Noktueto
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
La Noktueto aŭ Elfostrigo (Micrathene whitneyi) estas malgranda strigo, tio estas birdospecio parto de pli granda grupo de noktaj rabobirdoj konataj kiel Strigedoj, kiuj enhavas plej parton de la specioj nomataj strigoj. Ĝi estas la nura specio (monotipa) en la genro Micrathene. Ĝi estas malgranda grizec-bruna strigo de la grando de pasero troviĝanta en Sudokcidenta Usono, centra Meksiko, kaj la Kalifornia Duoninsulo.[1][2] Ĝi havas palflavajn okulojn enkadritajn per fajnaj blankaj "brovoj" kaj grizan bekon kun korno-kolora pinto. La Noktueto ofte loĝas en truoj de pegoj en saguar-kaktoj; ili nestumas ankau en naturaj arbokavaĵoj.[3] Ĝi estas noktema kaj manĝas ĉefe insektojn.[4]
Remove ads
Taksonomio
La Noktueto estis formale priskribita en 1861 fare de la usona natursciencisto James Graham Cooper el specimeno kolektita apud Fort Mohave en Arizono. Li stampis la duvortan nomon Athene whitneyi, elettante specian epiteton honore al la geologo Josiah Whitney.[5] Tiu strigo estas nun la nura specio en la genro Micrathene, kiun enkondukis en 1866 specife por la Noktueto la usona ornitologo Elliott Coues.[6][7] La genronomo kombinas la grekan mikros kun la signifo "malgranda" kaj la genronomo Athene, kiu estis enkondukita de Friedrich Boie en 1822.[8]
Studo pri molekula filogenetiko pri strgoj publikigita en 2019 trovis, ke la Noktueto estas frata specio de la sudamerika Nordperua strigo (Xenoglaux loweryi) kiu estis priskribita en 1977.[9]
Oni agnoskis jenajn kvar subspeciojn:[7]
- M. w. whitneyi (Cooper, JG, 1861) – sudokcidenta Usono kaj nordokcidenta Meksiko
- M. w. idonea (Ridgway, 1914) – suda Teskaso ĝis centra Meksiko
- M. w. sanfordi (Ridgway, 1914) – suda Baja California (Meksiko)
- † M. w. graysoni Ridgway, 1886 – insulo Socorro (ĉe okcidenta Meksiko) (formortinta)
M. w. idonea, la subspecio en plej suda Teksaso ĝis centra Meksiko, estas loĝanta (nemigranta), kiel la izola M. w. sanfordi de plej suda Baja California kaj M. w. graysoni (Sokora noktueto) de insulo Socorro, sudokcidente el la pinto de Baja California. La Sokora noktueto ne estis registrita ekde 1931 kaj oni supozas, ke ĝi estas formortinta.[10]
Remove ads
Aspekto
La elfostrigo estas la plej malgranda kaj plej malpeza strigo en la mondo,[11] kvankam la longliphara strigo kaj la Tamaŭlipa strigeto havas simile malgrandan longon.[12] La averaĝa korpopezo de ĉi tiu specio estas 40 g. Ĉi tiuj etaj strigoj estas 12,5 ĝis 14,5 cm longaj kaj havas enverguron de ĉirkaŭ 27 cm.[13] Iliaj flugilplumoj etendiĝas preskaŭ preter ilia vosto. Ili havas sufiĉe longajn krurojn kaj ofte aspektas kurbokruraj.
Ili ofte troviĝas en arbustarbaroj (ĉaparalo) kaj facile troveblas dum sia reprodukta sezono. Dum krepusko kaj tuj antaŭ tagiĝo estas la tempoj kiam ĉi tiu strigo estas plej aktiva, kiam oni ofte povas aŭdi ilin voki unu al la alia per altatona heno aŭ subrido. Ĉi tiuj kantoj ofte konsistas el 5-7 notoj kiuj ripetiĝas mallonge, simile al la sono de juna hundido.[14] La distingaj voĉoj de elfostrigoj varias laŭ sekso, kaj maskloj montras pli larĝan repertuaron de kompleksaj notoj kontraste al inoj de la sama specio. Maskloj havas du ĉefajn klasifikojn de kantoj, ĉiu el kiuj dividas similajn karakterizaĵojn de strukturo kaj funkcio.[15]
Remove ads
Distribuado kaj habitato
La elfostrigo estas konata pro migrado en grandaj grupoj, kun migradpadronoj variantaj depende de la birdaro kaj de la viveja loko. Kelkaj idaroj de elfostrigo migras al sudokcidenta Usono (Kalifornio, Arizono, Nov-Meksiko kaj Teksaso) printempe kaj somere por reproduktado. Vintre, ĝi troviĝas en centra kaj suda Meksiko. Migrantaj elfostrigoj revenas norden meze de aprilo ĝis frua majo. Loĝantaj populacioj troviĝas en kelkaj lokoj en sudcentra Meksiko kaj laŭlonge de la duoninsulo Baja.[16]
Kutimaro kaj ekologio
Elfostrigoj ŝajnigas morton kiam manipulataj, adaptiĝo kiu instigas predanton malstreĉi sian tenon por ke la strigo povu eskapi. Elfostrigoj ankaŭ estas fifame teritoriemaj. Teritoriojn establas la masklo kaj defendas kaj la masklo kaj la ino, kaj maskloj ankaŭ emas rigardi sian elektitan inan partnerinon kiel teritorion defendeblan.[15] Ĉi tiu defendo ofte plenumiĝas per kanto. Dum la reprodukta sezono, elfostrigoj estas monogamaj kaj restas en reproduktaj paroj, sed povas esti trovitaj en malgrandaj grupoj dum migrado kaj kiam ili ĉikanas predantojn. Plenkreskuloj same kiel junuloj povas esti predataj de aliaj predobirdoj kiel garoloj, akcipitroj kaj strigoj.
Reproduktado
Elfostrigoj kutime elektas forlasitajn, nord-direktajn pego-kavaĵojn en saguaro-kaktoj, aceroj, poploj kaj aliaj foliarboj por kreskigi siajn idojn. Dum kelkaj kavaĵnestuloj uzas vegetaĵaron kiel nestan subtavolon, elfostrigoj estis observitaj forigantaj ĉi tiun vegetaĵaron kaj preferantaj nudan kavaĵon. Dum elfostrigoj ĉefe uzas naturajn strukturojn por sia nestado, oni scias, ke ili nestas en homfaritaj strukturoj kiel telefonmastoj en urbaj areoj.[14]
Ili ĝenerale pariĝas dum periodoj de tri monatoj, kie masklaj kaj inaj birdoj restas proksime. Dum ĉi tiu tempo, inoj kantas lokajn kriojn, kaj maskloj respondas per propraj pariĝaj ritoj. Maskloj kaj inoj manĝas sendepende dum ĉi tiu tempo, sed la maskla elfostrigo ofte ĉasas por la ino, dum ŝi restas en la elektita vivejo de la paroj por la pariĝa sezono.[15]
Kvankam tri ovoj estas tre ofta ovodemetado, inoj povas demeti de unu ĝis kvin ovojn printempe (fine de marto ĝis komence de majo). La ovoj estas kutime rondaj aŭ ovalaj kun blanka koloro kaj grandaj de 26,8 x 23,2 ĝis 29,9 x 25,0 mm. La ovoj estas kovataj dum ĉirkaŭ 24 tagoj antaŭ ol la idoj eloviĝas.[15] La junaj strigetoj elnestiĝas je ĉirkaŭ 10 semajnoj. Kutime, idoj naskiĝas meze de junio aŭ komence de julio. Antaŭ la fino de julio, ili preskaŭ ĉiam estas elnestiĝintaj kaj pretaj ekflugi memstare. Post la eloviĝo, la ina elfostrigo gardas ilin en la nesta kavaĵo, dum la masklo ofte ĉasas la idojn kaj la inon mem. La maskla elfostrigo mem faras la plejparton de la prizorgado, nutrante sian idaron sendepende de la ino, kiu loĝas en la kavaĵo. Ĝenerale, ĉi tiu periodo de komuna zorgado daŭras ĝis la idaro aĝas 17 ĝis 21 tagojn.[15]
Elfostrigoj vivas 3 ĝis 6 jarojn; en kaptiteco ili povas vivi ĝis 10 jarojn.[17] La plej oftaj specoj de morteco por ĉi tiuj strigoj estas predado, eksponiĝo, kaj interspecia same kiel enspecia konkurenco.[18]
Manĝado
Ĉasado okazas plejparte dum noktaj horoj. Rektlinia flugo ofte estas uzata por ĉi tiu celo, sed ili uzas arkan flugadon kiam ili estas proksime al la nesto kaj por flugi al kaj de ripozejoj. Ili vivas en kaktoj tre simile al iuj aliaj birdoj, uzante la ombron kaj klimaton, kiujn la kaktoj provizas.
Elfostrigoj manĝas ĉefe artikulojn kiel tineojn, grilojn, skorpiojn, centpiedulojn kaj skarabojn. Agavoj kaj okotiloj (Fouquieria splendens) estas idealaj lokoj por manĝado, ĉar tineoj kaj aliaj insektoj povas esti trovitaj en iliaj floroj. En urbaj areoj oni povas vidi ilin uzi eksterajn lumojn, kiuj allogas insektojn, kiel areojn por insektoĉasado. Oni ofte vidas ilin ĉasantajn flugantajn insektojn, per flugo simila al tiu de tirana muŝkaptulo. Ili manĝas ankaŭ skorpiojn. Post kiam la strigo mortigis la skorpion, oni povas observi ilin forigantajn la pikilon antaŭ konsumo. La elfostrigoj ŝajnas ne esti ĝenataj de skorpiaj pikoj. Ili ankaŭ manĝas malgrandajn mamulojn (kiel kanguru-ratoj), reptiliojn (dornajn lacertojn, senorelajn lacertojn kaj blindajn serpentojn) kaj birdojn, porokaze.[15][19]
Remove ads
Konservostatuso
Populacioj de elfostrigoj daŭre malkreskis en la lastaj jaroj pro daŭra perdo de indiĝenaj vivejoj, precipe tiuj en la dezertaj areoj de Kalifornio.[20] Homaj aktivecoj, kiel kreskanta akvodeturno kaj domkonstruado, malpliigis ĉi tiujn dezertajn kaj riverbordajn areojn, same kiel ĉiam pli abundajn enpenetrajn speciojn (kiel ekzemple la salcedro). La detruo de vivejo lasas multajn elfostrigojn nekapablaj nesti, ĉasi kaj reproduktiĝi en areoj kiel Kalifornio, Arizono kaj aliloke.[20]
Ĝis nun, elfostrigoj ne estas konsiderataj tutmonde minacata specio, tamen ili estas listigitaj kiel "endanĝerigitaj" en Kalifornio pro populacio de malpli ol 150 000 individuaj strigoj en Usono. Kalifornio efektivigis kaptivan bredoprogramon por provi pliigi ĉi tiun nombron, dum multaj mediaj kaj registaraj agentejoj laboras por konservi siajn riverbordajn kaj dezertajn hejmojn.[14] Kelkaj fontoj raportas, ke la elfostrigo jam estas preskaŭ eliminita en Kalifornio.[21]
Remove ads
Referencoj
Eksteraj ligiloj
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads