Kilo (urbo)

Kilo^[1] (aŭ Kijlo^[2][3], Kielo), germane Kiel [kil], estas la ĉefurbo de la germana federacia lando Ŝlesvigo-Holstinio.

Ĉi tiu artikolo temas pri urbo "Kiel", esperante interalie "Kilo". Koncerne aliajn signifojn aliru la apartigilojn Kilo kaj Kiel.

Kilo
Kilo (urbo) (Germanio) DEC
Situo de la urbo Kilo en Ŝlesvigo-Holstinio
urba komunumo de Germanio • urbego • Hansa urbo • urban district in Schleswig-Holstein • ĉefurbo de germania federacia lando • setlejo • ĉefregioncentro
Ĝemelurboj Gdynia • Vaasa • Brest • Coventry • Talino • Stralsund • Kaliningrado • Sovetsk • Samsun • Antakya • Moshi Rural • San-Francisko • Arhuzo vd
Administrado
Federacia lando	Ŝlesvigo-Holstinio
Urborajtoj	1242
Telefona antaŭkodo	0431
Poŝtkodo	24103–24159
Malnova poŝtkodo de antaŭ 1993	2300
Aŭtomobila kodo	KI
Oficiala Municipokodo	01002000
NUTS	DEF02
LOCODE	DE KEL
Subdivido	18 lokodistriktoj kun 30 urbopartoj
Politiko
Komunumestro	Dr. Susanne Gaschke
Titolo de komunumestro	Ĉefurbestro (germane Oberbürgermeister)
Partio de komunumestro	SPD
Adreso de la administrejo	Fleethörn 9 24103 Kiel
Demografio
Loĝantaro	247717 (stato 2022-12-31) [fonto: landa statistika oficejo]
Geografio
Geografia situo	54° 19′ N, 10° 8′ O (mapo)54.32333333333310.139444444444
Alto super la marnivelo	5 m
Areo	118,6 km²
Oficiala retejo	https://www.kiel.de/
v • d • r

Historio

Fondita en la 13-a jarcento (iam inter la jaroj 1233 kaj 1242), Kilo ekde 1242 havas la rangon de urbo. En 1283 ĝi aliĝis al la Hansa Ligo, en 1665 fondiĝis la universitato kaj en 1895 finkonstruiĝis la Kila Kanalo inter la Balta maro kaj la Norda Maro. Nuntempe Kilo estas moderna havenurbo. En jaro 1917 strikis maristoj de imperiestra floto. Tiel komenciĝis la unua provo de revolucio en Germanio. Ĝi malsukcesis.

Servoj

• Universitato de Kiel

Ĝemelaj urboj

Partneraj urboj de Kilo estas:

• Antakya, Turkio
• Arhuzo, Danio
• Brest, Bretonio, Francio
• Coventry, Britio
• Gdinio / Gdynia / historie Gdingen, Pollando
• Kaliningrado / historie Kenigsbergo (Königsberg), Pollando
• Moshi Rural, Tanzanio
• Samsun, Turkio
• San-Francisko, Pollando
• Sovetsk / historie Tilsit, Rusio
• Stralsund, Germanio
• Talino, Estonio
• Vaasa / Vasa, Finnlando

Iom da statistiko

Germana nomo: Kiel [ki:l]
Situo: 54°20’ NO, 10°08’OR
Loĝantaro: 230.000
Horzono: GMT+1h (+2h de aprilo ĝis oktobro)

Lokaj eminentuloj

• En la Kila kastelo de duko Karl Friedrich von Schleswig-Holstein-Gottorf, edziĝinta al la rusa princino Anna Petrovna (filino de rusa imperiestro Petro la Granda), la 28-an de februaro 1728 naskiĝis ties filo Karl Peter Ulrich von Schleswig-Holstein-Gottorf, kiu poste estis imperiestro (caro) Petro la 3-a de Rusia Imperio en 1761-1762.
• August Leskien, lingvisto
• Eduard Schwartz, filologo

Esperanto en Kilo

• Thomas Bormann, denaska esperantisto jam en tria generacio, en 1958 naskiĝis en Kilo, kvankam la plejparton de sia infaneco li pasigis en Hamburgo-Bergedorf. Tio signifas ke tiam ankaŭ la esperantistaj gepatroj Elsbeth kaj Werner Bormann (ekde 1970 estrarano de UEA, 1974-1977 vicprezidanto kaj 1977-1980 ĝenerala sekretario, krome membro kaj de 1995 ĝis 1998 prezidanto de la Akademio de Esperanto) vivis en Kilo.
• En 1964 en la urbo okazis la Ido-konferenco.
• Ekde 1977 ankaŭ la origine franclingva svis-devena inĝeniero kaj esperantisto Christian Darbellay (n. en 1952) vivas kaj laboras en Kilo, kaj estas la centra kunordiganto de la landa sekcio Ŝlesvigo-Holstinio de Germana Esperanto-Asocio.
• En la jaro 1994 en Kilo okazis la 72-a Germana Esperanto-Kongreso.