Ιστορική εξέλιξη

Thumb
Χάρτης των πρώτων δέκα νομαρχιών - 1833

Οι νομαρχίες εισήχθησαν με τη διοικητική μεταρρύθμιση της Αντιβασιλείας (1833) ως ενδιάμεσο επίπεδο διοίκησης ανάμεσα στους αμιγώς τοπικούς θεσμούς (δήμοι - επαρχίες) και την κυβέρνηση. Συγκεκριμένα ο καινοτόμος αυτός θεσμός της νομαρχίας καθορίστηκε από την Κυβέρνηση Μαυροκορδάτου, στους πρώτους μήνες της διακυβέρνησης της χώρας από την Αντιβασιλεία μετά την άφιξη του Βασιλέα Όθωνα στην Ελλάδα. Με βάση την τότε νέα διοικητική διαίρεση, που τέθηκε σε εφαρμογή με το Βασιλικό Διάταγμα του Απριλίου του 1833,[2] η επικράτεια του Ελληνικού Βασιλείου χωρίσθηκε σε δέκα νομούς - νομαρχίες και 47 επαρχίες. Επικεφαλής της κάθε νομαρχίας ήταν ο νομάρχης, ανώτερο διοικητικό όργανο στη διοικητική διεύθυνση του νομού, με υπαγόμενες επαρχίες και δήμους, τα καθήκοντα του οποίου ορίσθηκαν με το από 25 Απριλίου του 1833 Βασιλικό Διάταγμα «Περί της αρμοδιότητας των νομαρχών και περί της κατά τας νομαρχίας υπηρεσίας». Τη διαίρεση αυτή ακολούθησε στη συνέχεια και η διοικητική σύσταση αναγνώριση ισάριθμων μητροπόλεων με εξαίρεση εκείνη της Μάνης (Γυθείου).

Πρώτοι νομάρχες του Βασιλείου της Ελλάδος, που ορίστηκαν με την παραπάνω νομοθεσία ήταν ξεκινώντας από τη νομαρχία πρωτεύουσας, οι: Φραγκίσκος Μαύρος (Αργολίδος και Κορινθίας), Γεώργιος Γλαράκης (Αχαΐας και Ήλιδος), Κωνσταντίνος Ζωγράφος (Αρκαδίας), Δημήτριος Χρηστίδης (Μεσσηνίας), Ανδρέας Μεταξάς (Λακωνίας), Αναγνώστης Μοναρχίδης (Ακαρνανίας και Αιτωλίας), Ιωάννης Αμβροσιάδης (Φωκίδος και Λοκρίδος), Μ. Σχινάς (Αττικής και Βοιωτίας), Γεώργιος Αινιάν (Εύβοιας), και τέλος Ιάκωβος Ρίζος Νερουλός (Κυκλάδων).

Οι νομαρχίες καταργήθηκαν προσωρινά από νέα μεταρρύθμιση τρία χρόνια αργότερα, επανασυστάθηκαν όμως το 1845 με το Νόμο ΚΕ'.

Στον ενάμιση αιώνα που ακολούθησε, ο αριθμός, οι περιοχές και τα αντικείμενα αρμοδιότητάς τους συχνά άλλαζαν, ακολουθώντας τις αντίστοιχες γεωγραφικές και δημογραφικές μεταβολές. Όμως ο δομικός χαρακτήρας τους παρέμενε ίδιος: τοπικοί βραχίονες της κεντρικής εξουσίας, αφού η τελευταία διόριζε άμεσα ή έμμεσα τα όργανά τους. Η πρώτη (και τελευταία) ουσιαστική μεταβολή του χαρακτήρα τους έγινε το 1994 με το Ν. 2218 της κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος θέσπισε την εκλογή του νομάρχη και του συμβουλίου με άμεση καθολική ψηφοφορία, μετατρέποντας το θεσμό σε πλήρως αιρετό δευτεροβάθμιο οργανισμό τοπικής αυτοδιοίκησης. Λόγω αυτού, οι νομαρχίες μετονομάστηκαν επισήμως σε Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις, αν και στην καθημερινή γλώσσα συνέχισαν να αποκαλούνται με την παλαιά ονομασία τους.

Remove ads

Οργάνωση

Οι νομαρχίες για δεκαέξι χρόνια (1994-2010) διοικούνταν από νομαρχιακό συμβούλιο που καταρτιζόταν από 21 έως 37 μέλη, με επικεφαλής τον νομάρχη και προεδρεύοντα τον πρόεδρο του Νομαρχιακού συμβουλίου. Επίσης υπήρχε και η Νομαρχιακή Επιτροπή, αποτελούμενη από τον Νομάρχη και τον αντινομάρχη που διοριζόταν από τον πρώτο και αποτελούταν από 4 έως 6 μέλη, εκλεγμένα από το Νομαρχιακό Συμβούλιο.

