Κρηνίδες Καβάλας

Αυτό το λήμμα αφορά την κωμόπολη δίπλα στους Φιλίππους, στην Καβάλα. Για το χωριό των Σερρών με την παρόμοια ονομασία, δείτε: Κρηνίδα Σερρών.

Οι Κρηνίδες είναι πεδινή κωμόπολη του νομού Καβάλας σε υψόμετρο 140 μέτρων^[1] δίπλα στο σημαντικότερο ίσως αρχαιολογικό χώρο της Ανατολικής Μακεδονίας, τους Φιλίππους.

Κρηνίδες
Κρηνίδες Κρηνίδες
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Ανατολική Μακεδονία και Θράκη
Περιφερειακή Ενότητα	Καβάλας
Δήμος	Καβάλας
Δημοτική Ενότητα	Φιλίππων
Δημοτική Κοινότητα	Καβάλας
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Μακεδονία
Νομός	Καβάλας
Υψόμετρο	140
Πληθυσμός
Μόνιμος	2.925
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασία	Ραχτσά
Ταχ. κώδικας	64003
Τηλ. κωδικός	+30 2510
δεδομένα

Γεωγραφία - Αξιοθέατα

Οι Κρηνίδες βρίσκονται στα όρια του νομού με το νομό Δράμας, στα βορειοδυτικά της Καβάλας σε απόσταση 15,5 χλμ.. Νότια και δυτικά της κωμόπολης περνάει η ΕΟ Δράμας - Καβάλας. Δυτικά και δίπλα της βρίσκονται ο αρχαιολογικός χώρος των Φιλίππων που αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco^[2] με σημαντικότερο αξιοθέατο το αρχαίο θέατρο Φιλίππων. Χρονολογείται στον 4ο π.Χ. αιώνα, ήταν κατασκευασμένο από μάρμαρο και είναι ένα από τα πρώιμα λίθινα θεατρικά οικοδομήματα στην Ελλάδα^[3]. Στον ίδιο χώρο υπάρχουν το Αρχαιολογικό Μουσείο Φιλίππων που κτίστηκε τη δεκαετία του 1960 με πλήθος εκθεμάτων σε δύο ορόφους^[4][5] και σε λόφο πάνω από το αρχαίο θέατρο, η Ακρόπολη των Φιλίππων ή Πύργος Κρηνίδων. Η οχύρωση του λόφου ξεκινάει από τον 4ο π.Χ. αιώνα, ενώ η κατασκευή του πύργου τοποθετείται στην εποχή των Παλαιολόγων (14ος αιώνας)^[6]. Μεγάλης σημασίας αρχαιολογικός χώρος θεωρείται ο προϊστορικός οικισμός που βρέθηκε στην τοποθεσία "Ντικιλί Τας" και χρονολογείται στη Νεολιθική εποχή (6400-4000 π.Χ.) και την εποχή του Χαλκού (3000-1100 π.Χ.)^[7]. Αξιοθέατο της περιοχής είναι το Πηλοθεραπευτήριο Κρηνίδων (λασπόλουτρα Κρηνίδων) που συνδυάζουν τη χρήση του θεραπευτικού πηλού και του ιαματικού νερού.^[8] Γενικά η πηλοθεραπεία στις Κρηνίδες έχει τις εξής θεραπευτικές ενδείξεις: Χρόνιες ρευματοπάθειες, παθήσεις του δέρματος, γυναικολογικές παθήσεις, έκζεμα, ψωρίαση και καλλυντικό σκεύασμα.To Πηλοθεραπευτήριο Κρηνίδων επισκέπτεται πλήθος κόσμου από διάφορα μέρη κάθε χρόνο για να βιώσει την ευεργετική επίδραση του θεραπευτικού πηλού.

Ιστορία

Η ιστορία του οικισμού των Φιλίππων αρχίζει στα 360/359 π.Χ., όταν άποικοι από τη Θάσο ιδρύουν την πρώτη πόλη, τις Κρηνίδες. Όταν στα 356 π.Χ. απειλούνται από τους Θράκες, ζητούν τη βοήθεια του Φιλίππου Β΄, ο οποίος, διαβλέποντας την οικονομική και στρατηγική σημασία της πόλης, την καταλαμβάνει, την οχυρώνει και την μετονομάζει σε Φιλίππους.

Αρχαιολογικός χώρος Φιλίππων

Στα Ρωμαϊκά χρόνια οι Φίλιπποι ήταν η σπουδαιότερη πόλη της Ανατολικής Μακεδονίας, χτισμένη σε πολύ στρατηγική θέση και στο μέσο μιας πλούσιας σε αγαθά περιοχής. Μετά τη μάχη των Φιλίππων (το 42 π.Χ.) μετατράπηκε σε Ρωμαϊκή αποικία και αποικίστηκε από τους Ρωμαίους δυο φορές. Ο πρώτος αποικισμός (deductio) έγινε, αμέσως μετά τη μάχη, με εντολή του Αντώνιου και πήραν μέρος σε αυτόν απόμαχοι του Ρωμαϊκού στρατού. Ο δεύτερος αποικισμός, στον οποίο συμμετείχαν και Ιταλοί πολίτες, έγινε μετά τη ναυμαχία του Ακτίου (31 π.Χ.) με εντολή του Οκταβιανού Αυγούστου, ο οποίος θεωρείτο δεύτερος οικιστής της πόλης (μετά τον Φίλιππο Β’) και για το λόγο αυτό η αποικία έφερε στο εξής το όνομα γένους του: colonia Iulia Augusta Philippensis. Δεδομένου ότι η αποικία είχε αγροτικό κυρίως χαρακτήρα, οι Ρωμαίοι άποικοι δεν εγκαταστάθηκαν μόνο μέσα στην πόλη των Φιλίππων αλλά και στις κώμες και τις αγροτικές επαύλεις που ήταν διάσπαρτες σε όλη την έκταση του τεράστιου territorium της αποικίας, το οποίο περιλάμβανε μέσα στα όριά του το μεγαλύτερο μέρος των σημερινών Νομών Δράμας και Καβάλας, καθώς κι ένα μέρος (περιοχή Παγγαίου) του Νομού Σερρών.^[9]

Από τους Φιλίππους περνούσε η κύρια οδική αρτηρία της Εγνατίας οδού, η οποία μετά από πορεία 10-12 Ρωμαϊκών μιλίων έφερνε στη Νεάπολη κι από κει στη Θράκη, όπως μαρτυρούν τα Ρωμαϊκά Οδοιπορικά και τα μιλιάρια που βρέθηκαν ως τώρα. Στην πόλη εισερχόταν η Εγνατία από την πύλη της Αμφίπολης, περνούσε από το forum - όπου σώζεται και ένα πλακόστρωτο τμήμα της -, εξερχόταν από την πύλη της Νεάπολης και, αφού διέσχιζε ένα εκτεταμένο προάστιο, συνέχιζε την πορεία της προς νότο. Στους Φιλίππους είχε επίσης την αφετηρία του και ένας άλλος σημαντικός ρωμαϊκός δρόμος ο οποίος οδηγούσε διαδοχικά στις πόλεις Σίρις (Σέρρες), Ηράκλεια Σιντική και κατέληγε στην αρχαία Σαρδική (σημερινή Σόφια).^[10]

Πολύ σημαντική χρονολογία υπήρξε το έτος 49 ή 50 μ.Χ., όταν ο Απόστολος Παύλος επισκέφθηκε τους Φιλίππους, βάπτισε την Λυδία-την πρώτη Ευρωπαία Χριστιανή- και ίδρυσε την πρώτη Χριστιανική Εκκλησία της Ευρώπης.^[11] Το γεγονός αυτό ανέδειξε την πόλη σε μητρόπολη του Χριστιανισμού. Κατά τους Βυζαντινούς χρόνους (963 με 969 μ.Χ.) ανοικοδομούνται τα τείχη της πόλης και κτίζονται οι πύργοι και το τείχος της ακρόπολης.

Αρχαιολογικές έρευνες

Η ανασκαφική έρευνα άρχισε στους Φιλίππους στα 1914 από την Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η Αρχαιολογική Υπηρεσία και η Αρχαιολογική Εταιρεία διενήργησαν συστηματικές ανασκαφές. Σήμερα, η Αρχαιολογική Υπηρεσία, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή συνεχίζουν την Αρχαιολογική έρευνα. Τα ευρήματα των ανασκαφών εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Φιλίππων.

Αναστηλωτικές εργασίες έχουν γίνει στα περισσότερα μνημεία του Αρχαιολογικού Χώρου Φιλίππων. Σήμερα βρίσκεται σε εξέλιξη ένα πρόγραμμα στερέωσης, αναστήλωσης και ανάπλασης του Αρχαίου Θεάτρου Φιλίππων, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού προγράμματος 1994 "Ιστορικά Κτήρια και Χώροι Θεαμάτων".

Ονομασία - Διοικητικά

Η παλιά ονομασία, από την εποχή της τουρκοκρατίας, ήταν Ράχτσα^[12] και με το όνομα αυτό αναφέρεται το 1919 στο ΦΕΚ 251Α-20/11/1919 να προσαρτάται στην τότε κοινότητα Σέλιανης που ανήκε στο νομό Δράμας. Μετονομάστηκε σε Κρηνίδες το 1926^[13]. Σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης αποτελεί τη δημοτική κοινότητα Κρηνίδων που ανήκει στη δημοτική ενότητα Φιλίππων του δήμου Καβάλας και σύμφωνα με την απογραφή του 2021 είχε πληθυσμό 2.925 κατοίκους, από 3.365 το 2011^[14].

Λαογραφία

Τη δεύτερη μέρα του Πάσχα, γίνεται στην περιοχή περίφημη μάχη τσουγκρίσματος αυγών από κότες και φραγκόκοτες με την ονομασία αυγομαχίες.^[15]

Προσωπικότητες

• Αντών Τσαούς (1912-1979), αντιστασιακός και πολιτικός.
• Αναστάσιος Αναστασιάδης (Πουρτούλ), αντιστασιακός.
• Δημήτρης Καιρίδης (1969 - ), Υπουργός.
• Κώστας Μήτρογλου (1988), διεθνής ποδοσφαιριστής.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς ο Αρχαιολογικός Χώρος των Φιλίππων^{[νεκρός σύνδεσμος]} από τον ιστότοπο http://www.ert.gr
• Αρχαιολογικό Μουσείο Φιλίππων από τον ιστότοπο Δημοτική Κοινωφελής Επιχείρηση Καβάλας
• Το Μονοπάτι των Χριστουγέννων στις Κρηνίδες Καβάλας στο https://www.youtube.com
• Λασπόλουτρα Κρηνίδων Καβάλας από τον ιστότοπο https://www.iefimerida.gr

Παραπομπές

1. Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 276, τομ. 18.
2. Centre, UNESCO World Heritage. «Archaeological Site of Philippi». UNESCO World Heritage Centre (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2019.
3. Μάμαλη, Ό. (2007). ΦΙΛΙΠΠΟΙ, το θέατρο-οι παραστάσεις αρχαίου δράματος 1957-2007. Καβάλα: Υπουργείο Μακεδονίας Θράκης, Δήμος Καβάλας. σελ. 25.
4. «Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού | Αρχαιολογικό Μουσείο Φιλίππων». odysseus.culture.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2019.
5. «Αρχαιολογικό Μουσείο Φιλίππων». Visit Kavala. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2019.
6. Παπαθανασίου, Μανώλης. «Ακρόπολη Φιλίππων». Καστρολόγος. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2019.
7. «Κρηνίδες Καβάλας: Θα συνεχιστούν οι ανασκαφές και οι μελέτες στον προϊστορικό οικισμό του Ντικιλί Τας». kavalapoint.gr. 17 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2019.
8. «Αρχική - OnePage Revolution Slider». Πηλοθεραπευτήριο Κρηνίδων. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2019.
9. Δ. Κ. Σαμσάρης, Ιστορική γεωγραφία της Ανατολικής Μακεδονίας κατά την αρχαιότητα, Θεσσαλονίκη 1976 (Έκδοση Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών), σ. 78-84, 146-148
10. Αρχειοθετήθηκε 2017-04-24 στο Wayback Machine. Δ. Κ. Σαμσάρης, Ιστορική γεωγραφία της Ανατολικής Μακεδονίας, σ. 45-51. ISBN 960-7265-16-5.
11. P. Pilhofer, Philippi, I. Die erste christliche Gemeinde Europas, Tuebingen 1995
12. «Πανδέκτης: Rachtsa -- Krinides». pandektis.ekt.gr. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2019.
13. «Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών». ΕΕΤΑΑ. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2019.
14. «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού απογραφής 2011 Αρχειοθετήθηκε 2021-10-04 στο Wayback Machine.», σελ. 10493 (σελ. 19 του pdf)
15. «Αυγομαχίες». mythotopia.eu. Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου. Ανακτήθηκε στις 26 Αυγούστου 2023.