Atauri

Atauri Arabako ekialdean dagoen herria da, Mendialdeako eskualdean eta Arraia-Maeztuko udalerriaren barruan kokaturik.

Atauri
Euskal Herria
Atauriren goitiko ikuspegia
Kokapena
Herrialdea	Araba
Udalerria	Arraia-Maeztu
Geografia
Koordenatuak	42°43′37″N 2°25′39″W
Garaiera	645 m
Demografia
Biztanleria	30 (2022)

1958an udalerri independentea izateari utzi zion arte, Arraia udalerriaren barruan egon zen.

Historia

Burdin aroko herri harresitu bat topatu da Alto del Failen; Cueva de los Moros leize-zuloan, berriz Burdin Aroko hilobiak aurkitu zituzten Armando Llanosek eta Jose Antonio Agorretak.^[1]

Herriaren izena, 1025ko Donemiliagako goldean dokumentatu da: Atahuri aldaerarekin.^[2] Dokumentu horretan Athauri bi aipatzen dira: Atahuri de Suso eta Atahuri de Iuso, hau da Athauri Goikoa eta Athauri Behekoa. Donemiliagako goldearen edizio digitalaren kartografia egin zutenek, Lehenengo Athauri Goikoa hori gaurko Atauriko herrigunean kokatu zuten, ―maparen etiketa Atauriko beheko auzoan ezarri zuten― eta bigarrena, Athauri Behekoa hori gaur egun Atauri Erroaldea deitzen den tokian. (Ikus, Atauri Erroaldea mapan.) Herri hustu bat proposatzen zuten mapagileek, beraz, zeren haiek markaturiko tokian ez dago gaur egun ez etxerik ez hustutako herri baten hondakinik. Baina, Atauri herria ezagututa, badirudi hipotesi ekonomikoagoa dela pentsatzea duela mila urte, Donemiliagako goldea idatzi zenean, gaur egun bezala, Atauri bi auzotan zegoela banatuta, biak elkarren ondoan. Bata, gaur egun bezala, bestea baino metro batzuk gorago, maldan gora, Athauri de Suso, eta bestea, Athauri de Iuso, gaur egun bezala, beherago.

«	Atauri Izkizko mendiek eta Arburukoek osatzen duten haizpitartean zehar kokatuta dago eta Ega ibaiak eta Gasteiz-Lizarra errepideak bi auzotan banatzen dute. Andra Mariaren Zeruratzeari eskainitako parrokia-elizak eta zenbait etxek osatzen dute Goiko auzoa. Horietariko batek fatxada eliz-ezkututxo bat dauka. Beheko auzoa errepidearen eta ibaiaren aldamenean dago. Etxeen artean, fatxadan Birgaragoieneko harrizko ezkutu eder bat daukan etxe bat nabarmentzen da. Halaber, beheko auzoan Mandazainen Kristoren Santutxoa eta frontoia daude. Auzo biek dauzkate iturri-uraskak. Herribilduko irteeran, Ega ibaiaren alboan, uraska dago. Maezturako bidean, erreka gora eta nekazaritzako lurrez inguratuta, Bakardadearen baseliza erromaniko ederra dago.	»
—Arraia-Maeztuko Udala.[3]

Izkiko parke naturalaren eremuan, Korres izeneko dermioan, Lucia meategia dago. Bertatik asfaltu naturala ateratzen zen, eta 1872tik 1920 hamarkadara arte izan zen. 2018an ondare industrial bezala berreskuratzeko lanak hasi ziren,^[4] eta 2023tik bisitagarria da.^[5]

Demografia

Atauriko biztanleria

Garraioa

Araba Bus sareko lineak zerbitzua ematen dio herri honi:

Araba Bus  Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠ 6 Gasteiz (geltokia) Gasteiz (Bastiturri) • Gasteiz (epaitegiak) • Gasteiz (unibertsitatea) • Argandoña • Andollu • Trokoniz • Ixona • Egileta • Azazeta • Birgaragoien • Birgarabarren • Maeztu • Atauri • Antoñana • Santikurutze Kanpezu (gasolindegia) • Santikurutze Kanpezu (markesina) • Zuñiga • Azedu • Antzin • Mendilibarri • Murieta • Zufia • Zubielki • Lizarra (zezen-plaza) Lizarra (geltokia)

Bakardadearen baseliza.

Ondasun nabarmenak

• Bakardadearen baseliza erromanikoa.
• Andre Mariaren eliza
• Gurutze Santua

Irudiak

• 
  Atauriko goiko auzoa.
• 
  Atauri (circa 1915). Errepideak bi auzoak bereizten zituen: ezkerrean goiko auzoa ikusten da, eskuinean beheko auzoa.
• 
  Atauriko goiko auzoa, ezkerretara, Lizarra-Gasteiz errepidea, eta errepidearen eskuinaldea Atauriko beheko auzoa.
• 
  Atauriko goiko auzoa.

Bibliografia

• Alava, pueblo a pueblo. Jose Luis Sáenz de Ugarte (1983). Caja Provincial de Álava - Arabako Kutxa

Ikus, gainera

• Arabako Mendialdeko kuadrilla
• Anglo-Vasco-Navarro trenbidea