Παρεμφερείς μορφές

  • Νομαρχίες μικρότερες από νομό: Λόγω της μεγάλης συγκέντρωσης πληθυσμού στο Νομό Αττικής, αυτός συχνά διαιρείτο σε περισσότερες της μίας νομαρχίες.
  • Υπερνομαρχία: Επρόκειτο για λίγα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου που συστάθηκαν την περίοδο της αιρετής νομαρχιακής αυτοδιοίκησης και περιελάμβαναν περισσότερες από μία νομαρχίες. Τυπικά οι κατά τόπους νομαρχίες διατηρούσαν την αυτοτέλειά τους, όμως ουσιαστικά τα όργανά τους εκλέγονταν σε υπερνομαρχιακό επίπεδο. Υπερνομαρχίες συστάθηκαν στο Λεκανοπέδιο Αθηνών (συμπεριελάμβαναν τις νομαρχίες Αθηνών - Πειραιά) και στην Ανατολική Μακεδονία - Θράκη (μία για Δράμα - Καβάλα - Ξάνθη και μία για Ροδόπη - Έβρο). Οι δύο τελευταίες είχαν δεχτεί μάλιστα έντονες επικρίσεις, ότι συγκροτήθηκαν με σκοπό να αποτραπεί η εκλογή νομαρχών από τη μουσουλμανική μειονότητα σε Ξάνθη και Ροδόπη.

Κατάλογος

Thumb
Χάρτης της Ελλάδας με αριθμημένους τους νομούς
Thumb
Οι νομαρχίες του νομού Αττικής

Οι 54 Νομαρχίες

Οι νομαρχίες της Ελλάδας όπως είχαν διαμορφωθεί τελευταία ήταν:

  1. Νομός Αττικής
  2. Νομαρχία Ευβοίας
  3. Νομαρχία Ευρυτανίας
  4. Νομαρχία Φωκίδας
  5. Νομαρχία Φθιώτιδας
  6. Νομαρχία Βοιωτίας
  7. Νομαρχία Χαλκιδικής
  8. Νομαρχία Ημαθίας
  9. Νομαρχία Κιλκίς
  10. Νομαρχία Πέλλας
  11. Νομαρχία Πιερίας
  12. Νομαρχία Σερρών
  13. Νομαρχία Θεσσαλονίκης
  14. Νομαρχία Χανίων
  15. Νομαρχία Ηρακλείου
  16. Νομαρχία Λασιθίου
  17. Νομαρχία Ρεθύμνης
  18. Νομαρχία Δράμας
  19. Νομαρχία Έβρου
  20. Νομαρχία Καβάλας
  21. Νομαρχία Ροδόπης
  22. Νομαρχία Ξάνθης
  23. Νομαρχία Άρτας
  24. Νομαρχία Ιωαννίνων
  25. Νομαρχία Πρέβεζας
  26. Νομαρχία Θεσπρωτίας
  27. Νομαρχία Κέρκυρας
  28. Νομαρχία Κεφαλληνίας
  29. Νομαρχία Λευκάδας
  30. Νομαρχία Ζακύνθου
  31. Νομαρχία Χίου
  32. Νομαρχία Λέσβου
  33. Νομαρχία Σάμου
  34. Νομαρχία Αρκαδίας
  35. Νομαρχία Αργολίδας
  36. Νομαρχία Κορινθίας
  37. Νομαρχία Λακωνίας
  38. Νομαρχία Μεσσηνίας
  39. Νομαρχία Κυκλάδων
  40. Νομαρχία Δωδεκανήσου
  41. Νομαρχία Καρδίτσας
  42. Νομαρχία Λάρισας
  43. Νομαρχία Μαγνησίας
  44. Νομαρχία Τρικάλων
  45. Νομαρχία Αχαΐας
  46. Νομαρχία Αιτωλοακαρνανίας
  47. Νομαρχία Ηλείας
  48. Νομαρχία Φλώρινας
  49. Νομαρχία Γρεβενών
  50. Νομαρχία Καστοριάς
  51. Νομαρχία Κοζάνης

   (α)   Άγιο Όρος

Οι 54 Νομοί

Περισσότερες πληροφορίες Αττική, Α/Α ...
Remove ads

Ιστορικός κατάλογος

1833

Με τη Διοικητική διαίρεση της Ελλάδας του 1833 δημιουργήθηκαν 10 νομοί, 42 επαρχίες και δήμοι:

Περισσότερες πληροφορίες Θέση, Νομός ...

1845

Με τη Διοικητική διαίρεση της Ελλάδας του 1845 ξαναδημιουργήθηκαν οι 10 νομοί που είχαν ιδρυθεί με τη Διοικητική διαίρεση της Ελλάδας του 1833, ενώ οι επαρχίες από 42 έγιναν 49 (7 παραπάνω).

Περισσότερες πληροφορίες Θέση, Νομός ...

