Argentina
From Wikipedia, the free encyclopedia
Argentina[1], ofizialki Argentinako Errepublika (gaztelaniaz: República Argentina), Hego Amerikako estatu federala da, Amerikako Hego Konoaren hego-ekialdean, Andeak eta Ozeano Atlantikoaren artean, dagoena. 2.780.400 kilometro koadroko eremua du eta 2010ean 40.117.096 biztanle zituen.[2] Buenos Aires du hiriburu eta hiri nagusi.
Argentinako Errepublika | |||
---|---|---|---|
República Argentina | |||
Ereserkia: Himno Nacional Argentino | |||
Goiburua: En Unión y Libertad (Batasunean eta Askatasunean) | |||
| |||
Geografia | |||
Hiriburua | Buenos Aires 34°35′59″S 58°22′55″W | ||
Azalera | 2.780.400 kilometro koadro[oh 1] | ||
Punturik altuena | Aconcagua (6.961 m) | ||
Punturik sakonena | Laguna del Carbón (−105 m) | ||
Kontinentea | Hego Amerika | ||
Mugakideak | Bolivia, Brasil, Txile, Paraguai, Uruguai eta Erresuma Batua | ||
Administrazioa | |||
Gobernu-sistema | Errepublika federal | ||
Argentinako presidentea | Javier Milei | ||
Argentinako presidentea | Javier Milei | ||
Legebiltzarra | Argentine National Congress (en) | ||
Epai autoritatea | Supreme Court of Argentina (en) | ||
Harreman diplomatikoak | Ikusi mapa Wikidatan | ||
Zeren kide | ikusi
| ||
Demografia | |||
Biztanleria | 47.327.407 (2022) 2.388.695 (2019) | ||
Dentsitatea | 17,02 bizt/km² | ||
Talde etnikoak | |||
Hizkuntza ofizialak | ikusi
| ||
Erabilitako hizkuntzak | ikusi
| ||
Erlijioa | Erromatar Eliza Katolikoa | ||
Ezkontzeko adina | genero guztiak: 18 | ||
Emankortasun-tasa | 2,322 (2014) | ||
Eskolaratu gabeko umeak | 261.811 (2014) | ||
Alfabetizazioa | % 99 (2016) | ||
Derrigorrezko eskolaratzea | 4-17 | ||
Bizi-itxaropena | 76,577 (2016) | ||
Giniren koefizientea | 423 (2020) | ||
Giza garapen indizea | 0,842 (2021) | ||
Ekonomia | |||
BPG nominala | 631.133.384.439,94 $ (2022) 143.230.812.275,6 (2021) | ||
BPG per capita | 14.398 $ (2017) 1.744 (2016) | ||
BPG erosketa botere paritarioa | 922.116.037.382 nazioarteko dolar (2017) 42.314.052.122 (2016) | ||
BPG per capita EAPn | 20.828,876 nazioarteko dolar (2017) 763,801 (2016) | ||
BPGaren hazkuntza erreala | −2,3 % (2016) | ||
Erreserbak | 55.314.409.205 $ (2017) 16.899.894.327 (2016) | ||
Historia | |||
Sorrera data: 1816ko uztailaren 9a | |||
Bestelako informazioa | |||
Aurrezenbakia | +54 | ||
ISO 3166-1 alpha-2 | AR | ||
ISO 3166-1 alpha-3 | ARG | ||
Ordu eremua | ikusi
| ||
Elektrizitatea | 220 V. 50 Hz.Europlug (en) eta AS/NZS 3112 (en) | ||
Internet domeinua | .ar | ||
argentina.gob.ar |
Azalerari dagokionez, estatu hispanofonorik handiena, Latinoamerikako bigarrena eta munduko zortzigarrena da. Halaber, Latinoamerikako hirugarren ekonomiarik handiena du. Nazio Batuen Erakundea, Mercosur eta Merkataritzaren Mundu Erakundearen kide sortzaileen artean dago. Hizkuntza ofiziala gaztelania da (bertako hizkuntza indigena batzuk ere hitz egiten dira).
1816an Espainiar Inperiotik askatu eta independentzia eskuratu zuenetik, kontserbadoreen eta liberalen arteko eta aginpide militar eta zibilen arteko barne gatazka gogorrak bizi izan ditu. Aberastasun natural eta baliabide ugariko herrialdea denez, eta atzerriko inbertsio handiak jaso izanari esker, nekazaritza modernoa eta industria askotarikoa dauzka. Bigarren Mundu Gerraz gero militarren diktadurapean egon zen, harik eta 1983an hauteskunde demokratikoak egin ziren arte.