Βιομηχανικοί σιδηρόδρομοι στην Ελλάδα

Πλήθος από ιδιωτικές βιομηχανικές σιδηροδρομικές γραμμές κατασκευάστηκαν στην Ελλάδα για αποκλειστική χρήση εξορυκτικών δραστηριοτήτων, αλλά και από μεγάλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Υπήρχαν και ορισμένες προσωρινές γραμμές, που χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή μεγάλων δημοσίων έργων. Οι περισσότερες από αυτές ήταν στενού εύρους 600 χιλιοστών.^[1]

• Ηλεκτροπαραγωγός σταθμός Αλιβερίου, 1.000 χιλιοστά.
• Ηλεκτροπαραγωγοί σταθμοί LIPTOL και Πτολεμαΐδας, 900 χιλιοστά.
• Εργοστάσιο τούβλων και κεραμοσκεπών Τσαλαπάτα, Βόλος (39.365°N 22.932°E / 39.365; 22.932), 600 χιλιοστά. Το εργοστάσιο μετατράπηκε σε βιομηχανικό μουσείο όπου εκτίθενται οχήματα, αλλά και ατμομηχανή Decauville.
• Ορυχεία χρωμίου Ερέτριας, 600 χιλιοστά, με διαστάυρωση με τους Θεσσαλικούς Σιδηρόδρομους στο Ρήγιο.
• Ορυχεία Λαυρίου, 1,000 χιλιοστά στη σύνδεση με τη Σιδηροδρομική γραμμή Αγίων Αναργύρων Λαυρίου, και σε άλλα τμήματα 600 και 550 χιλιοστά.
• Βρετανική Εταιρεία Μαρμάρου στον Διόνυσο, 600 χιλιοστά σε σύνδεση με τη γραμμή Πλατείας Λαυρίου - Στροφιλίου.
• Ορυχεία νικελίου της ΛΑΡΚΟ, στη Λάρυμνα.
• Λιμάνι Ηρακλείου Κρήτης (Κουλές) - Ξηροπόταμος, για την κατασκευή του λιμένα Ηρακλείου (1922-1934).^[2]

Μια συντηρημένη ατμομηχανή μετρικού συστήματος από σιδηροδρομική γραμμή λιγνιτορυχείου.

Τρένο τύπου στενού εύρους

Σιδηροδρομική γραμμή ορυχείων και ατμοηλεκτρικού Σταθμού Αλιβερίου

Το σιδηροδρομικό δίκτυο του ατμοηλεκτρικού σταθμού Αλιβερίου ήταν σχετικά εκτεταμένο. Χρησιμοποιήθηκε για τη μεταφορά λιγνίτη από τα κοντινά ορυχεία στον ατμοηλεκτρικό σταθμό, ο οποίος βρίσκονταν κοντά στη θάλασσα, και έτσι μπορούσε να χρησιμοποιηθεί θαλασσινό νερό για την ψύξη του.

Το μετρικό σιδηροδρομικό δίκτυο κατασκευάστηκε το 1958 από τη Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού, πάνω σε παλιότερη γραμμή πλάτους 600 χιλιοστών και επεκτάθηκε σε νέες περιοχές, έχοντας συνολικό μήκος 22 χιλιομέτρων. Χρησιμοποιήθηκε για τη μεταφορά λιγνίτη από τα ορυχεία, τα οποία βρισκόταν στην ενδοχώρα, στον ατμοηλεκτρικό σταθμό. Επίσης χρησιμοποιήθηκε για τη μεταφορά στάχτης, η οποία απορριπτόταν από την περιοχή του ορυχείου. Τα τρένα αρχικά ρυμουλκούνταν από πέντε ατμομηχανές Jung, οι οποίες αντικαταστάθηκαν από τέσσερις βενζινοκίνητες Nippon Saryo και μια Diema περίπου το 1980. Μια βενζινοκίνητη μηχανή Orenstein & Koppel χρησιμοποιήθηκε το 1958 ως όχημα ελιγμών στο τμήμα μεταλλικών κατασκευών του σταθμού. Το δίκτυο λειτουργούσε κανονικά μέχρι το 1988, όταν ο ατμοηλεκτρικός σταθμός μετατράπηκε σε καύσης πετρελαίου και τα ορυχεία κλείσαν οριστικά.^[1]

Σε προσθήκη με το δίκτυο μετρικού συστήματος, εντός της περιοχής του ορυχείου λιγνίτη, υπήρχε δίκτυο 600 χιλιοστών. Αυτή η μικρή σιδηροδρομική γραμμή του ορυχείου ήταν ηλεκτροκίνητη και χρησιμοποιούνταν από τρεις μηχανές τύπου AEG EL5 και τρεις AEG EL6. Εγκαταλείφθηκε το 1970, όταν οι σήραγγες πλημμύρισαν και η εξόρυξη ξεκίνησε σε αποθέματα λιγνίτη κοντά στην επιφάνεια του εδάφους.

Μια από τις μηχανές Nippon Saryo βρίσκεται σε εξαιρειτική κατάσταση στο Βελεστίνο, και εκτελεί σε ένα εγκαταλελειμμένο τμήμα των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων.

Σιδηρόδρομος Ορυχείων Πτολεμαΐδας

Η οικονομία της περιοχής γύρω από την Πτολεμαΐδα στηρίζεται στα ορυχεία λιγνίτη. Οι κύριες βιομηχανίες ήταν η ΑΕΒΑΛ (λιπάσματα), τα εργοστάσια της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού και ΛΙΠΤΟΛ (συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και παραγωγή αποξηραμένου λιγνίτη σε μορφή σκόνης και πλίνθου). Οι Σιδηρόδρομοι Ελληνικού Κράτους κατασκεύασαν σιδηροδρομική γραμμή κανονικού εύρους από το Αμύνταιο, η οποία επεκτείνεται προς την Κοζάνη, με κύρια διακλάδωση στον ατμοηλεκτρικό σταθμό του Αγίου Δημητρίου και μικρότερες διακλαδώσεις από τον Κόμανο προς άλλους ατμοηλεκτρικούς σταθμούς κοντά στην Πτολεμαΐδα.

Επιπλέον του δημόσιου σιδηροδρομικού δικτύου, οι βιομηχανίες της περιοχής εξυπηρετούνταν από ειδικό δίκτυο ορυχείων εύρους 900 χιλιοστών, το οποίο συνδεόταν με τις δύο κύριες περιοχές ορυχείων λιγνίτη. (Βόρειο τμήμα και Δυτικό τμήμα) προς τους βιομηχανικούς καταναλωτές. Στο δίκτυο κυκλοφορούσαν δώδεκα ηλεκτρομηχανές τύπου Bo-Bo (τύπος EL 4 κατασκευασμένος στη Γερμανία) των 760 kW και τέσσερις μηχανές ελιγμών.^[1] Το σιδηροδρομικό δίκτυο έκλεισε σταδιακά, όταν τα αρχικά κοιτάσματα λιγνίτη εξαντλήθηκαν ενώ παράλληλα τα νέα κοιτάσματα εξυπηρετούνταν καλύτερα με το συστήμα του ιμάντα μεταφοράς.

Δείτε επίσης

• Σιδηροδρομικές Μεταφορές στην Ελλάδα

Παραπομπές

1. I. Zartaloudis· D. Karatolos· D. Koutelidis· G. Nathenas· S. Fasoulas· A. Filippoupolitis (1997). Οι Ελληνικοί Σιδηρόδρομοι (Hellenic Railways). Μίλητος (Militos). σελίδες 290–299. ISBN 960-8460-07-7.
2. Tzikas, Polykarpos; Konstantinos, Mamalakis; Tertipis, Dimitrios; Charitopoulos, Evangelos. «Μέσα σταθερής τροχιάς στην Κρήτη: Δίκτυα βιομηχανικών σιδηροδρόμων κατά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα» (στα αγγλικά). Proceedings of the 12th International Congress of Cretan Studies. https://www.academia.edu/41044939/%CE%9C%CE%AD%CF%83%CE%B1_%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%B8%CE%B5%CF%81%CE%AE%CF%82_%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%87%CE%B9%CE%AC%CF%82_%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD_%CE%9A%CF%81%CE%AE%CF%84%CE%B7_%CE%94%CE%AF%CE%BA%CF%84%CF%85%CE%B1_%CE%B2%CE%B9%CE%BF%CE%BC%CE%B7%CF%87%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CE%BD_%CF%83%CE%B9%CE%B4%CE%B7%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%81%CF%8C%CE%BC%CF%89%CE%BD_%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%AC_%CF%84%CE%BF_%CF%80%CF%81%CF%8E%CF%84%CE%BF_%CE%BC%CE%B9%CF%83%CF%8C_%CF%84%CE%BF%CF%85_20%CE%BF%CF%85_%CE%B1%CE%B9%CF%8E%CE%BD%CE%B1.

Επιπλέον ανάγνωση

• Organ, J. (2006). Greece Narrow Gauge. Middleton Press. ISBN 1-904474-72-1.Greece Narrow Gauge. Middleton Press. ISBN 1-904474-72-1.
• Simms, W.F. (1997). The railways of Greece. Wilfried F. Sims. ISBN 0-9528881-1-4.The railways of Greece. Wilfried F. Sims. ISBN 0-9528881-1-4.