1864

Το 1864 προσαρτήθηκαν επισήμως στην Ελλάδα τα Επτάνησα και στις 8 Δεκεμβρίου του 1864 διαιρέθηκαν σε τέσσερις νομούς (Κέρκυρας, Κεφαλληνίας, Λευκάδος και Ζακύνθου), αλλά μετά από δυο χρόνια, με τον νόμο ΡΜΓ΄ του 1866, και άλλα δυο, με τον ΣΡΞ΄ του 1868, τα Κύθηρα λόγω τεράστιας γεωγραφικής απόστασης από τα υπόλοιπα Επτάνησα υπάχθηκαν στον Νομό Αργολίδος & Κορινθίας ενώ τα υπόλοιπα Επτάνησα χωρίστηκαν μέχρι το 1899 σε τρεις νομούς, Κέρκυρας, Κεφαλληνίας (υπάχθηκε στον νομό ο Νομός Λευκάδος) και Ζακύνθου.

Περισσότερες πληροφορίες Θέση, Νομός ...

1881

Περισσότερες πληροφορίες Θέση, Νομός ...

1899-1909

Με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας 1899, με την οποία δημιουργήθηκαν αρχικά 26 νομοί, ενώ με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας 1909 (νόμος ΓΥΛΔ΄, υπ' αριθμ. 3434, κατάργηση της προηγούμενης διοικητικής διαίρεσης), δημιουργήθηκαν 16 νομοί.

Thumb
Οι Νομοί της Ελλάδας, το 1899
Περισσότερες πληροφορίες Θέση, Νομός ...

1912-1920

Με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας 1912 με την εφαρμογή του νόμου ΔΝΖ΄ «Περί Δήμων και Κοινοτήτων». Στη συνέχεια ακολούθησαν νέες αποφάσεις και νέοι νόμοι (για παράδειγμα το 1912 για αναγνώριση κοινοτήτων που υλοποίησαν και οργάνωσαν τη διοικητική διαίρεση, λαμβάνοντας υπόψη και τις εδαφικές αλλαγές της Ελλάδας, με την προσάρτηση της Ηπείρου, της Κρήτης, της Μακεδονίας και των βορείων νησιών του Αιγαίου στην Ελλάδα:

Περισσότερες πληροφορίες Θέση, Νομός ...

Οι δύο νομοί της Βορείου Ηπείρου, που ήταν υπό προσωρινή Ελληνική Διοίκηση, το διάστημα 1915-1916, και δεν προσαρτήθηκαν ποτέ επίσημα στην Ελλάδα:

Περισσότερες πληροφορίες Θέση, Νομός ...

1920-1928

Υπήρχαν επίσης ελληνικοί νομοί σε περιοχές της σημερινής Αλβανίας και της Τουρκίας, στο διάστημα που οι περιοχές αυτές ανήκαν στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και του Ελληνοτουρκικού Πολέμου (1919-1922), αντίστοιχα. Την περίοδο 1920-1928 η Ελλάδα είχε συνολικά 35 νομούς:

Περισσότερες πληροφορίες Θέση, Νομός ...
Περισσότερες πληροφορίες Διοικητική διαίρεση, Έδρα νομού ...

Μεσοπόλεμος και Κατοχή (1930-1949)

Thumb
Η διοικητική διαίρεση της Ελληνικής Πολιτείας και η παρουσία των δυνάμεων του Άξονα σε κάθε περιοχή.

Η νέα κυβέρνηση έκανε μεταβολές, συνενώσεις και αλλαγές στους νομούς της Ελλάδας. Επίσης στον χάρτη φαίνεται η βουλγαρική κατοχή της Ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης, ενώ φαίνεται ως μέρος της Ελληνικής Πολιτείας ολόκληρος ο νομός Έβρου (εκτός της Σαμοθράκης).

Οι περιοχές υπό Γερμανική κατοχή ονομάζονταν και Στρατιωτική Διοίκηση στην Ελλάδα (γερμανικά: Militärverwaltung in Griechenland).

Περισσότερες πληροφορίες Θέση, Νομός ...

Μεταπολεμική Εποχή (1950-2010)

Περισσότερες πληροφορίες Θέση, Νομός ...
Remove ads

Νομαρχίες που επανασυστάθηκαν ως Περιφερειακές ενότητες

Με το πρόγραμμα Καλλικράτης που εφαρμόστηκε το 2011, πολλοί νομοί ή τμήματα νομών, νησιών η νομαρχιών επανήλθαν ως δήμοι, περιφερειακές ενότητες είτε με ίδια είτε με διαφορετικές ονομασίες. Μερικοί νομοί αντιστοιχούν σε δήμους που μεταβλήθηκαν με την εφαρμογή του προγράμματος (Ζάκυνθος, Νομός ΚέρκυραςΔήμος Κέρκυρας). Αρκετοί νησιωτικοί νομοί μετατράπηκαν σε πολυάριθμες περιφερειακές ενότητες (Νάξου, Ικαρίας, Τήνου, Ρόδου, Σάμου, Λέσβου κ.ά.)

Περισσότερες πληροφορίες Νομοί που επανασυστάθηκαν ως Περιφερειακές Ενότητες, Με το ίδιο όνομα ...
Remove ads

Αναφορές-Παραπομπές

Δείτε επίσης

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads